از بازگشایی سوئیفت تا بازسازی اعتماد بانک‌های خارجی

پول‌نیوز، محسن پورصالحی* - سوئیفت یک انجمن تعاونی غیرانتفاعی است که در ماه مه ۱۹۷۳ میلادی توسط ۲۳۹ بانک از پانزده کشور اروپایی و آمریکای شمالی راه اندازی گردید و هدف از آن جایگزینی روشهای ارتباطی غیر استاندارد کاغذی و یا از طریق Telex  در سطح بین‌المللی با یک روش استاندارد شده جهانی بود. درحال حاضر بیش از ۹۷۰۰ (عنوان) بانک و مؤسسه مالی در ۲۰۹ کشور جهان عضو آن انجمن می‌باشند.

طرح عضویت ایران در شبکه سوئیفت، در سال ۱۳۶۴ توسط کارشناسان بانک مرکزی ایران ارائه شد ولی با توجه به شرایط جنگی ایران، این طرح به فرجام نرسید تا اینکه در سال ۱۳۶۹، بانک مرکزی، این موضوع را در دستور کار خود قرار داد و پس از آماده‌سازی سیستم بانکی ایران در این خصوص، تقاضای خود مبنی بر عضویت خود را در اواخر ۱۳۷۰ ارائه داد. در آذر ۱۳۷۱، درخواست ایران پذیرفته شد و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، به همراه بانک‌های صادرات، ملی، تجارت، ملت و سپه به عضویت این شبکه درآمدند.(1)

با اوج گرفتن منازعات در خصوص برنامه هسته‌ای ایران، شبکه سوئیفت ایران از روز شنبه ۲۷ اسفند ۱۳۹۰ ساعت ۴ عصر به وقت گرینویچ در راستای تحریم‌های اروپایی قطع شد.(2)
با دستیابی به توافق جامع و نهایی هسته‌ای وین در خصوص برنامه هسته‌ای ایران بین ایران و کشورهای گروه ۵+۱ (یا ۳+۳) شامل جمهوری خلق چین، فرانسه، آلمان، فدراسيون روسيه، انگليس و ايالات متحده آمریکا در روز سه شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴، ولی‌الله سیف رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران درباره امکان اتصال سوئیفت به همه بانک‌های کشور، اظهارداشت:

سوئیفت به عنوان مرکز نقل و انتقالات بانکی از هم‌اکنون می‌تواند عملیات خود را در ایران آغاز کند(3) و در نهایت در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۹۴ در ساعت هشت و چهل و پنج دقیقه به وقت تهران با اجرای برجام تحریم سوئیفت از ایران برداشته شد. همچنین پس از لغو تحریم ها بانک های تجارت، رفاه کارگران، توسعه صادرات، سپه، پست بانک، صنعت و معدن، بانک ایران و اروپا، بانک توسعه همکاری، سینا، ملت و ملی از طریق شرکت خدمات انفورماتیک و تحت نظارت بانک مرکزی روز دوشنبه 26 بهمن به شبکه سوئیفت متصل شدند. لازم به ذکر است پیش از این، بانک های دی، سامان، پاسارگاد، پارسیان، مسکن و کشاورزی به سوئیفت متصل بوده اند.

دو سوالی که در اینجا مطرح است بترتیب عبارتند از 1. آیا بانک های تحریم شده به شبکه سوئقت متصل شده اند؟ که جواب بلی است با نظارت بانک مرکزی و همکاری شرکت خدمات انفورماتیک ایران، زیر ساخت مناسب جهت اتصال بانک های تحریم شده به شبکه سوئیفت فراهم شده و عملیات Join To Swift  که یک روند حداقل یک ماهه برای اتصال به سوئیفت می باشد با همکاری نماینده منطقه ای سوئیفت در کمتر از دو هفته زمینه اتصال بانک های مورد تحریم به سوئیفت را فراهم کرد.

سوال دومی که هم اکنون می توان مطرح کرد اینست که آیا سوئیفت در حال حاضر همان کارکرد قبل از تحریم را برای بانک های ایران داراست؟ جواب متاسفانه خیر است. از انجا که سوئیفت تنها یک بستر امن و کارآمد را برای مبادله پیام های بانکی بین المللی فراهم می کند و هیچ گونه دخالتی در چگونگی و نحوه تعاملات مالی ندارد، لذا بانک های خارجی براساس اعتماد و ارتباطات دو جانبه ای که طی چندی دهه بانکداری حضور بانک های ایرانی در عرصه بین المللی ایجاد شده بود علاقه‌مند تبادلات دو طرفه بودند و سوئیفت این بستر ارتباطی را فراهم می کرد.

اما قطع ارتباط 4 ساله باعث از دست رفتن اعتماد بانک های خارجی و همچنین نقاط تماس مشترک شده و کاملا روشن است که در حوزه مالی این اعتماد یک شبه بازسازی نخواهد شد، به تدریج و با گذشت زمان قطعا این مسیر برای بانک های تحریم شده باز خواهد شد. مضاف اینکه نسخه جدید سوئیفت (SAA7) تفاوت هایی با نسخه قبلی (SAA6) دارد که بانک مرکزی به صورت جدی در حال آموزش کاربران سوئیفت بانک ها بوده و سعی در بروز کردن کاربران دارد.

*کارشناس آی تی در سیستم بانکی کشور