در طول سالهای برنامه ششم توسعه شاهد رشد و توسعه ظرفیت انرژیهای تجدیدپذیر بوده‌ایم.
با افزایش جمعیت جهان و محدود بودن منابع انرژی، کشور‌ها با مشکل مصرف انرژی مواجه شده اند. بحران‌هایی که کشور‌ها و جوامع بشری را تهدید می‌کند، محدود بودن منابع انرژیهای تجدیدناپذیر (فسیلی) و نیز افزایش آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از مصرف بیش از اندازه سوخت‌های فسیلی است که این عوامل ضرورت و اهمیت توجه به استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر را نشان می‌دهد.
ارتباط تنگاتنگ میان موضوعات اقتصادی و زیست محیطی سبب مطرح شدن رویکرد‌های جدید در حوزه حقوق بین الملل محیط زیست شده است که یکی از مهمترین آنها، اقتصاد سبز می‌باشد. از آن جایی که یکی از مهمترین اهداف اقتصاد سبز، کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای است، لذا استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر یک راه میانبر برای رسیدن به اقتصاد سبز می‌باشد.
مصرف انرژیهای تجدیدپذیر تاثیر منفی و معنی داری بر انتشار گاز دی اکسید کربن به عنوان شاخص نشان دهنده اقتصاد سبز در گروه کشور‌ها دارد. همچنین میزان تاثیرگذاری انرژیهای تجدیدپذیر بر اقتصاد سبز در برخی کشور‌ها که درآمد متوسط بیشتر از برخی کشور‌های دیگر که درآمد بالا دارند، است. سایر نتایج نشان داد که رشد اقتصادی و درجه باز بودن اقتصاد تاثیر مثبت و معنی دار و سرمایه انسانی، فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) و حاکمیت قانون تاثیر منفی و معنی داری بر انتشار گاز دی اکسید کربن به عنوان شاخص نشان دهنده اقتصاد سبز کشور‌ها دارند.
انرژیهای تجدیدپذیر، تمیز (پاک)، فراوان و قابل اعتماد هستند و در صورتی که به طور صحیح توسعه یابند، می‌توانند به عنوان منابع انرژی پایدار نقش مهمی در رسیدن به اهداف توسعه پایدار داشته باشند. دلیل اصلی تاکید بر استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر، علاوه بر کمک به حل معضلات زیست محیطی و جلوگیری از هدر رفتن سوخت‌های فسیلی، حفاظت از منابع طبیعی برای نسل‌های آینده است که بدون شک انرژیهای تجدید پذیر با توجه به سادگی فناوری شان نقش مهمی در اقتصاد سبز و توسعه اقتصادی پایدار دارند.
ارتباط تنگاتنگ میان موضوعات اقتصادی و زیست محیطی سبب مطرح شدن رویکرد‌های جدید در حوزه حقوق بین الملل محیط زیست شده است که یکی از مهمترین آنها، اقتصاد سبز می‌باشد. از آن جایی که یکی از مهمترین اهداف اقتصاد سبز، کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای است، لذا استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر یک راه میانبر برای رسیدن به اقتصاد سبز می‌باشد.
مصرف انرژیهای تجدیدپذیر تاثیر منفی و معنی داری بر انتشار گاز دی اکسید کربن به عنوان شاخص نشان دهنده اقتصاد سبز در گروه کشور‌ها دارد. همچنین میزان تاثیرگذاری انرژیهای تجدیدپذیر بر اقتصاد سبز در برخی کشور‌ها که درآمد متوسط بیشتر از برخی کشور‌های دیگر که درآمد بالا دارند، است. سایر نتایج نشان داد که رشد اقتصادی و درجه باز بودن اقتصاد تاثیر مثبت و معنی دار و سرمایه انسانی، فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) و حاکمیت قانون تاثیر منفی و معنی داری بر انتشار گاز دی اکسید کربن به عنوان شاخص نشان دهنده اقتصاد سبز کشور‌ها دارند.
انرژیهای تجدیدپذیر، تمیز (پاک)، فراوان و قابل اعتماد هستند و در صورتی که به طور صحیح توسعه یابند، می‌توانند به عنوان منابع انرژی پایدار نقش مهمی در رسیدن به اهداف توسعه پایدار داشته باشند. دلیل اصلی تاکید بر استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر، علاوه بر کمک به حل معضلات زیست محیطی و جلوگیری از هدر رفتن سوخت‌های فسیلی، حفاظت از منابع طبیعی برای نسل‌های آینده است که بدون شک انرژیهای تجدید پذیر با توجه به سادگی فناوری شان نقش مهمی در اقتصاد سبز و توسعه اقتصادی پایدار دارند.
این منابع پایدار انرژی معمولاً به نام “انرژی تجدید پذیر” شناخته می‌شوند، زیرا به عنوان جایگزین سوخت‌های فسیلی سنتی از قبیل نفت و زغال سنگ مورد توجه قرار گرفته اند. البته نمی‌توان گفت که یک منبع انرژی، فقط به دلیل قابلیت تجدید پذیری، ۱۰۰ درصد از لحاظ محیط زیستی ایمن است. برای مثال سد‌ها نیروی جنبشی آب را کنترل می‌کنند، اما ممکن است به ماهی‌ها و حیات وحش نیز صدمه بزنند.
انرژیهای تجدیدپذیر ساختار متفاوتی نسبت به تکنولوژی‌های تولید انرژی متعارف دارند. زیرا فرایند توسعه در انرژیهای تجدیدپذیر دارای هزینه سرمایهگذاری اولیه بالا و در مقابل هزینه تعمیر و نگهداری پایین است. در روش‌های تولید انرژی از منابع متعارف، هزینه‌های سرمایهگذاری اولیه به نسبت پایین است. مزایای متفاوتی برای توسعه کاربرد انواع انرژیهای تجدیدپذیر در کشور می‌توان متصور بود که عموماً وابسته به شرایط محلی، ویژگی منابع جایگزین و نگرانی‌های اجتماعی است. در یک نگاه کلی مزایای انرژیهای تجدیدپذیر را به چهار دسته می‌توان تقسیم کرد. دسته اول شامل مزیت زیست محیطی و کاهش آلاینده‌های زیست محیطی است. دسته دوم شامل استقلال در تأمین انرژی و تقویت امنیت ملی است. دسته سوم به نفع اقتصادی آن در کاهش هزینه‌ها به طور عام مربوط می‌شود و در نهایت مزایای مربوط به دسته چهارم شامل: منابع اقتصادی در معنای خاص است. همچنین در یک دسته‌بندی گسترده‌تر می‌توان از مزایای کاربرد انرژیهای تجدیدپذیر به موارد ذیل اشاره کرد:
- افزایش امنیت عرضه انرژی
- کاهش میزان گرمایش جهانی
- تحریک رشد اقتصادی
- ایجاد اشتغال
- افزایش میزان درآمد سرانه
- افزایش عدالت اجتماعی
- حافظت از محیط زیست در تمام زمینه‌ها
بهره‌برداری از انرژیهای تجدیدپذیر همچنین باعث افزایش دسترسی به منابع انرژی پایدار و مطمئن برای مناطق روستایی و کمتر توسعه یافته می‌شود؛ لذا در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر لازم است بیشتر به دیدگاه توسعه‌ای این انرژی‌ها توجه کرد تا صرفاً بعد اقتصادی و رشد محورانه آن (موسوی شفائی و همکاران، ۱۳۹۵: ۱۶۹). موضوعی که در سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه نیز مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفته بود به گونه‌ای که در بند ۱۳ سیاست‌های کلی برنامه ششم ابلاغی در تیرماه ۱۳۹۴، در بخش مربوط به امور اقتصادی چنین آمده است: «افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر و نوین و گسترش نیروگاههای پراکنده و کوچک‌مقیاس» در واقع فارغ از هر نوع ارزیابی اقتصادی، افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر و نوین به عنوان یکی حکم سیاستی مورد توجه قرار گرفته است.
بررسی قانون برنامه ششم توسعه به عنوان اولین مجرای قانونی نشان‌دهنده سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه ابلاغی مقام معظم رهبری نشان می‌دهد که قانون‌گذار در مواد مختلفی افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر و نوین را مورد توجه قرار داده است که در جدول (۱) آمده است.
|
بند سیاستی برنامه ششم توسعه |
مواد قانونی برنامه ششم توسعه |
ملاحظات |
|
|
بند ص ماده ۳۸: فراهم‌کردن منابع ارزی و ریالی لازم جهت تبدیل پسماند به کود یا انرژی برای شهرهای مختلف در طول اجرای قانون برنامه با همکاری بخش خصوصی و شهرداری‌ها |
- تأمین منابع ارزی و ریالی برای تولید انرژی از محل پسماند |
|
افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر و نوین و گسترش نیروگاههای پراکنده و کوچک‌مقیاس |
بند پ ماده ۴۸: از طریق سازمان انرژی اتمی ایران در راستای ارتقای آگاهی‌ها و پذیرش اجتماعی و مشارکت‌افزایی در دستیابی به توسعه پایدار برق هسته‌ای و هماهنگی اجتماعی خود اقدامات لازم را طبق قوانین و مقررات مربوطه در این خصوص، با اولویت مناطق دارای ساختگاه هسته‌ای به‌عمل آورد.» در تبصره همین ماده مقرر گردیده است که آیین‌نامه اجرائی مربوطه با پیشنهاد سازمان انرژی اتمی ایران به تصویب هیأت وزیران می‌رسد. بند ث ماده ۴۸: به منظور افزایش و ارتقای توان علمی، فناوری و نوآوری در صنعت نفت معادل یک‌درصد (۱%) از اعتبارات طرحهای توسعه‌ای سالانه شرکتهای تابعه را در طول اجرای قانون برنامه، جهت ایجاد ظرفیت جذب، توسعه فناوری‌های اولویت‌دار نفت، گاز و پتروشیمی و انرژیهای تجدیدپذیر و به‌کارگیری آنها در صنایع مرتبط و ارتقای فناوری‌های موجود و بومی‌سازی آنها وکاهش شدت مصرف انرژی ضمن مبادله موافقتنامه با سازمان اختصاص دهد و گزارش عملکرد این بند را سالانه به کمیسیون‌های انرژی و آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی ارائه نماید. همچنین به منظور افزایش ضریب بازیافت مخازن کشور در طول اجرای قانون برنامه به میزان یک‌درصد(۱%)، از طریق وزارت نفت طی سال اول اجرای این قانون، برنامه جامع صیانتی و ازدیاد برداشت از مخازن هیدروکربوری را با رعایت اولویت‌بندی مخازن به تفکیک نواحی خشکی و مناطق دریایی تهیه کند و پس از تصویب آن توسط مراجع قانونی، اقدامات لازم را به‌عمل آورد.» |
- مکلف نمودن سازمان انرژی اتمی در راستای ارتقای آگاهی‌ها و پذیرش اجتماعی و مشارکت‌افزایی در دستیابی به توسعه پایدار برق هسته‌ای به عنوان یکی از انرژیهای تجدید پذیر - تخصیص معادل یک‌درصد (۱%) از اعتبارات طرحهای توسعه‌ای سالانه شرکتهای تابعه وزارت نفت را در طول اجرای قانون برنامه، جهت ایجاد ظرفیت جذب، توسعه فناوری‌های اولویت‌دار نفت، گاز و پتروشیمی و انرژیهای تجدیدپذیر |
|
|
ماده۵۰ ـ دولت مکلف است سهم نیروگاههای تجدیدپذیر و پاک با اولویت سرمایهگذاری بخش غیردولتی (داخلی و خارجی) با حداکثر استفاده از ظرفیت داخلی را تا پایان اجرای قانون برنامه به حداقل پنج‌درصد (۵%) ظرفیت برق کشور برساند. |
- افزایش سهم نیروگاهای تجدیدپذیر و پاک با اولویت سرمایهگذاری بخش غیر دولتی (داخلی و خارجی) به حداقل پنج درصد ظرفیت برق کشور |
همانطور که از جدول (۱) ملاحظه می‌گردد رویکرد کلی سیاستگذار در ارتباط با سهم انرژیهای تجدیدپذیر و نوین در سه ماده قانونی نمود پیدا کرده است که رویکرد کلی آنها مبتنی است بر:
۱) تأمین منابع ارزی و ریالی برای تولید انرژی از پسماند؛
۲) مکلف نمودن سازمان انرژی اتمی به آگاه‌سازی مردم در ارتباط با اهمیت برق هسته‌ای؛
۳) مکلف نمودن وزارت نفت به تخصیص معادل یک‌درصد (۱%) از اعتبارات طرحهای توسعه‌ای سالانه شرکتهای تابعه وزارت نفت در طول اجرای قانون برنامه به انرژیهای تجدیدپذیر
۴) افزایش سهم نیروگاههای تجدیدپذیر و پاک با اولویت سرمایهگذاری بخش غیر دولتی (داخلی و خارجی) به حداقل پنج درصد ظرفیت برق کشور؛ بنابراین روح کلی حاکم بر سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه در ارتباط با گسترش انرژیهای تجدیدپذیر و نوین در ابعات مختلفی در قانون برنامه ششم توسعه نمود یافته است.
جدول (۲) نشان دهنده وضعیت ظرفیت انرژیهای تجدیدپذیر (به جز برق آبی) (مگاوات) را در طول سالهای برنامه ششم توسعه است
جدول (۲) ظرفیت انرژیهای تجدیدپذیر (به جز برق آبی) (مگاوات)
|
سال |
ظرفیت انرژی های تجدید پذیر (بجز برق آبی) |
|
۱۳۹۵ |
۵۷۸ |
|
۱۳۹۶ |
۱۱۶۸ |
|
۱۳۹۷ |
۲۰۶۸ |
|
۱۳۹۸ |
۳۳۶۶ |
|
۱۳۹۹ |
۴۹۶۶ |
منبع: سازمان برنامه و بودجه کشور
همانگونه که ملاحظه می‌گردد، ظرفیت انرژی تجدید پذیر (بجز برق آبی) در سال ۱۳۹۵ معادل ۵۷۸ مگاوات بوده است که در پایان سال ۱۳۹۹ به ۴۹۶۶ مگاوات رسیده که نشان‌دهنده رشد ۷۵۹ درصدی آن است. بیش‌ترین رشد با ۱۰۲ درصد مربوط به سال ۱۳۹۶ و کمترین رشد مربوط به سال ۱۳۹۹ با ۴۷ درصد بوده است. بنابراین در طول سالهای برنامه ششم توسعه شاهد رشد و توسعه ظرفیت انرژیهای تجدیدپذیر (بجز برق آبی) بوده‌ایم.
در پایان پیشنهاد می‌گردد با توجه به راهبردهای دو گانه ۱) تجاری‌سازی فناوری‌های انرژیهای تجدیدپذیر و دوستدار محیط زیست؛ ۲) افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر در ظرفیت تولید برق کشور؛ سیاست‌های زیر که مورد تأکید سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه نیز هست برای گسترش استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر مورد توجه قرار گیرد.
۱) حمایت از شرکتهای داخلی برای تولید محصولات مرتبط با انرژیهای تجدیدپذیر؛
۲) توسعه بازار انرژیهای تجدیدپذیر از طریق خرید تضمینی؛
۳) حمایت از سرمایهگذاری داخلی و مشارکت بخش خصوصی؛
تولید 300 هزارتن کاتد به رغم کاهش بیش از 16 هزار تنی مصرف قراضه مس در سال 1401
مدیرعامل مس در مجمع عمومی عادی این شرکت که با حضور اکثریت سهامداران در تالار وزارت کشور برگزار شد از کسب رتبه پنجم ذخایر جهانی مس تنها با اکتشاف 7 درصدمساحت کشور خبر دادو گفت: با توسعه اکتشافات رسیدن به رتبه دوم و سوم جهانی نیز برای ایران متصور است.
مواد غذایی مفید برای تسکین درد مزمن
توصیههایی برای مقابله یا جلوگیری از استرس در فضای مجازی
درس عاشقی در کلاس مادر بزرگ
منع واردات کالاهای تولید داخلی/ حمایت بیشتر از تولید داخل با مشارکت ذینفغان
انواع آجیل برای خرید در بازار
وجود ۱۳ هزار بیمار هموفیلی در ایران/ نیاز به حمایت دولت، سازمان غذا و دارو و خیرین
کشف برخی از اسرار درخشانترین انفجار کیهانی
تلاش برای رسیدن خدمات هوشمند دولت به ۳۰ درصد
«ایستگاه ۱۰۶»؛ ریشههای تهاجم فرهنگی را واکاوی می‌کند
نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران فرصت مناسبی برای آشنایی با جامعه ادبی ایران و هند است
از آموزش و اقتصاد تا فرهنگ و سبک زندگی با پدیده بلاگری
فصل جدید برنامه «چرخ» در راه آنتن شبکه چهار
