ضرورت بکارگیری وسایل گازسوز راندمان بالا برای اصلاح روند مصرف گاز

در روز‌های اخیر که در پی بروز سرمای کم‌سابقه، با چالش تأمین گاز در بخش‌های مختلف کشور مواجه شدیم، سهم مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده به مرز ۸۰ درصد رسید و رکورد مصرف ۶۸۵ میلیون مترمکعب گاز در این بخش‌ها در یک شبانه‌روز را شاهد بودیم.

از بین عوامل متعددی که منجر به پرمصرفی گاز در بخش خانگی می‌شوند، یکی از علل مهم که کمتر مورد توجه قرار گرفته، وجود وسایل گازسوز با راندمان پایین در اغلب منازل مسکونی است.

زمانی که یک وسیله گازسوز راندمان پایینی دارد، حرارت کمتری با مصرف یک واحد گاز، نسبت به مشابه همان وسیله گازسوز با راندمان بالاتر تولید می‌کند و در روز‌های سرد، برای رسیدن به گرمای مدنظر در منزل، وسایل گازسوز با راندمان پایین‌تر، گاز بسیار بیشتری نسبت به وسیله مشابه با راندمان بالاتر مصرف می‌کنند.

از اینرو، وقتی تعداد وسایل گازسوز با راندمان پایین در منازل مسکونی در سطح کشور زیاد باشد، مقدار قابل توجهی سوخت گازطبیعی حاصل از راندمان پایین این وسایل گازسوز، به صورت مستمر در روز‌های سرد سال مصرف می‌شود که اگر راندمان این وسایل بالاتر بود و به‌جای درجه مصرف انرژی E یا G، درجه مصرف A یا +A باشد، همین یک عامل موجب صرفه‌جویی قابل توجهی در مصرف گاز بخش خانگی خواهد شد.

موتورخانه‌هایی که رایگان بهینه‌سازی می‌شوند

در شرکت ملی گاز ایران جمع‌آوری اطلاعات و بهینه‌سازی موتورخانه‌ها و سامانه‌های احتراقی انجام شده که در نتیجه آن از حدود ۲۶.۶ میلیون مشترک، اطلاعات موتورخانه‌ها و سامانه‌های احتراقی بیش از ۱۹.۲ میلیون مشترک یعنی ۷۲ درصد مشترکان به سازمان ملی استاندارد ارسال شده است.

طرح رایگان بهینه‌سازی موتورخانه‌ها نیز از سوی شرکت ملی گاز ایران در حال اجراست. در اجرای این طرح تاکنون ۲۲۰ هزار مشترک تجاری، اداری و خانگی که از سیستم موتورخانه استفاده می‌کنند شناسایی و اصلاح رایگان ۴۲ هزار موتورخانه نیز انجام شده که ۱۵۸ میلیارد تومان برای این کار هزینه شده است.

بررسی‌ها بیانگر این است که بهینه‌سازی موتورخانه‌ها به طور متوسط حدوداً ۲۰ درصد کاهش مصرف در یک ماه در واحد‌های مسکونی به همراه خواهد داشت. مطابق مصوبه شورای اقتصاد تا پایان سال ۱۴۰۲ باید تعداد ۳۰۰ هزار واحد موتورخانه بهینه شود.

بهینه‌سازی بخاری‌هایی که گاز را می‌سوزانند

بخاری‌های گازسوز دودکش دار را می‌توان براساس راندمان انرژی آن‌ها در سه گروه ذیل طبقه بندی کرد:

بخاری‌های سنتی (Conventional): بخاری‌هایی هستند که بیش از سه دهه از تولید آن‌ها در ایران می‌گذرد و متوسط راندمان این بخاری‌ها ۶۵ درصد است و تعداد بسیار زیادی از این بخاری‌ها در اقصی نقاط کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بخاری‌های راندمان متوسط (Medium Efficiency): این بخاری‌ها پیشرفته‌تر از بخاری‌های سنتی است و در قسمت محفظه احتراق و کلاهک تبدیل با بخاری‌های سنتی تفاوت دارند و عمدتاً فن دار هستند. راندمان این گروه حداکثر ۸۰ درصد و حداکثر رده انرژی آن‌ها C است و قیمت جهانی این بخاری‌ها حداکثر ۵۰۰ دلار است.

بخاری‌های راندمان بالا (High Efficiency): این بخاری‌ها از نوع فن دار با دودکش دوجداره هستند و راندمان حدود ۹۰ درصد نیز بران آن‌ها گزارش شده است.

طرحی با عنوان جایگزینی و اسقاط یک میلیون دستگاه بخاری مرسوم (گازی و نفتی) با بخاری‌های گازسوز دودکش دار راندمان بالای هوشمند، در پایان سال ۹۶ به تصویب شورای عالی اقتصاد رسید.

این طرح با هدف ارتقاء رده برچسب انرژی بخاری‌های گازسوز دودکش دار به رده برچسب انرژی A، ارتقاء تکنولوژی بخاری‌های سنتی به بخاری‌های نسل جدید تایپ C هوشمند و کاهش مصرف سوخت و آلودگی‌های محیطی متناظر، با راهبری شرکت بهینه سازی مصرف سوخت آغاز شد، اما با وجود چندبار اصلاح و بازنگری روی زمان اجرا، پس از گذشت بیش از ۴ سال، دستاورد قابل ذکری نداشته است و درصد پیشرفت اجرای آن به ۲ درصد هم نمی‌رسد.

وجود وسایل گازسوز پرمصرف در بازار

افزایش قیمت تأمین وسایل گازسوز با رده مصرف انرژی مناسب و افت توان خرید طبقه متوسط و کم‌درآمد کشور موجب شده تا در زمان خرید وسایل گازسوز، اولویتی برای برچسب انرژی و راندمان وسیله، در نگاه خانوار وجود نداشته باشد و بعضا به دلیل هزینه کمتر، اقدام به خرید وسایل با راندمان پایین‌تر می‌شود.

همچنین افزایش هزینه‌ها، موجب عدم تمایل مردم به نوسازی وسایل قدیمی و راندمان پایین و جایگزینی آن‌ها با وسایل جدید با راندمان بالاتر شده است و به‌نظر می‌رسد نیاز است که طرح‌هایی در زمینه جایگزینی وسایل گازسوز راندمان بالا با وسایل گازسوز راندمان پایین در بخش خانگی، به موازات بهینه‌سازی موتورخانه‌ها از سوی دولت با جدیت مورد پیگیری و اجرا قرار گیرد.