عوامل موثر در طولانی شدن امور گمرکی

پول‌نیوز - کارگزاران گمرکی و ارتباط آنها با فرایند ترخیص کالا در مبادی گمرکی ایران از آن دسته موضوعاتی محسوب می‌شود که به دلایل مختلف در هاله‌ای از ابهام باقیمانده است. از یک سو کارگزاران گمرکی از روندهای مختلفی اعم از نحوه برگزاری آزمون کارگزاران، نحوه الکترونیکی شدن فرایند امور گمرکی و همچنین سازوکار ارتباطات بانکی گله دارند و از سوی دیگر نامشخص بودن کار کارشناسان و وجود خلاهای قانونی در زمینه ترخیص، عاملی شده است تا کار کارگزاران در فضای بوروکراسی اداری و به‌رغم الکترونیکی شدن آن حاشیه‌ساز شود.

روزنامه دنیای خودرو با فریدون مقصودی، رئیس اتحادیه کارگزاران گمرکی در این زمینه گفت‌وگوی کوتاهی انجام داده است که می‌خوانید.

مقرر شده بود امور گمرکی کاملا به‌صورت الکترونیکی انجام شود که تا به حال اتفاق نیفتاده است و کارگزاران در بروکراسی اداری دچار مشکل هستند. به نظرتان چقدر از اشکال ساختاری در کار کارگزاران، مربوط به حاکمیت بروکراسی در گمرک است؟

به‌جز چند دفتر و مراکز کوچک، بیشتر عملیات گمرک‌های بزرگ مانند شهریار، غرب، بندرعباس، بوشهر و ... به صورت کاملا الکترونیکی انجام می‌شود. تا جایی که در حال حاضر هم می‌توانید مدارک خود را به صورت آنلاین احضار کنید.

به‌غیر از آن، چه عوامل دیگری در طولانی شدن روند امور در گمرک نقش دارند؟

از مشکلات جاری موجود می‌توان به در دسترس نبودن سایت یا قطعی شبکه اینترنت اشاره کرد اما موضوع بزرگ‌تری که وجود دارد، سیستمی است که به دلیل اطمینان نداشتن به کارشناسان بومی پیاده‌سازی شده و من نیز به کارایی آن اعتقادی ندارم. در نظر بگیرید کالایی را در گمرک بندرعباس احضار می‌کنید اما کارشناس مربوط به آن، در گمرک شهریار، غرب یا تهران حضور دارد و این کارشناسان چندان به دنبال عهده‌گیری مسئولیت نیستند. کارمند ما در گمرک بندرعباس مجبور است با کارشناس مستقر در تهران از طریق سیستم تماس حاصل کند و بپرسد یک پنکه، یخچال یا ... دارای چه ارزشی است.

کارشناس هم پرونده‌ها را بررسی می‌کند و می‌بیند این کالا دارای پنجاه آرتیکل است و مجبور می‌شود به طور تخمینی درصدی را روی قیمت کالا بیفزاید. اگر این موضوع از سوی واردکننده با اعتراض روبه‌رو شود، ترخیص کالا با معطلی‌های بسیاری همراه خواهد شد. اگر این کالا در گمرکات اجرایی تایید شوند با مشکلات کمتری روبه‌رو خواهیم بود. این طرح که اخیرا در ممیزهای مالیاتی نیز اجرا شده است پاسخگوی کار گمرکات نیست. به ویژه این‌که کالاها دارای یک مدل نیستند.

 هماهنگی بین سازمان‌هایی که سیستم «پنجره واحد» در آنها اجرا شده به چه شکل است؟

تا حدودی هماهنگی وجود دارد اما در این حوزه هم با مشکلاتی روبه‌رو هستیم. وقتی از طریق سیستم الکترونیکی که هنوز به خوبی جا نیفتاده است به دنبال پرونده‌ها و کارهای خود باشید، قطعا با مشکلاتی روبه‌رو خواهید شد، چون در گمرک کانال سبز، زرد و قرمز وجود دارد. اگر شانس بیاورید و در دسته‌بندی کانال سبز قرار بگیرید، این مشکل راحت‌تر حل خواهد شد اما اگر در دسته‌بندی قرمز قرار گیرید، حل این مشکلات کمی زمان‌بر خواهد بود.

 دسته‌بندی‌ها چیست؟

شامل مواد شیمیایی و خطرناک است. کانال سبز شامل مواد امن و کانال زرد شامل موارد نیمه‌امن می‌شود.  

 چه تمهیداتی برای آموزش کاربران در الکترونیکی شدن گمرک دیده شده است؟

در این موضوع، نه از سوی ما و نه از سوی گمرکات آموزشی صورت نگرفته است اما اگر کاربران سوالی داشته باشند به آنها پاسخ خواهیم داد.

 برخی رسانه‌ها می‌گویند کارگزاران گمرک تمایلی به الکترونیکی شدن روند ترخیص کالا ندارند، تا چه حد صحت دارد؟

دلیل آن این است که در گذشته کارگزاران اسناد و مدارک را به گمرک می‌دادند، در آنجا احراز هویت می‌شد، سپس دایره‌فنی به آن رسیدگی می‌کرد و اگر ایراداتی وجود داشت، همانجا رفع می‌شد اما امروز کارگزاران در دفترشان یا از طریق دفتر خدمات الکترونیک مدارک را احضار می‌کنند، سپس باید منتظر بنشینند تا پیامکی حاوی شماره کارشناس برایشان ارسال شود. در این صورت ممکن است کارشناس در محل کار خود حاضر نباشد که این موضوع موجب ایجاد معطلی‌هایی گاه طولانی‌مدت (تا 3 روز) می‌شود.