حرص و طمع؛ عامل مهم فسادهای اقتصادی

آیت الله ناصر مکارم شیرازی، کارشناس و پژوهشگر حوزه معارف اسلامی، درمورد پیامد‌های حرص و طمع بیان کرد: روایت معروفی از حضرت علی (ع) در نهج البلاغه وجود دارد که حضرت (ع) فرمودند: «أَکْثَرُ مَصَارِعِ الْعُقُولِ تَحْتَ بُرُوقِ الْمَطَامِعِ. بیشترین قربانگاه عقل‌ها در پرتو طمع هاست.» یعنی بیشترین آسیبی که عقل می‌بیند از طمع است و این نشان می‌دهد عقل سرمایه بسیار مهمی است که خداوند به انسان داده است و به همین دلیل، اگر عقل آسیب نبیند، غالباً مشکلات حل می‌شوند، ولی عقل، آسیب‌هایی دارد که اگر آن آسیب‌ها پیش بیایند، عقل از کار می‌افتد و وقتی از کار افتاد، اعمال انسان عاقلانه نیست و در مقابل، اعمال جاهلانه‌ای انجام می‌دهد.

به گفته آیت الله مکارم شیرازی، حقیقت طمع چیست؟ طمع را می‌توان این طور تعریف کرد که انسان درخواست چیزی داشته باشد که به آن نمی‌رسد و شکل دیگر طمع، درخواست چیزی است که به آن نیاز ندارد و درواقع، درخواست چیزی که توأم با ذلت است و همه این‌ها معنای طمع هستند.

این کارشناس علوم معارف با اشاره به بیانات حضرت علی (ع) و عبارت «أَکْثَرُ مَصَارِعِ الْعُقُولِ تَحْتَ بُرُوقِ الْمَطَامِعِ ادامه داد: برخی از افراد گفته اند که برق در عبارت «تَحْتَ بُرُوقِ الْمَطَامِعِ» به معنای رعد و برقی است که در آسمان پیدا می‌شود و ممکن است انسان در شب تاریک در بیابان باشد و راه را گم کند و برقی در آسمان پیدا شود و راه را به او نشان دهد و هنگامی که می‌خواهد از آن مسیر برود، برق خاموش شود و همان جا بماند که اگر معنایش این باشد یعنی عقل انسان فریب طمع را می‌خورد و راه صحیح را در زندگی گم می‌کند و بسیاری از استفاده‌های سوء‌ای که در مسائل اقتصادی امروز صورت می‌گیرد به دلیل حرص و طمع است چراکه این دو، دست به دست هم داده اند و چنین فساد‌هایی را به وجود آورده اند.

آیت الله مکارم شیرازی افزود: احتمال دارد مراد از برق در عبارت فوق، برق‌های خیره کننده باشد. یعنی طمع مثل برق خیره کننده‌ای است که چشم انسان را خیره می‌کند و به همین دلیل، او راه پیدا نمی‌کند و عقل از کار می‌افتد که در این جا، عقل مانند چشم و طمع مثل برق خیره کننده است که این چشم به واسطه برق خیره کننده از کار می‌افتد و بدنبال آن، چشم نمی‌تواند درست ببیند و چشم عقل به خاطر برق خیره کننده طمع نمی‌تواند واقعیت‌ها را ببیند.

این مرجع عالیقدر افزود: زمین خوردن و آسیب دیدن عقل در زیر برق طمع است و از جمله نتایج طمع، ذلت است. زیرا شخص طماع برای رسیدن به هدف خود در مقابل هرکسی سر خم می‌کند و این هم به دلیل طمعی است که دارد و درواقع، شخصیت و آبروی خود را فدای طمعش می‌کند و ذلت را می‌پذیرد.