عضویت در شانگهای چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟

سازمان همکاری‌های شانگ‌های – Shanghai Cooperation Organization – (SCO)، سازمانی بین‌دولتی است که با هدف همکاری‌های امنیتی تاسیس شده‌است. این سازمان در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط رهبران کشور‌های چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان تشکیل شد. به جز ازبکستان، سایر کشورها، عضو “شانگ‌های ۵” هستند. شانگ‌های ۵ سازمانی است که در سال ۱۹۹۶ میلادی تاسیس شد. این سازمان پس از عضویت ازبکستان تغییر نام داد و به سازمان همکاری‌های شانگ‌های مشهور شد.

زبان رسمی‌کاری سازمان همکاری‌های شانگ‌های چینی و روسی است. سازمان همکاری‌های شانگ‌های به جز شش کشور اصلی، چهار عضو ناظر هم دارد. هند، ایران، مغولستان و پاکستان به عنوان ناظر در این سازمان عضویت دارند. افغانستان، نماینده آسه‌آن – اتحادیه کشور‌های جنوب‌شرق آسیا – و نماینده CIS – کشور‌های مستقل مشترک‌المنافع- به عنوان مهمان در نشست‌های سازمان همکاری‌های شانگ‌های شرکت می‌کنند.

به گزارش خبرنگار پول نیوز، ارزیابی کلی از اثر بخشی این سازمان بین المللی در حوزه اقتصاد و تجارت جهانی که در سال ۲۰۰۱ تاسیس شد، داشته باشیم؛ این سازمان ابتدا در سال ۱۹۹۶با مشارکت روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان تحت عنوان "شانگ‌های ۵" تاسیس شد و در سال ۲۰۰۱ با پیوستن ازبکستان به سازمان همکاری شانگ‌های تغییر نام داد.

هند و پاکستان هم در سال ۲۰۱۷ به این سازمان پیوستند و کشور‌هایی از جمله ایران، افغانستان و بلاروس هم به عنوان عضو ناظر در این سازمان حضور دارند و با اینحال برخی کشور‌های جهان نیز خواستار عضویت در آن هستند که از جمله آنان دولت آمریکاست که قبلا درخواست عضو ناظر را داده که رد شده است.

حالا امتیاز سرزمینی، بالغ بر بیش از ۳۵ میلیون کیلومتر مربع برابر با حدود یک چهارم خشکی کره زمین و امتیاز جمعیتی، بیش از ۳ میلیارد و ۱۵۰ میلیون نفر، شانگ‌های به جایی رسیده که معروف شده که این مجموعه بزرگترین تولید کننده و همزمان مصرف کننده انرژی جهان است.

مهمترین و شاید اصلی‌ترین اهداف و برنامه‌های سازمان همکاری شانگ‌های را بتوان در سه حوزه تجارت، همکاری‌های بانکی و همکاری‌های فرهنگی قلمداد کرد؛ اما بی شک این سازمان تاکنون خود را از ورود به مباحث امنیتی و نظامی حفظ کرده و در اساسنامه این سازمان نیز بر بی طرفی و غیر نظامی بودن خود تاکید کرده است.

سازمان همکاری شانگ‌های علاوه بر انرژی و اقتصاد مبتنی بر آن، یکی از قطب‌های بزرگ کشاورزی می‌تواند محسوب شود، بویژه آنکه در آسیای مرکزی، هند، روسیه و چین بزرگترین منابع آبی جهان جاری است و دشت‌های حاصلخیزی که در آینده می‌تواند نقش مهمی در تامین مواد غذایی داشته باشد.

این ظرفیت بالقوه در حالی است که جهان به دلیل تغییرات آب و هوایی و سایر مشکلات از جمله ویروس کرونا که اقتصاد جهان را از خود متاثر ساخت، در معرض تهدید کمبود مواد غذایی قرار گرفته است. در نهایت می‌توان گفت ظرفیت‌های ژئوپلتیکی، تکنولوژیکی و صنعتی و وجود شاهراه‌های زمینی؛ به این حوزه جایگاه ویژه‌ای بخشیده است که در صورت حرکت درست در مسیر اهداف و برنامه ها، اثرات خود را بر اقتصاد آینده جهان خواهد گذاشت و بی شک اقتصاد آمریکا محور جهان را بخصوص به دلیل سیطره دلار، تعدیل خواهد کرد.

روز گذشته، جمعه ۲۶ شهریورماه، بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگ‌های با حضور سران ۱۲ کشور عضو و ناظر در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شد که مهمترین خبر این نشست، افزوده شدن ایران به اعضای دائم این سازمان بود.

ایران با عضویت دائم در سازمان اقتصادی شانگ‌های می‌تواند در مسیر توسعه، گام‌های بلند تری بردارد. ساختار سازمان همکاری شانگ‌های به دلیل عضویت همسایگان ایران، می‌تواند برای کشورمان زمینه ساز یک بازار جدید و بزرگتر باشد. ایران نیز برای کشور‌های عضو سازمان شانگهای، دارای اهمیت اقتصادی، سیاسی و ژئوپلیتیکی زیادی است. ایران راه دسترسی کشور‌های عضو این سازمان به سمت بازار‌های غرب آسیاست و ژئوپلیتیک امن، کوتاه و به صرفه دارد که می‌تواند محصولات و تولیدات کشور‌های عضو این سازمان را، به سمت اروپا و غرب آسیا برساند. این رابطه می‌تواند مهم و دو سویه برای سال‌های آینده باشد.