جلوگیری از خروج ارز؛ مهم‌ترین مزیت تولید خودرو در کشور

پول‌نیوز - دردو بخش اول گفت‌وگوی روزنامه «دنیای خودرو» با هاشم یکه‌زارع، مدیرعامل ایران‌خودرو بیشتر پیرامون رابطه این شرکت با قطعه‌سازان، مسائل اصلی و حاشیه‌ای در روابط فی‌مابین، کاهش هزینه‌های مالی، میزان تولید و فروش خودرو و نکاتی این چنینی بحث شد. در بخش سوم این گفت‌وگو به مباحثی چون مذاکرات با خودروسازان ژاپنی، رنو و همچنین انتقادی که درخصوص معرفی محصول آینده و اثرگذاری‌اش بر بازار به این خودروساز وارد می‌کنند، پرداخته‌ایم و نظر وی را در مورد مباحثی چون تولید خودروی ارزان‌قیمت، مزیت تولید خودرو در ایران، بدهی‌های بانکی و رابطه با بانک پارسیان و... جویا شده‌ایم.

در ادامه این بخش یکه‌زارع از میزان سرمایه‌گذاری ایران‌خودرو برای خودروهای جدید می‌گوید. مدیرعامل ایران‌خودرو همچنین در پاسخ به انتقادی که برخی به آنها وارد می‌کنند، می‌گوید: «فرض کنید اگر محصولی در بازار وجود دارد یا این‌که خواهد آمد، باید به مشتریان خود اطلاع دهم که این محصول وجود دارد. ولی اسم هم نمی‌بریم. چهار ماه دیگر اعلام می‌شود این محصول می‌آید، این شیوه اطلاع‌رسانی درستی است که انجام می‌شود. درنهایت در فروش روش‌های متعدد رقابت وجود دارد »

آخرین اخبار درباره  مذاکرات با خودرو‌سازان ژاپنی  به کجا رسیده است؟ آیا مشکلی  وجود دارد؟

مشکلی وجود ندارد. با پژو از اوایل سال 93 شروع به مذاکره کردیم. یعنی زمانی که تحریم وجود داشت. در مذاکره هم محدودیت‌های مختلف ازجمله محدودیت در مورد شرایط طرف مقابل وجود دارد. به هرحال هم شما باید آن را بپسندید و هم طرف مقابل باید شما را بپسندد.  مذاکره حداقل دو سال زمان می‌برد. مذاکرات ما با همان شرکت‌هایی که در حال مذاکره بودیم، رو به جلو است. ضمن این‌که شرکت داتسون هم به این جمع اضافه شده است.

آیا از تولید داستر و سیمبل صرف‌نظر کردید؟

زمانی‌که به ایران‌خودرو آمدم، داستر جزو خودروهایی بود که برای تولید آن اعلام آمادگی کردیم، اما اتفاقی که افتاد، فروش CBU این خودرو توسط یک بخش خصوصی بود و  به همین علت در آن مقطع، انصراف دادیم. وقتی محصولی در بازار عرضه می‌شود، اگر شرکت عرضه‌کننده  خوب یا بد عمل کند، در هر صورت محصول هویت پیدا می‌کند. بنابراین نمی‌خواستیم با یک محصول هویت‌گرفته تولیدمان را شروع کنیم.

 یکی از انتقادهایی که به ایران‌خودرو وارد می‌شود، اعلام تولید محصول جدید و زمان ورود آن به بازار است که گاهی در موعد اعلام‌شده هم انجام نمی‌شود. در این خصوص دو نظر وجود دارد، یکی اینکه ایران‌خودرو به عنوان یک شرکت بزرگ از این مساله به عنوان یک ابزار رقابتی استفاده می‌کند. نظر دوم می‌گوید این کار ممکن است باعث  سرکوب تقاضاهای موثر و حبس خرید و موجب رکود بازار شود. نظر شما در این خصوص چیست؟

هم در فروش محصولات جاری و هم فروش محصولاتی که در آینده وارد بازار می‌شوند، مکانیزم‌ها و سیاست‌هایی وجود دارد و به  این موضوع  بستگی دارد با چه هدفی و چگونه به آن می‌خواهید برسید. این شیوه‌ها انتخاب می‌شوند. فرض کنید اگر محصولی در بازار وجود دارد یا این‌که خواهد آمد، باید به مشتریان خود اطلاع دهیم که این محصول موجود است. ولی اسم هم نمی بریم. چهار ماه دیگر اعلام می‌شود این محصول می‌آید، این شیوه اطلاع‌رسانی درستی است که انجام می‌شود. به هرحال در فروش روش‌های متعدد رقابت وجود دارد.

شما از مدیران معتقد به بخش خصوصی هستید. بخش خصوصی هم با کوچک‌تر شدن حجم شرکت و شرکت‌های اقماری می‌تواند با کاهش وزن و هزینه‌ها بر سرعت خود بیفزاید. تا به حال چه قدم‌هایی در این زمینه برداشته‌اید؟

در این جا دو بحث وجود دارد. در فروش دارایی‌های مازاد‌، یک سری دارایی به صورت املاک و یک سری به صورت شرکت وجود دارد. در سال 93 حدود هزار و 500 هزار میلیارد تومان دارایی واگذار شده است. ولی در بحث شرکت این کار تاحدودی سخت‌تر است. اینکه کسانی را پیدا کنید که علاقه‌مند باشند از راه تجارت وارد تولید شوند، بسیار سخت است.

چون در تجارت کار بسیار راحت‌تر و کار در تولید بسیار سخت است. ولی بنای ما بر این است. اگر می‌خواستم خودم ایران‌خودرویی تاسیس کنم، شرکتی تاسیس می‌کردم که فقط خط مونتاژ و خط‌رنگ همراه با R&D قوی و مهندسی بسیار قوی داشته باشد. بنابر‌این هدف ما در ایران‌خودرو این است که به این مرحله برسیم. ولی این‌که می‌رسیم و این رسیدن راحت است؟ مطمئنا خیر، خیلی سخت واهد بود.

مهم‌ترین مانع برای تحقق اهداف‌تان را چه مواردی می‌بینید؟

یک مدیر چیزی را به عنوان مانع نمی‌بیند. یک سری موانع هستند که فقط روند کار شما را کند می‌کنند. اینکه بخواهند جلوی کار شما را بگیرند، مطمئنا هیچ مانعی وجود ندارد. ولی مطمئنا ایران‌خودرو به سمتی می‌رود که به نظر من بعد از آن باید اینجا بخش خصوصی شود. یعنی خصوصی‌سازی کامل اتفاق بیفتد. وقتی اتفاق بیفتد، موجب می‌شود اتفاقات خوب دیگری هم در ایران خودرو پیش بیاید.

فکر می‌کنید  این خواسته چه زمانی محقق شود؟

سیاست کلی این است که این اتفاق‌ها بیفتد. ولی اینکه چه زمانی باشد، نمی‌دانم.

مقاومت‌هایی در این راه وجود دارد؟

بله، بدون شک. سیاست کلی نظام و سیاست دولت، این است که این اتفاق بیفتد. رئیس‌جمهور در کنفرانس خودرو که در اسفندماه گذشته برگزار شد، به‌صورت علنی اعلام کرد این اتفاق باید بیفتد.

از نظر شما تولید خودرو در ایران مزیت دارد ؟

صد‌در‌صد مزیت دارد. اینکه حالا در خودروسازی گاهی اتفاقات خوبی نیفتاده، بحث دیگری است. اما تولید خودرو در ایران واقعا مزیت است. برای این‌که این مزیت را احساس کنید، آنچه را که خودروسازی در دو دهه گذشته عرضه کرده است ببینید، حالا اگر همین خودروسازی را نداشتیم و می‌خواستیم از خارج بیاوریم، چه تفاوت ارزبری اتفاق می‌افتاد.

بعضی معتقدند اگر کالایی دیگر باشد، می‌توانیم آن  را  صادر کنیم و با ارز حاصل از آن خودروی ارزان‌تری داشته باشیم.

به نظر من این‌ها شعار است و بعضی هم دوست دارند به واردات بپردازند. در ارتباط با نظری که شما دادید، این موضوع به این دلیل نیست که صادرات خودرو بد است. مدتی است در صادرات خودرو خوب عمل نکرده‌ایم. اگر خودروساز بودیم که بین کشورهای دیگر مثلا 40 درصد محصول‌مان را صادر می‌کردیم، مطمئنا ارزآوری که خودرو داشت، هیچ محصول دیگری نداشت.

گفته می‌شود رنو از راهش وارد نشده و در مذاکرات قراردادی ورود نکرده است. به جای اینکه مثلا با شما به عنوان مدیرعامل صحبت کنند، یا با سایپا به عنوان مدیرعامل مذاکره کنند، بیشتر دنبال لابی و فشار آوردن از بالا هستند و هنوز هم اتفاق خاصی نیفتاده است. نظر شما چیست؟

راجع به رنو نمی‌خواهم اظهارنظر کنم. به‌طور کلی یکی از اتفاق‌های اشتباهی که در صنعت خودروسازی ایران پیش آمده، این است که این صنعت را تاحدودی  سیاسی کرده‌ایم. وای به حال روزی که طرف خارجی هم اینجا بیاید و از اهرم‌های سیاسی بخواهد استفاده کند. مطمئنا راه کجی را خواهد رفت، حالا هر شرکتی که می‌خواهد باشد.

یعنی اگر از لابی‌هایی غیر از مدیران‌ خودرویی بخواهد ورود کند؟

بله. خود مدیران خودروسازی را می‌گویم. چون لابی‌های سیاسی پایدار نیستند. ایران‌خودرو شرکتی است که 50 سال قدمت دارد. ولی در این 50‌سال، قدرت‌ها و لابی‌های سیاسی مختلف، جنس و جناح آنها تغییر کرده است. بنابراین هیچ شرکت خارجی از راه سیاسی فشار وارد نمی‌کند. چون ممکن است الان بیاید و موفق باشد. ولی دفعه دیگر مورد عکس آن پیش بیاید و موضع آن شرکت ضعیف شود. بعضی خودروسازهایی که در یک برهه خیلی قوی بودند، در برهه‌ای دیگر سقوط کردند.  

قانونی مبنی‌بر ارتقای کیفی تولید خودرو داریم. در زمان شما فکر می‌کنم برای اجرای این قانون اقداماتی انجام شده است. ارزیابی شما از این قانون  چیست و اینکه  در راستای اجرای این قانون چه کاری انجام داده‌اید؟

اینکه راجع به کیفیت و ارتقا، قانونی تعریف شده، بسیار  مهم است. اگر قانون هم تعریف نشود، من به عنوان خودروساز وظیفه دارم به مشتری محصول بسیار خوبی را عرضه کنم. ادعا داریم کیفیت محصولات ایران‌خودرو به آن حدی که موردنظر ماست، نرسیده ولی بسیار رشد کرده است.

چون شما بحث ستاره را در رانا مطرح کردید، در سال 92 رانا چه کیفیتی داشته ولی الان تنها خودروی داخلی سه‌ستاره در ایران است. یا در مقطعی ماشین‌هایی را که می‌فرستادیم در گیربکس بسیار مشکل داشتیم. الان می‌توانم بگویم این مشکلات به یک پانزدهم کاهش پیدا کرده است. اینها همان بحث‌های مربوط به ارتقاست. می‌خواهم بگویم بدون قانون هم
وظیفه داریم.

وضعیت بدهی ایران‌خودرو به بانک پارسیان و ارتباط با این بانک به چه شکلی است؟

 ایران‌خودرو یک شرکت مستقل و طبق قوانین بانک مرکزی و آیین‌نامه‌هایی که دارد، چنان چه لازم باشد از بانک پارسیان وام می‌گیرد. مقوله سهام‌داری ما هیچ ربطی به وام گرفتن ندارد و سایر سهام‌داران آن جا هم این گونه هستند.

آیا به این بانک بدهی دارید؟ می‌گویند حدود هزار و هفتصد - هشتصد میلیارد تومان است.

 البته به تمام بانک‌ها بدهی داریم. کل بدهی ایران‌خودرو در سال 93 به 2500میلیارد تومان رسیده بود که  این مربوط به کل بانک‌ها می‌شد. البته این موضوع مربوط به سال 93 است.  در حال حاضر اطلاع دقیقی ندارم. الان کمی بیشتر شده است. ولی در ارتباط با بانک پارسیان، بسیاری اعتراض می‌کنند چرا خودروسازی وارد بانک‌داری شده است.

در دنیا اگر مشاهده کنید، خودروسازی علاوه‌بر بانکداری وارد موضوعات بسیار دیگری نیز می‌شود. ولی ایران خودرو وارد بانک‌داری نشده، بلکه بانک پارسیان را تاسیس کرده است. اما این که علاقه دارد ادامه بدهد، مطمئنا علاقه ندارد ادامه دهد. ولی این‌طور هم نیست که فردا صبح از آن جا خارج شویم. باید یک مشتری خوب پیدا شود. هر زمانی که یک مشتری پیدا شد و علاقه‌مند باشد که سهام بانک پارسیان را از ما خریداری کند، مطمئنا از آن خارج خواهیم شد.

فکر می‌کنید آن را به چه قیمتی خریداری کنند؟

طبق نوع و عرفی که وجود دارد. معمولا در میز بورس، سهام‌های بلوکی تعریف خاصی دارند و مطابق همان انجام خواهد شد