مسیر مخالف بانک و بورس در تامین کسری بودجه

مجموع اوراق بدهی دولتی در مرحله شانزدهم از مرز ۲ همت پایین آمده و نسبت به هفته قبل افتی ۴۳ درصدی را ثبت کرد. در این بازار دولت اوراق خود را به مشتریان خود اعم از بانک‌ها و بورسی‌ها عرضه کرده و این نهاد‌ها نیز در نقش خریداران آن وارد معامله می‌شوند. بازاری که در سال ۹۹ راه اندازی شده و هدف آن تامین کسری بودجه دولت از مسیری غیرتورمی است.

فروش ۳۷ همتی اوراق در بازار اولیه ۱۴۰۱
در پایان مرحله شانزدهم حراج اوراق بدهی دولتی هزار و سیصد میلیارد تومان اوراق ازدولت خریداری شده و مجموع این شاخص را به مرز ۳۷ هزار و ۷۷۲ میلیارد تومان کشاند.

برخی تحلیلگران معتقدند از ان جا که دولت برای تامین کسری بودجه پولی چاپ نمی‌کند می‌توان این مسیر را برای تامین کسری روشی غیر تورمی دانسته و به همین علت این دسته آن را برای اقتصاد ایران مفید میدانند.

در همین رابطه رشد سالانه اوراق تجمعی فروخته شده در هر هفته نشان می‌دهد اکنون مجموع درآمددولت از این طریق در پایان مرحله شانزدهم تقریبا ۹۷ درصد بیشتر از سال گذشته است.

با این وجود رفتار آمار‌ها نشان می‌دهند رشد نقطه‌ای کل معاملات بازار اولیه از مرز ۳۵۰ درصد در هفته هشتم روندی نزولی را آغاز کرده و اکنون به کمتر از ۱۰۰ درصد رسیده است. نکته مهم دیگر افت مشارکت بانک‌ها در مقایسه با رشد ۵۰۰ درصدی بورس در سال جاری بوده است.

افت نقطه‌ای سهم بانک‌ها در خرید اوراق بدهی دولتی
در پایان مرحله شانزدهم کل اوراق خریداری شده در بورس برابر با ۲۳ هزار و ۸۵۰ میلیارد تومان بوده و رشدی ۵۱۴ درصدی نسبت به سال قبل داشته است.

در سال گذشته در نیمه اول سال بورس مشارکت چندانی در خرید اوراق نداشته و در پایان شانزده مرحله تنها ۳ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان از دولت اوراق خریداری کرده بودند.

در مقابل، اما اوضاع در بانک‌ها متفاوت است. در این نهاد‌های مالی سطه مشارکت خرید اوراق از دولت در سال جاری به مراتب کمتر از بورسی‌ها بوده است. دلیل عمده اش هم به باور بسیاری از کارشناسان رشد کسری در این نهاد‌های مالی است.

در نهایت مشاهدات آماری در پایان هفته شانزدهم نشان می‌دهد از مجموع اوراق فروخته شده از سوی دولت، ۱۳ هزار و ۹۲۳ میلیارد تومان را بانک‌ها خریده اند که در مقایسه با سال قبل ۸.۵ درصد کمتر است.

مسیر متفاوت بورس و بانک می‌تواند عامل عمده اش رشد نرخ سود در این بازار و ترغیب فعالان بازار سرمایه در معاملات بازار اولیه بوده و عامل مهم‌تر آن بدتر شدن بحران نقدینگی بانک‌ها باشد. این بحران اکنون به حدی بوده که بانک مرکزی تزریق پول در بازار بین بانکی را نیز به سطح بی سابقه‌ای رسانده است.