به مناسبت روز مباهله در باشگاه خبرنگاران جوان بخوانید؛ تفسیر آیات مباهله

موسی جامعی استاد حوزه و دانشگاه گفت: درتاریخ ۲۴ ذالحجه اتفاق مهمی در تاریخ اسلام افتاد که باعث شد بابت آن اتفاق در قران کریم آیه‌ای به نام مباهله نازل شود، در سوره آل عمران آیات ۵۹ تا ۶۱ این سوره مربوط به واقعه مباهله است.

اشاره آیه ۶۱ سوره آل عمران به واقعه مباهله

به گفته جامعی این جریان مباحثه و مناظره‌ی علمای نجران با پیامبر است و مختصر آن در سه آیه‌ی سوره آل عمران که آیات مباهله است گنجانده و در آیه ۶۱ هم واقعه مباهله بیان شده است.

دعوت به مباهله دستور خداوند بود

او می‌گوید: با نپذیرفتن دین اسلام از سوی نجرانیان پیامبر پیشنهاد مباهله را دادند بلکه این مباهله دستور خداوند بود که درآیه‌ی ۶۱ سوره آل عمران آمده و دعوت به مباهله می‌کند.

معنای لغوی مباهله

به گفته جامعی مباهله از نظر لغوی به معنای باز کردن دست‌ها و آرنج‌ها برای دعا به سوی آسمان است، واژه ابطحال و مباهله اصطلاحی هم در آن زمان و قبل از اسلام بوده که یکی از راه‌های اثبات حقانیت شمرده میشده در مباهله هر دو گروه مخالف مقابل هم قرار می‌گرفتند و برای طرف مقابل تقاضای لعن و هلاکت از خداوند متعال می‌کردند، که هلاکت قوم دیگر باعث اثبات حقانیت گروه مقابل بود.

اثبات حق و حقانیت دین توحیدی با مباهله

جامعی گفت: پیغمبر آن‌ها را دعوت به مباهله‌ای کرد که در بین مردم در آن زمان رایج بود و مسئله‌ای پذیرفته شده بود، آن‌ها پذیرفتند که برای اثبات حقانیت مباهله کنند، اولین چیزی که مباهله بیانگر آن است اثبات حق و حقیقت دین توحیدی است، و دین اسلام در مقابل کسانی که از پذیرش دین حق سرباز می‌زنند.

مباهله مسئله درگیری دو دین حق نیست

او می‌گوید: مباهله مسئله درگیری بین دو دین حق نبود مسئله اختلاف بین دین حق اسلام و دین منسوخ شده‌ی مسیحیت به عنوان دینی که تمام شده و بایستی مردم به دین جدید گرایش پیدا کنند، لذا خداوند متعال برای اثبات حقانیت دین اسلام جریان مباهله را ایجاد می‌کند و خروجی جریان مباهله اثبات حقانیت پیامبر اکرم و قران کریم و اسلام است.

جامعی گفت: هنگامی که پیامبر همراه اهل بیت خود وارد معرکه مباهله می‌شود و نجرانی‌ها دانستند پیامبر با خانواده و عزیزان خود وارد مباهله شده دچار ترس و وحشت شدند دریکی از نقل‌ها گفته شده ما می‌دیدیم این چهره‌های نورانی را که هر آن دعا بکنند عذاب است که بر قوم نجران وارد شود، ترس آن می‌رود که به مباهله این افراد و اولیا خدا نسل نجران از روی زمین برچیده شود لذا عقب نشینی کردند و از مباهله منصرف شدند و مباهله‌ای صورت نگرفت.

جامعی گفت: با دیدن هیبت و جلالت پیامبر و اهل بیت او منصرف و حاضر به صلح شدند و گفتند در ازای آن باید چه کار کنیم که مصالحه اتفاق بیفتد در نهایت پیامبر مبلغی را به عنوان مالیات برای آن‌ها مشخص کرد، که در صورت پرداخت چنین مالیاتی در طول سال شما می‌توانستند در جوار مسلمین زندگی کنند و در نهایت معرکه مباهله به سود پیامبر و اسلام تمام شد و گواه محکمی در تاریخ بشریت براثبات حقانیت اسلام و پیامبر اکرم است.

تفسیر آیه ۹۵ سوره آل عمران

به گفته جامعی در آیه ۵۹ سوره آل عمران آمده إِنَّ مَثَلَ عِیسَىٰ عِنْدَ اللَّهِ کَمَثَلِ آدَمَ ۖ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ این آیه در آن جا نازل شد که علمای نصرا به پیامبر گفتند که نظرت درباره‌ی حضرت عیسی بن مریم چیست؟ پیامبر فرمود عیسی بن مریم رسول و بنده‌ی خدا بود، نصرای نجران که حضرت عیسی را برای حضرت عیسی مقام ربوبیت و خدایی قائل بودند این موضوع را تحمل نمی‌کردند و گفتند تو چطور می‌گویی او بنده است اگر بنده‌ی خدا بود پدر او که بود؟ در این مرحله آیه نازل می‌شود که می‌گوید همان گونه که حضرت عیسی به صورت معجزه و بدون داشتن پدر به دنیا آمد حضرت آدم هم این گونه به دنیا آمد، حضرت آدم بدون اینکه پدر و مادری برای او شناخته شده باشد به دنیا آمد اگرحضرت عیسی به این دلیل که پدر ندارد پس مقام خدایی دارد پس حضرت آدم هم بایستی دارای چنین مقامی باشد با جواب پیامبر بر اساس این آیه موجب شد تا علمای نصرا سکوت کنند.

جامعی گفت: آیه ۶۰ بیان می‌کند الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَلَا تَکُنْ مِنَ الْمُمْتَرِینَ این نکته بسیار مهمی که نتیجه‌ی اصلی جریان مباهله است در این آیه نهفته است، جریان مباهله برای اثبات حق بر باطل بود و این آیه به این مسئله اشاره دارد.

اشاره به اهل بیت پیامبر در آیه ۶۱ سوره آل عمران

او می‌گوید: در آیه ۶۱ که آیه‌ای در بین مسلمانان قابل تامل و وحدت آفرین است فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکَاذِبِینَ اشاره دارد که پیامبر حالا که مباحث توبه این‌ها سودی نبخشید آن‌ها را به مباهله دعوت کن، نکته‌ی بسیار مهمی که در اینجا وجود دارد اجماع و اتفاق نظر علما و مفسرین از جمله قاضی نور الله شوشتری است که در این آیه شریفه منظور از أَبْنَاءَنَا امام حسن (ع) و امام حسین (ع) است و مراد از نِسَاءَنَا حضرت زهرا (س) و منظور ازأَنْفُسَنَا حضرت علی (ع) است.

اثبات فضلیت امیر المومنین در آیه‌ی مباهله

او می‌گوید: امام علی جان پیغمبر بود که این آیه به این مسئله اشاره دارد، با توجه به اینکه در ابتدای آیه گفته شده نَدْعُ دعوت بکنیم معنا ندارد که کسی از خودش دعوت بکند پس مقصود نَدْعُ َنْفُسَنَا نمی‌تواند پیامبر گرامی اسلام باشد بلکه منظور کسی است که به منزله جان پیغمبر است کسی که علاوه بر امام حسن و امام حسین و حضرت زهرا وارد معرکه مباهله شدند امیرالمونین است و این آیه یکی از آن آیاتی است که در شان و فضلیت بزرگ حضرت علی علیه سلام اشاره مستقیم دارد، و مایه‌ی اثبات فضلیت بزرگ امام علی (ع) است.

مباهله به عنوان درسی بزرگی برای اهل عالم

او می‌گوید: واقعه مباهله درس‌های بزرگی هم برای مسلمین و هم برای همه‌ی اهل عالم دارد، بعضی از افراد تصور می‌کنند پیامبر برای دعوت ملت‌ها و مردم دنیا به اسلام دست به سر نیزه برده و با جنگ و خون ریزی دست به اسلام را انجام داده در حالی که این طور نیست اگر هم جنگی در صدر اسلام توسط پیغمبر صورت گرفته برای سرکوبی ظالمین و دولت مردان ظالم در آن زمان بوده برای اینکه مردم را از زیر ظلم ظالمین نجات بدهند، آن دولت‌های مستکبر را سرنگون کند و مردم بتوانند در یک آزادی دین و اعتقادخود را انتخاب و به آن عمل کنند.

دعوت به اسلام بدون جنگ و خون ریزی

به گفته جامعی یکی از وقایع تاریخی که به روشنی بیان می‌کند اسلام دارای پشتیبانی قوی علمی و معنوی است واقعه مباهله است در واقعه‌ی مباهله بدون اینکه جنگ و خون ریزی صورت بگیرد و با زبان و قول لین و با بیان اعتقادات ناب اسلام آن‌ها را به اسلام دعوت می‌کند.