قدرت خرید خودرو در دولت‌های مختلف چقدر آب رفت؟

اگر یک ایرانی با درآمد متوسط تصمیم به خرید پراید بگیرد، باید ۴۶ ماه دست به درآمد خود نزند و تمام آن را کنار بگذارد، آن هم برای خرید خودرویی که به ارزان‌ترین خودروی داخلی شناخته می‌شود. این رقم در ابتدای دهه ۹۰ کمتر از ۳۰ ماه بود.

این در حالی است که کنار گذاشتن کل درآمد به دلیل وجود سایر هزینه‌های زندگی احتمالا غیرممکن باشد و به همین دلیل اگر واقع‌بین باشیم تعداد ماه‌هایی که باید برای خرید یک پراید صبر کرد حتی بیشتر از ۴۶ ماه خواهد بود. به همین دلیل است که ماشین‌دار شدن به ویژه در چند سال اخیر برای بخش زیادی از جامعه رویا شده است. این موضوع در کنار عدم توسعه کافی سیستم حمل و نقل شهری موجب کاهش مداوم رفاه مردم نیز می‌شود.

تحریم‌ها و خروج خودروسازان خارجی از ایران، ممنوعیت واردات و همچنین قیمت‌گذاری دستوری خودرو‌های داخلی که به زیان‌سازی و کاهش تولید آن‌ها منجر شد، موجب کاهش عرضه و رشد عجیب قیمت خودرو در دهه ۹۰ شد. از طرف دیگر، نگاه به خودرو به عنوان یک کالای سرمایه‌ای هم باعث افزایش دوچندان تقاضا شده است. تورم افسارگسیخته که دهه‌های متمادی قدرت خرید مردم را کاهش داده آن‌ها را در تکاپو برای حفظ ارزش پول خود از طریق سرمایه‌گذاری حتی در بازاری همچون خودرو انداخته که عموما در دنیا به عنوان یک کالای مصرفی شناخته می‌شود.

البته باید دقت داشت که کاهش قدرت خرید تنها محدود به خودرو نیست. با رشد تورم، تحریم‌های جان‌فرسا و کاهش رشد اقتصادی طی سال‌های گذشته عموم مردم نسبت به گذشته فقیرتر شده‌اند و درآمد ایرانی‌ها به طور متوسط از قیمت اکثر کالا‌ها عقب مانده است.

پراید که چند سالی است از خط تولید هم خارج شده، سال گذشته به ۱۷۰ میلیون تومان رسید. این در حالی است که طبق تخمین‌ها درآمد سرانه ایرانیان در این سال ماهانه حدود ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بود. در نمودار زیر روند تغییرات درآمد سرانه و قیمت پراید (سایپا ۱۳۱) را از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ مشاهده می‌کنید. برای مقایسه بهتر، درآمد سرانه و قیمت پراید را نرمال (بی‌مقیاس) کرده‌ایم.