رکوردشکنی نفت ایران

اثر جنگ اوکراین بر بازار‌های جهانی عمیق‌تر شد. دیروز قیمت هر بشکه نفت از مرز ۱۱۰ دلار برای هر بشکه در بازار‌های جهانی عبور کرد. همزمان اخبار دریافتی از شکستن رکورد فروش نفت ایران حکایت دارد. به‌دنبال این رویداد قیمت گاز و کالا‌های پایه و همچنین شاخص قیمت مواد غذایی با رشد زیادی مواجه شد.

رشد اخیر قیمت‌ها نگرانی از تشدید تورم را در جهان بیشتر کرده است. پیش‌تر کرونا شوکی بزرگ به قیمت‌ها وارد کرده بود. برهمین اساس گمانه‌زنی‌ها حاکی است؛ بانک‌های مرکزی جهان در ماه‌های آینده با افزایش نرخ بهره به جنگ با تورم می‌روند به‌ویژه آنکه حالا پیش‌بینی می‌شود بحران ناشی از جنگ اوکراین احتمالا طولانی خواهد بود. این موضوع می‌تواند اقتصاد جهان را در روز‌های پساکرونا متورم‌تر کند.

افزایش قیمت انرژی
مهم‌ترین بازاری که ظرف یک هفته گذشته تحت‌تأثیر تحولات اوکراین قرار گرفته بازار انرژی است، این بازار از همان روز آغاز جنگ با رشد مواجه شد، با این حال سرعت رشد قیمت انرژی، به‌ویژه نفت در مبادلات دیروز افزایش یافت. قیمت هر بشکه نفت در مبادلات دیروز از مرز ۱۱۰ دلار عبور کرد، این بالاترین قیمت نفت در ۷ سال گذشته است. روزگذشته قیمت نفت تا لحظه تنظیم این گزارش در ساعت ۱۶، به مرز ۱۱۲ دلار هم رسید. به زعم اغلب کارشناسان، تحریم روسیه که خود دومین صادر‌کننده نفت جهان است، بازار را نامتعادل کرده است. تجارت نفت روسیه به‌دلیل امتناع واردکنندگان از پذیرش کشتی‌های روسی با چالش مواجه شده.

خریداران پس از مجموعه تحریم‌هایی که علیه مسکو وضع شده در جست‌و‌جوی منابع جایگزین هستند. کشور‌های متعددی تحریم‌های گسترده‌ای را علیه شرکت‌ها، بانک‌ها و اشخاص روسی وضع کرده‌اند. شرکت‌های بزرگ فعال در صنایع انرژی جهان برنامه‌هایی را برای خروج از پروژه‌های چند میلیارد دلاری در روسیه اعلام کرده‌اند. هر چند تحریم‌ها هنوز به‌طور مستقیم تجارت نفت روسیه را هدف نگرفته، اما تعداد خریداران نفت روسیه در آسیا، اروپا و شمال آفریقا ظرف چند روز گذشته با کاهش مواجه شده است.

خبرگزاری رویترز دیروز به نقل از ۵ معامله‌گر نفتی نوشت: خریداران از تحویل نفت منتقل شده از خط لوله متعلق به کنسرسیوم کاسپین (CPC) اجتناب می‌کنند. این خط لوله، نفت را از بندر نووروسیسک روسیه صادر و آن را با گرید‌های نفتی روسیه ترکیب می‌کند. همزمان برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد میزان ذخایر نفتی آمریکا نیز برخلاف پیش‌بینی‌ها روند کاهشی داشته است. انستیتو نفت آمریکا می‌گوید: موجودی مخازن نفت این کشور در هفته گذشته ۶.۱ میلیون بشکه در روز کاهش داشته که برخلاف انتظار است. پیش از این برآورد شده بود این میزان ذخایر ۲.۷۹ میلیون بشکه افزایش یابد. این موضوع همزمان با تحولات مرتبط با صادرات نفت روسیه از دلایل تداوم رشد قیمت نفت در بازار‌های جهانی است. همزمان قیمت گاز هم با رشد مواجه شده.

مطابق گزارش بلومبرگ قیمت گاز طبیعی در بازار اروپا از زمان آغاز جنگ تاکنون ۶۰ درصد افزایش یافته است. نرخ گاز دیروز با ثبت یک رکورد تازه از مرز ۲۲۰۰ دلار در هر ۱۰۰۰ مترمکعب گذشت. دیروز قیمت گاز در بورس هلند ۲۳ درصد و در انگلیس ۲۲ درصد رشد کرد. اروپا ۴۰ درصد گاز خود را از روسیه وارد می‌کند. کشور‌های اروپایی نگران رفتار روسیه پس از تحریم سوئیفت و بانک مرکزی این کشور هستند. به موازات رشد قیمت نفت و گاز، دیروز قیمت بنزین ۵.۴ درصد و قیمت گازوئیل ۷.۳۲ درصد افزایش یافت.

کالا‌های پایه
افزایش قیمت انرژی ناشی از جنگ اوکراین فقط یک بخش ماجراست. آمار‌ها نشان می‌دهد در روز‌های اخیر قیمت همه کالا‌های پایه ازجمله مس، روی، آلومینیوم، سرب، نیکل، قلع پلاتین و همینطور کالا‌های پایه خوراکی ازجمله شکر، دانه سویا، جو، روغن سویا، گندم، ذرت و حتی پنبه هم با رشد مواجه شده است. فقط در طول روز گذشته قیمت گندم ۵ درصد رشد کرد، زیرا روسیه و اوکراین بخش بزرگی از گندم دنیا را تولید می‌کنند. دیروز بلومبرگ اعلام کرد شاخص قیمت ۲۳ کامودیتی یا کالای پایه رایج دنیا، به بالاترین سطح در تاریخ رسیده است. افزایش قیمت انرژی همچنین به رشد هزینه تولید برق منجر شده است. همچنین افزایش قیمت برق، رشد هزینه تمام‌شده تولید برخی فلزات پایه و برخی صنایع را به‌دنبال داشته است.

افزایش هزینه‌های حمل
تازه‌ترین اطلاعات نشان می‌دهد با افزایش تحریم‌ها و نیز افزایش ریسک‌های اقتصادی هزینه حمل دریایی هر کانتینر از ۴ هزار دلار به ۱۵ هزار دلار افزایش یافته، این موضوع روی افزایش قیمت محصولات جهانی نیز تأثیر گذاشته، زیرا با تحریم روسیه امکان پهلوگیری کشتی‌های حامل کالا‌های پایه در بنادر دنیا دشوار شده و در عین حال هزینه بیمه کشتی‌های روسی هم افزایش یافته، ضمن اینکه غرب نه فقط حمل کالا‌های پایه روسیه، بلکه خود کشتی‌های روسی را نیز تحریم کرده در نتیجه بازار عملا کشتی کمتری برای حمل محصولات دارد. همه این‌ها موجب شده به‌عنوان مثال هزینه حمل نفت از بندر موزمینوی روسیه به چین با رشد ۱۰۰ درصدی به ۲۰۰ هزار دلار در روز برسد.

افزایش صادرات نفت ایران
تازه‌ترین اطلاعات دریافتی نشان می‌دهد همزمان با رکوردشکنی قیمت نفت در بازار‌های جهانی صادرات نفت ایران در بازار‌های جهانی هم افزایش یافته است. برهمین اساس روز گذشته خبرگزاری رویترز نوشت: آمار‌های به‌دست آمده از مؤسسات رهگیری خطوط نفتکش نشان می‌دهد چین در ماه‌های گذشته رکورد جدیدی را در حوزه واردات نفت از ایران به ثبت رسانده، میزان نفتی که چین از ایران وارد می‌کند حتی از میزان پیش از اعمال تحریم‌ها تا خروج آمریکا از برجام هم بیشتر است. براساس ارزیابی‌های ۳ مؤسسه رهگیری خطوط نفتکش‌ها چین در ماه ژانویه روزانه ٧٠٠ هزار بشکه از ایران نفت وارد کرده است. واردات نفت پکن از تهران در سال ٢٠١٧ و پیش از خروج آمریکا از برجام در بالاترین رقم ۶٢٣ هزار بشکه در روز بود. برخی برآورد‌ها حاکی است ایران ۵۰ تا ۶۰ میلیون بشکه نفت به‌صورت انبار یا شناور در دریا دارد که آزادسازی آن می‌تواند بلافاصله بازار جهانی نفت را تحت‌تأثیر قرار دهد.