سوآپ نفتی عراق و ایران منتفی شد

پول‌نیوز - قرار داد سوآپ نفت خام از طریق نفتکش های جاده پیما که بین ایران و عراق منعقد شده بود به دلایل امنیتی منتفی شد اما گزینه ساخت خط لوله کرکوک به ایران هنوز روی میز قرار دارد.

اواخر آذر ماه سال گذشته بود که جبار اللعیبی وزیر نفت عراق رسما از انتقال روزانه ۶۰ هزار بشکه نفت خام تولید شده در میدان نفتی کرکوک به ایران در قالب سوآپ نفت خام خبر داد و اعلام کرد ایران مشابه میزان نفتی که از عراق دریافت می‌کند را در بنادر جنوبی خود به مشتری‌های عراق تحویل خواهد داد.

این قرارداد نشان می داد که ایران با توجه به انجام عملیات سوآپ نفت خام که از کشورهای حاشیه خزر آغاز شده است قصد دارد تا خود را تبدیل به هاب انرژی منطقه کرده و احتمالا با انجام عملیات سوآپ گاز این فعالیت را نیز گسترش دهد.

اما متاسفانه تنها در مدت 3 ماه همان 60 هزار بشکه نفت خام که حکم افتتاح این طرح را داشت به ایران سوآپ شد و تا اواخر اسفند ماه سال 96 هیچ نفت خام دیگری از عراق به سمت ایران روانه نشد.

پیگیری های خبرنگاران درباره علت عدم انجام عملیات سواپ نفت خام توسط عراق حاکی از آن است که به دلایل امنیتی این موضوع متوقف شده است و تا شرایط امنیتی مهیا نشود نمی توان از عراق نفت خام وارد کرد.

این موضوع را خبرگزاری رویترز در آخرین روزهای سال 96 به نقل از یک مقام مسئول ایرانی اعلام کرده بود به طوری که دو هفته پیش از اتمام سال 96 قرار بود محموله‌های جدید نفتی به ایران بیاید و حتی مسیر تردد تانکرهای نفت نیز از نظر امنیتی چک شد تا مبادا مین‌ یا سایر مواد منفجره از جنگ ایران و عراق باقی مانده باشد و همچنین امنیت مسیر حرکت کامیون‌ها را بررسی کرده بودند تا مشکلی برای تانکرهای نفتکش پیش نیاید. اما طرح انتقال نفت از میدان کرکوک عراق به دلیل نگرانی‌های امنیتی منتفی شده است.

در همین رابطه سید حمید حسینی، دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران و عراق نیز اعلام کرده است طرح انتقال روزانه 60 هزار بشکه نفت از میدان نفتی کرکوک عراق به ایران به دلیل نگرانی‌های امنیتی و نبودن ایکس‌ری منتفی شده است.

این گزارش حاکی است با وجود این‌که ایران و عراق در بازار جهانی نفت رقیب یکدیگر هستند، می‌توانند در زمینه‌های نفتی با یکدیگر همکاری کنند، چراکه پتانسیل نفتی عراق به دلیل قرار گرفتن عمده میادین نفتی این کشور در خشکی بالاست. درحالی‌که اکثر میادین نفتی ایران در دریا قرار دارد و هزینه سرمایه‌گذاری در میادین نفتی ایران بیشتر است؛ بنابراین برگزاری جلسات مشترک و تعاملات نفتی و گازی دو کشور می‌تواند نتیجه رضایت‌بخشی به همراه داشته باشد.

زمستان سال گذشته بود که طی سفر بیژن زنگنه، وزیر نفت کشورمان به عراق، طرح احداث یک خط لوله از کرکوک به ایران مطرح شد. در آن زمان ایران و عراق یادداشت تفاهمی برای مطالعه ساخت یک خط لوله به امضا رساندند. طرح احداث این خط لوله همچنان در دست بررسی است.

از طرف دیگر باید گفت در حال حاضر عربستان سعودی پیشنهاد احداث یک خط لوله با ظرفیت 6.1 میلیون بشکه‌ای را به عراق داده است و از طرفی احداث یک خط لوله با سرمایه‌ 18 میلیارد دلاری از بصره به اردن و از آنجا به بندر عقبه نیز در دست بررسی است، بنابراین ایران باید از تمام ظرفیت‌های خود در منطقه استفاده کند و روابط خود را با عراق که برنامه‌های جدی برای افزایش تولید نفت دارد، گسترش دهد.

این گزارش حاکی است بعد از برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان، در ماه اکتبر ارتش عراق وارد منطقه مورد مناقشه کرکوک شد. کردهای عراق در حالی با تاکید به مبارزات پیشمرگه‌های کرد برای حفظ این استان در مقابل داعش بر سر این منطقه ادعا داشتند که در نهایت دولت مرکزی عراق بود که توانست کنترل کرکوک را در دست بگیرد. پس از پیشروی‌های نظامی عراق در کرکوک، کردها عقب‌نشینی کردند و کنترل چند میدان‌ نفتی در قلب تولید نفت عراق را (مانند هاوانا، باباگرگر، بای‌حسن) که تا پیش از برگزاری همه‌پرسی تحت کنترل اقلیم بود به دولت مرکزی واگذار کردند.

بعد از این ماجراها اختیار تمام میدان‌های نفتی کرکوک به دست دولت مرکزی عراق افتاد، در عین حال صادرات نفت خام از این منطقه نیز کاهش پیدا کرد. در واقع شرکت‌های خارجی که با اقلیم قرارداد داشته‌اند، حالا نمی‌دانند نفت خام این منطقه به چه کسی تعلق دارد و در فعالیت‌هایشان اختلال ایجاد شده است.

به این ترتیب صادرات روزانه ۶۵۰ هزار بشکه‌ای نفت خام تولید شده در این منطقه که از طریق خط لوله کرکوک-جیهان منتقل می‌شد در حال حاضر به چیزی حدود ۳۰۰ هزار بشکه رسیده است. حال دولت عراق تلاش دارد با توسل به راه‌های جدید، صادرات نفت خام از شمال عراق را افزایش دهد و ایران یکی از مسیرهایی است که می‌تواند در کنار مستحکم کردن روابط سیاسی دو کشور، صادرات بخشی از نفت خام این کشور را نیز تضمین کند.