جاذبه و دافعه بازار سهام ایران برای خارجی ها

پول‌نیوز، محمدعلی دیانتی زاده* - سرمایه‌گذاری خارجی در بازار سرمایه ایران در دولت یازدهم حدود 800 درصد افزایش یافته است. این افزایش عمدتا پس از رفع تحریم ها رقم خورد که تمایل اشخاص و شرکت های خارجی را برای حضور در بازار سرمایه کشور با هدف خرید سهام و اوراق بهادار بیشتر شد و حال نیز پیش بینی می شود با رفع کامل محدودیت های بانکی، رشد بیشتری نیز داشته باشد.

بر اساس قانون سرمایه گذاری خارجی، خارجی ها می توانند پس از طی مراحل قانونی و اخذ کد معاملاتی، در داد و ستدهای بازار سرمایه مشارکت داشته باشند. بر اساس این قانون، سرمایه گذاران خارجی به دو دسـته استراتژیک و پرتفـوی تقسیم می شوند.

سرمایه گذار غیر استراتژیک می تواند حداکثر 10 درصد سهام یک شرکت پذیرش شده را خریداری کند و مجموع مالکیت سرمایه گذاران خارجی نهایتا 20 درصد سهام هر شرکت خواهد بود و محدودیت دیگری برای آنان وجـود ندارد. سرمایه گذاران استراتژیک، گـروهی از سرمایه گذاران خارجی هستند که افق سرمایه گذاری بلندمدت دارند و با هماهنگی سازمان بورس می توانند تا 100 درصد سهام هر شرکت را مالک شوند. این گروه باید تا 2 سال اصل سرمایه خود را در بازار حفظ کنند.

اما آنچه بازار سرمایه ایران را برای سرمایه گذاران خارجی جذاب کرده است، نزدیک شدن بازارها در اقتصادهای نوظهور دنیا به حالات اشباع یا افول است. این حالت ها در هر یک از بازارهای کشورهای بریکس یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی به شکلی دیده می شود.

سهم این بازارها از صرف سرمایه جهان طی سال های پس از بحران اقتصادی جهانی (2008) از 20 درصد به 50 درصد رسید و در مقابل سهم سرمایه‌گذاری در اقتصادهای توسعه‌یافته نسبت به پیش از بحران جهانی کاهش یافت.

اما ضعف این بازارها و کاهش سرمایه‌گذاری در آن ها، اکنون اقتصادهای بزرگ دنیا را تحت فشار قرار داده است. چین با افت رشد اقتصادی مواجه بوده، اقتصاد روسیه در حال کوچک شدن و برزیل وارد رکود شده است. بازارهای سهام این کشورها وضعیت ثابتی را در شش سال اخیر سپری می‌کنند و در مقایسه با بازارهای سهام کشورهای توسعه‌یافته، بازی را واگذار کرده‌اند و سرمایه از این کشورها در حال خروج است.

این در حالی است که بازار ایران به عنوان یکی از 11 اقتصاد نوظهور جهان  در سال 2007 (بنابر رده بندی موسسه گلدمن ساکس) در دوران تشدید تحریم ها کاملا فریز شده بود  و اکنون علاوه بر ظرفیت های موجود غیرفعال شده، دارای حداقل 20 درصد ظرفیت بکر جدید برای سرمایه گذاری است.

این ظرفیت سرمایه گذاری در تمامی بخش های اقتصاد ایران از صنعت نفت و گاز گرفته تا صنایع و معادن، فناوری های روز و منابع انسانی وجود دارد. سرعت رشد اقتصادی در ایران – حتی با در نظر گرفتن متاثر بودن از افزایش درآمد نفتی – به تدریج تاثیر خود را در دیگر بخش ها نشان خواهد داد و توليد ناخالص داخلي را افزایش خواهد داد.

در این میان بازار سهام ایران با ارزش بازار بیش از 100 میلیارد دلاری خود ازجمله بهترین پتانسیل‌های سرمایه گذاری است که در حال حاضر زیر ارزش ذاتی خود بوده و بیش از 500 شرکت ثبت‌شده را در خود جای داده است.

همچنین، در این بازار نسبت قیمت به درآمد تک‌رقمی (کمتر از 5.5 مرتبه) است؛ نسبتی که در بازارهای نوظهور حدود 10.5 مرتبه است. این در حالی که سود نقدی تقسیم‌شده در بازار سرمایه ایران دورقمی است که از دیگر جذابیت‌های این بورس برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی محسوب می‌شود.

بازار سهام ایران با نزدیک به نیم قرن سابقه، دارای زیرساخت‌های مناسبی است که عموما از بورس «نزدک» آمریکا برگرفته شده‌اند دارد. در حال حاضر نیز 321 شرکت در قالب 37 صنعت در بورس تهران پذیرفته شده اند و بورس تهران از نظر تنوع صنعت، یکی از متنوع ترین بورس های منطقه  به شمار می آید. بورس تهران از نظر ابزار های معاملاتی نیز از تنوع مناسبی برخوردار است.

با این حال، فقط نیم درصد سهام بورس تهران در اختیار خارجی‌ها است و از همین رو، پتانسیل بالایی برای افزایش این میزان وجود دارد. البته ریسک‌پذیرترین سرمایه‌گذاران نیز برای ورود به یک بازار نوظهور بسیار محتاطانه عمل می‌کنند و این فرایندی زمان بر و وابسته به المان هایی همچون سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری اردیبهشت 96 در ایران است. زیرا همچنان نگرانی برای بازگشت تحریم‌ها در صورت اجرا نشدن مفاد توافق هسته‌ای از سوی طرفین وجود دارد.

*سردبیر