سه ابهام در تسهیلات خودرو

پول‌نیوز - پرداخت تسهیلات 25 میلیون تومانی خودرو در حالی که پیش‌بینی می‌شد طی شش ماه به پایان برسد بالاخره پس از گذشت تنها شش روز به پایان رسید. زمانی که محمدباقر نوبخت به همراه وزیر اقتصاد و رییس کل بانک مرکزی در نشستی مشترک از آغاز پرداخت وام 25 میلیونی خودرو در قالب بسته رونق اقتصادی خبر داد، شاید کمتر کسی فکر می‌کرد در شرایطی که مردم خرید خودروهای صفر کیلومتر را تحریم کرده‌اند این طرح با چنین استقبالی روبه‌رو شود.

اگرچه این طرح از همان ابتدا با ابهامات زیادی روبه‌رو بود اما حجم بالای متقاضیان باعث شد ظرفیت ثبت نام در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پایان برسد. با این حال آخرین تلاش‌های خودروسازان در جلسه شبانه با رییس کل بانک مرکزی به جایی نرسید و در نهایت خودروسازان توقف طرح را رسما اعلام کردند. بر همین اساس وام 25 میلیونی خودرو که از 18 آبان‌ماه شروع شده بود پس از گذشت شش روز با برگزاری همین جلسه رسما متوقف شد. این طرح که از ابتدا با تغییرات مختلفی پیگیری شد، نه‌تنها در میانه راه حواشی بسیاری داشت که پس از اتمام نیز ابهامات مختلفی را به جای گذاشت. هرچند مردم مشارکت بالایی در این طرح داشتند اما تغییرات لحظه‌ای در شیوه اجرای طرح باعث شد بسیاری از مردم از جریان خارج شوند.

نام‌نویسی بدون پشتوانه

یکی از ابهاماتی در وام خودرو به وجود آمده است حدود 15 هزار ثبت‌نام بدون پشتوانه است. در حالی بانک مرکزی تنها برای 110 هزار خودرو اعتبار گشوده بود خودروسازان در مجموع حدود 135 هزار ثبت نام انجام دادند که معلوم نیست تکلیف 15 هزار نفر مازادی که برای دریافت وام 25 میلیونی ثبت نام کرده‌اند چه خواهد شد. خسروتاج، معاون وزیر صنعت توپ را به زمین خودروسازان انداخته و گفته است که مسوولیت اضافه ثبت‌نام‌ها متوجه خودروسازان است و آنها باید در قول و قراری که با مردم دارند، براساس قراردادهای منعقده عمل کنند.

اما روز گذشته قضیه از این هم جالب‌تر شد. پس از انتقاداتی که مدیر کل اعتبارات بانک مرکزی در مورد تخطی وزارت صنعت از سقف ثبت نام مطرح کرده بود خسروتاج گفت: از همان ابتدا این سقف را می‌دانستیم اما برای جلوگیری از ایجاد رانت آن را اعلام رسمی نکردیم. این در حالی است که در بحبوحه ثبت نام‌ها بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای سقف ثبت نام را 110 هزار دستگاه اعلام و مدیر کل اعتبارات بانک مرکزی نیز بارها این موضوع را تایید کرده بود. بر همین اساس اینکه وزارت صنعت، با وجود اینکه مردم از طریق بانک مرکزی از سقف ثبت‌نام مطلع شده بودند از اعلام آن خودداری کرده است از نکات سوال برانگیز وام 25 میلیون تومانی بود.

با این حال مدیر کل اعتبارات بانک مرکزی با اعلام اینکه سقف فروش 110 هزار خودرو را 17 آبان یعنی یک روز قبل از شروع طرح به اطلاع وزارت صنعت رسانده بودیم، گفته است: ما تعهدی در فروش تولیدات آتی شرکت‌های خودروسازی نداریم. این‌گونه اظهارنظرها از اختلاف نظر میان مسوولان وزارت صنعت و بانک مرکزی هم پرده برداشته است. مخصوصا زمانی که خسروتاج گفته است: برای کمک به فروش خودرو بین سازندگان و بانک مرکزی اختلاف نظری از همان ابتدا وجود داشت که چه تعداد خودرو باید در این طرح به فروش برسد. در این شرایط شاید بزرگ‌ترین ضرر متوجه مردم شده است چراکه اگر اینگونه محدودیت‌ها را به آنها اعلام می‌کردند شاید به گونه‌ای دیگر تصمیم‌گیری می‌کردند.

مالیات غیرقانونی

از دیگر ابهاماتی که پس از اتمام پرداخت وام خودرو مطرح شد کسورات مالیاتی این تسهلات بود. مالیات بر ارزش افزوده خودرو در شرایط لیزینگی یا شرایطی که تسهیلات دولتی به خودرو تعلق گرفته است یکی از مسایلی است که مشتریان پیش از این نیز با آن روبه‌رو شده بودند. تعیین مالیات موجب افزایش هزینه مشتری در خرید محصولات شرکت ایران خودرو شده به طوری که در برخی خودروها تا یک و نیم میلیون تومان افزایش هزینه داشته است. منتقدان به بند «11» ماده «12» قانون مالیات بر ارزش افزوده استناد کرده و معتقدند دریافت مالیات با عنوان مالیات تسهیلات مغایر با ضوابط پرداخت تسهیلات است و این در حالی است که در قراردادهای شرکت ایران خودرو مالیات تسهیلات در نظر گرفته شده که تاکنون سابقه نداشته است. اخذ مالیات در محصولات ایران خودرو در شرایطی است که شرکت سایپا مالیاتی بابت تسهیلات از مشتری دریافت نمی‌کند. کارشناسان معتقدند که تسهیلات بانکی مشمول دریافت مالیات نیست و مالیات بر ارزش افزوده تنها ممکن است به فروش تعلق گیرد و اگر مالیاتی به عنوان مالیات تسهیلات گرفته شود، خلاف ضوابط اعطای تسهیلات است. آنها معتقدند در هیچ کشوری مالیات تسهیلات گرفته نمی‌شود و چیزی به عنوان مالیات تسهیلات وجود ندارد. معاون وزیر صنعت اما معتقد است دریافت مالیات در وام 25 میلیونی خودرو کاملا قانونی بوده است.

خسروتاج در این باره که چرا از تسهیلات ارایه شده مالیات دریافت شده است، گفته است: تمامی کالاهای فروخته شده مشمول مالیات بر ارزش افزوده می‌شود که باید مصرف‌کننده آن را بپردازد و در نهایت این مالیات روی اقساط محاسبه شده است. این در حالی است که معاون مالیات بر ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی گفته است: دریافت هر گونه مالیات از تسهیلاتی که بانک‌های مجاز پرداخت می‌کنند غیرقانونی است چراکه مالیات بر ارزش افزوده موضوع ماده «101» قانون مالیات بر ارزش افزوده به سود و تسهیلاتی که موسسات مالی و بانک‌های مجاز به مشتریانشان می‌دهند، تعلق نمی‌گیرد.

تغییرات، تصور مردم را به هم ریخت

این طرح با وجود هیاهوی بسیار بالاخره به پایان رسید و در این میان مشارکت مردم بیش از هرچیز فرصت را در اختیار خودروسازان قرار داد تا برای نجات خود از ورشکستگی کامل نفس تازه‌ای بکشند. هرچند تغییرات بسیار در اجرای این طرح و اتمام زودهنگام آن باعث شد بسیاری از آنها نتوانند در زمان مناسب برای شرکت در این طرح اقدام کنند اما به هر حال اکنون خودروهایی که تا هفته پیش روی دست خودروسازان مانده بود اکنون به طور کامل به فروش رفته است. تصور مردم این بود که شش ماه وقت دارند تا با سود وسوسه انگیز 16 درصد و با پرداخت تنها 20 درصد از ارزش خودرو صاحب خودرو شوند بنابراین بسیاری از آنها به فکر پس‌انداز افتادند اما این طرح به یکباره پس از شش روز به اتمام رسیده و به این ترتیب بسیاری از کسانی که نقدینگی کافی نداشتند و اکثرا هم جزو قشر کارگر جامعه بودند از این طرح خارج شدند. از طرف دیگر عدم پذیرش سفته به عنوان وثیقه مورد نیاز خودروسازان نیز بسیاری از افراد را که قادر به پرداخت چک نبودند حذف کرد. این در حالی است که در ابتدا مسوولان اعلام کرده بودند برای دریافت وام خودرو داشتن سفته کفایت می‌کند. به این ترتیب تغییرات و آشفتگی ناشی از عجله دولت برای اجرای بسته رونق اقتصادی در پرداخت تسهیلات برنامه‌ریزی اقشار ضعیف جامعه را به هم ریخت.

منبع: جهان صنعت