بازگشت دیپلماسی اقتصادی به ریل اصلی خود

یکی از ابزار‌های نوین، کارآمد و قدرتمند دولت‌ها برای کنش در فضای بین‌المللی و دستیابی به موقعیت بهتر در اقتصاد جهانی، "دیپلماسی اقتصادی" است. این نوع دیپلماسی عبارت است از: اقدامات رسمی دیپلماتیکی که اولاً دسترسی به بازار‌های خارجی را برای کسب‌وکار‌های ملی تسهیل می‌کنند، ثانیاً در تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی هستند و ثالثاً بر اثرگذاری روی قوانین بین‌المللی در راستای پیشبرد منافع ملی تاکید می‌نمایند.

در حال حاضر "توسعه اقتصادی" به مولفه‌ای اساسی در تعیین کارآمدی دولت‌ها و قدرتمندی کشور‌ها تبدیل شده است. از همین رو، دغدغه اصلی دولت‌ها، به کسب قدرت اقتصادی از طریق فتح بازار‌های جهانی، تبدیل شده است. در چنین شرایطی باید در نظر داشت که دستیابی به توانمندی اقتصادی و به تبع آن تحقق توسعه اقتصادی جز در سایه تعامل مؤثر و سازنده با اقتصاد جهانی به دست نخواهد آمد؛ لذا ضروری است دولت‌ها برای کسب موقعیت بهتر در سطح اقتصاد جهانی، سلسله‌ای از الزامات را برای تک‌تک نهاد‌ها و حلقه‌های تصمیم‌گیری خود در نظر بگیرند، این مهم در حیطه سیاستگذاری خارجی با تبیین و اجرای دیپلماسی اقتصادی محقق می‌گردد.

اخبار بین المللی و همچنین آزادسازی منابع بلوکه شده ایران بر بازار ارز تاثیرگذار است چرا که در صورت دسترسی بیشتر به منابع ارزی شاهد تغییر و تحولاتی خواهیم بود.

۳٫۵ میلیارد دلار از منابع ارزی ایران آزاد شده است. خبری که بانک مرکزی هم رسما آن را تایید کرد. اما نه مشخص است که کدام کشور، منابع ارزی ایران را آزاد کرده و نه این منابع توانسته قیمت دلار در بازار را کاهش دهد. چرا قیمت دلار به آزادسازی منابع بلوکه شده واکنش نشان نداد؟

مصطفی قمری وفا، مدیر روابط عمومی بانک مرکزی نیز روز شنبه ۲۲ آبان اعلام کرد که بانک مرکزی حدود یک میلیارد دلار ارز برای واردات کالا‌های اساسی اختصاص داده است. وی افزود: «روند تأمین ارز تجاری به‌صورت روان در جریان است و بخشی از این یک میلیارد دلار تخصیص یافته به واردات کالا‌های اساسی، از محل منابعی است که به‌تازگی در  دسترس بانک مرکزی قرار گرفته است.»

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری هفتگی خود با اصحاب رسانه در خصوص آزادسازی منابع خارجی ایران گفت: «ما منابع متعددی در خارج از کشور داشتیم و داریم که در حال آزادسازی تدریجی آن‌ها هستیم، همین‌که کالا‌های اساسی به کشور وارد می‌شود یعنی اینکه این منابع آزاد می‌شوند، من بیش از این نمی‌توانم جزئیاتی را بگویم.»

گرچه خطیب‌زاده گفت: «در شرایط تحریمی اطلاعات ریز به کسی نمی‌دهیم، بانک مرکزی اگر صلاح بداند خودش می‌گوید.»، اما یک منبع آگاه دولتی به کیهان گفت که از منابع مختلف گشایش‌های دیگری در راه است که به‌تدریج حاصل می‌شود.

لازم به ذکر است برخی منابع خبری بعد از انتشار خبر آزادسازی منابع بلوکه شدن ایران مدعی شدند که این پول‌ها از محل دارایی‌های ایران در کره جنوبی بوده است؛ خبری که فوراً تکذیب شد. حسین تنهایی، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و کره جنوبی طی گفت‌وگویی گفت که ۳/۵ میلیارد دلار پول آزادشده از محل دارایی‌هایی ایران در کره جنوبی نبوده است.

گرچه منبع آزادسازی این بخش از پول‌های کشور مشخص نیست و، اما موضوع در دسترس قرار گرفتن منابع مسدودشده ایران طی بازه زمانی کوتاه پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم نشان می‌دهد که متصدیان حوزه سیاست خارجی کشور، دیپلماسی اقتصادی را به ریل اصلی خود بازگردانده و برای پیگیری شروط بر حق ملت ایران، استراتژی منطقی و صحیحی را طراحی کرده‌اند.

دیپلماسی دولت سیزدهم باعث شده برخی مقامات خارجی مجبور شوند به‌ضرورت پرداخت بدهی‌های خود به جمهوری اسلامی اعتراف کنند چه آنکه همین چند وقت اخیر بود که وزیر خارجه پیشین انگلیس گفته بود: «از دادن پول به ایران خوشحال نیستیم، اما مجبوریم بدهی خود را پرداخت کنیم!»

حجت الله فرزانی کارشناس اقتصادی معتقد است: کاهش قیمت‌ها و روند مدیریت بازار چه در بازار متشکل ارزی و چه در سامانه نیما به نوعی بر نرخ بازار آزاد تاثیرگذار است و به نظر می‌رسد در حال حاضر نرخ دلار بین ۲۶ تا ۲۸ هزار تومان توسط بانک مرکزی تحت کنترل است.

فرزانی با بیان اینکه اخبار مرتبط با فضای سیاسی و روابط بین الملل نیز در بازار ارز تاثیر گذار است، اظهار کرد: اینکه بازار‌ها برهم اثر می‌گذارند و از هم تاثیر می‌پذیرند هم امر مشخصی است که برکسی هم پوشیده نیست چراکه صرافان در بازار متشکل با یک تلورانسی می‌توانند ارزی که از همان بازار خریداری کردند را بفروشند. البته محدودیت‌هایی بر این موضوع برای صرافان وجود دارد که اگر مثلا در بازار متشکل ۱۰۰هزار دلار با نرخ ۲۶ هزار تومان می‌گیرند، فقط ۳روز فرصت دارند که در اختیار داشته باشند.

وی ادامه داد: این ضوابط را بانک مرکزی برای اعضای بازار مشخص کرده و متناسب با همین امر، این بازار‌ها همگرا با یکدیگر روند یکسانی خواهند داشت. به عنوان نمونه اگر روند قیمتی در سامانه نیما کاهشی باشد و طرف عرضه افزایش یابد، بازار متشکل هم این جهت را خواهد داشت.

به گفته این کارشناس، اخبار بین المللی و همچنین آزادسازی منابع بلوکه شده ایران بر بازار ارز تاثیرگذار است چرا که در صورت دسترسی بیشتر به منابع ارزی شاهد تغییر و تحولاتی خواهیم بود. اگر این امر جنبه عملیاتی پیدا کند و این امکان فراهم شود که بانک مرکزی بتواند تخصیص ارزی خود را به درستی داشته باشد شاهد اتفاقات مثبت در حوزه ارزی کشور خواهیم بود. این امر نشان دهنده این است که وقتی دولت به منابع ارزی دسترسی داشته باشد می‌تواند حواله‌های ارزی مرتبط با آن را صادر کند و اجازه بدهد که این ارز تخصیص به امر واردات کالا‌های اساسی و ضروری تخصیص پیدا کند.

این کارشناس حوزه پولی و بانکی در پایان اظهار کرد: اخبار ایجاد روابط بین الملل و دارای اثرات مثبت بر کشور هم می‌تواند عامل اثرگذاری بر روند کاهشی نرخ‌ها و همچنین تداوم روند کاهشی باشد که در این صورت شاهد این خواهیم بود که جلوی کاهش ارزش پول ملی مان گرفته شود.