منظر فرهنگی ماکو تا سال 2021 ثبت جهانی می شود

پول‌نیوز - منطقه آزاد ماکو دارای بناهای تاریخی مهمی است که شاید گل سرسبد آنها کاخ موزه باغچه جوق است. بنایی تاریخی با معماری خاص که همواره یکی از اماکن مورد بازدید گردشگران بوده است.

به گزارش گروه گردشگری پول‌نیوز، بناهای تاریخی این منطقه با گذشت زمان و عدم رسیدگی کافی، به مرور دچار فرسودگی شده و به سمت تخریب رفتند اما اهمیت گردشگری به عنوان یکی از محورهای مهم توسعه منطقه آزاد ماکو در سال های اخیر، سبب شد معاونت فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ماکو به احیا و مرمت آثار تاریخی منطقه اهتمام ورزد اما برای عملیاتی شدن این مهم، نیاز به جلب رضایت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی به عنوان متولی آثار تاریخی بود.

این توافق در نهایت حاصل و مرمت آثار تاریخی منطقه از سوی سازمان منطقه آزاد ماکو آغاز شد. در همین باره به سراغ «محمد فتحی» معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی رفتیم تا مرمت و بازسازی آثار تاریخی منطقه آزاد ماکو را از منظر وی بررسی کنیم.

مرمت بناهای تاریخی منطقه آزاد ماکو از چه زمانی و چگونه آغاز شد؟

از آنجایی که بحث توسعه گردشگری مورد توجه خاص و جدی سازمان منطقه آزاد قرار داشت و نیز اهمیت پاسداشت هویت فرهنگی منطقه که جزو وظایف ذاتی ما است، سال 93 در قالب تفاهمنامه 20 ساله واگذاری کاخ موزه باغچه جوق ماکو، این همکاری آغاز شد چنان که سازمان منطقه آزاد با نقشه های مورد تائید اداره کل میراث فرهنگی، از طریق مشاور و واگذاری مرمت بنا به پیمانکار واجد شرایط، عملیات اجرایی بازسازی این کاخ را شروع کرده و هم اکنون در حال انجام است.

برای احیا و مرمت سایر بناهای منطقه نیز تفاهمنامه ای امضا شده است؟

بله، سال 95 تفاهمنامه ای به امضای دو طرف رسید که طی آن مابقی بناهای منطقه این بار با مشارکت هر دو طرف انجام گیرد به طوری که مقرر شد تامین منابع مالی و اعتباری و نظارت عالیه از سوی سازمان منطقه آزاد و عملیات اجرایی و نظارت مقیم نیز از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان انجام شود. با توجه به اهمیت برخی آثار مثل قلعه قبان و پل قلعه جوق که از 11 سال قبل تخریب شده بود و همچنین پل پنج چشمه یا بشگُوز، مرمت و بازسازی آنها با تامین اعتبار از سوی سازمان منطقه آزاد ماکو آغاز شد.

مرمت این بناها به اتمام رسیده است؟

پل قلعه جوق پیشرفت 90 درصدی دارد، در پل پنج چشمه نیز تا مرمت موضعی، مرمت عرشه و تثبیت طاق ها تمام شده و ساماندهی محوطه باقی مانده است. اما درباره قلعه قبان به دلیل وسعت بنا نمی توان گفت عملیات مرمت و بازسازی در بازه یک یا دو و حتی پنج ساله پایان می یابد. یک فصل کاوش ها و بازخوانی کتیبه ها توسط هیات مشترک ایرانی و خارجی به اتمام رسیده و مرمت بنا نیز در دست اجراست چنان که باسازی تعدادی از برج ها و باروهای این مجموعه انجام گرفته است. درباره کاخ باغچه جوق نیز باید اضافه کنم که مرمت این بنا نیز که از سال 93 آغاز شده همچنان ادامه دارد و فکر می کنم تا 2 سال آینده به اتمام برسد.

بازسازی و مرمت این بناهای تاریخی چه تاثیری در جذب گردشگران خواد داشت؟

مرمت این آثار علاوه بر حفظ و پاسداشت هویت فرهنگی منطقه، به طور مسلم مورد توجه گردشگران وارد شده به منطقه خواهد شد. قبل از اینکه کاخ باغچه جوق به دلیل احتمال تخریب تعطیل شود، با وجود 2 اثر ثبت جهانی در استان شامل قره کلیسا و تخت سلیمان، کاخ باغچه جوق پربازدیدترین مکان تاریخی استان بود. این اثر از آثار منحصربه فرد کشور بوده و است که اگر مرمت نمی شد تخریب شده و برگی از تاریخ کشورمان از بین می رفت. مشارکتی که بین سازمان منطقه آزاد ماکو و اداره کل میراث فرهنگی استان برای احیای اماکن تاریخی منطقه صورت گرفت را می توان از نمونه همکاری های مشترک بی نظیر و موفق در کشور نام برد.

یکی از طرح هایی که مقرر بود به مرحله اجرا درآید، ثبت جهانی منظر فرهنگی ماکو بود. این طرح به کجا رسید؟

طی بازدیدی که دکتر طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری منطقه از ماکو داشت، اعلام کرد که منظر فرهنگی ماکو با محوریت قلعه قبان قابلیت ثبت در فهرست آثار یونسکو را دارد. مقرر شد بعد از مرمت قلعه قبان، با تامین اعتباری که از سوی سازمان منطقه آزاد ماکو صورت گرفته است، برای تهیه پرونده این منظر فرهنگی جهت ثبت در یونسکو اقدام شود.

فکر می کنید این منظر چه زمانی وارد فهرست یونسکو شده و به عنوان سومین اثر ثبت جهانی استان قلمداد شود؟

ایران برای خود سهمیه ای دارد و می تواند در اجلاس سالانه یونسکو، یک اثر طبیعی و یک اثر تاریخی خود را به ثبت برساند. اگر پرونده مربوط به منظر فرهنگی ماکو آماده شده و روند مرمت قلعه قبان نیز رضایتبخش باشد و البته سایر دستگاه های اجرایی مثل شهرداری، همکاری های لازم را داشته باشند، احتمالا تا سال 2021 منظر فرهنگی ماکو به ثبت جهانی برسد.

ثبت جهانی یک اثر تاریخی چه تاثیری می تواند در جذب گردشگر داشته باشد؟

گردشگران خارجی برای بازدید اماکن مهم تاریخی جهان، سایت یونسکو را جستجو می کنند. به طور مثال، سال گذشته 4 تا 5 هزار گردشگر خارجی و حدود 40 هزار گردشگر داخلی از تخت سلیمان تکاب با آن شرایط نامناسب راه های دسترسی، بازدید کردند. به طور مسلم این قضیه در مورد ماکو که از راه های دسترسی مطلوب تری برخوردار است و در مسیر سفر گردشگران قرار دارد، بسیار متفاوت تر و چشمگیرتر خواهد بود.

به عنوان متولی میراث فرهنگی استان، از روند آغاز شده در منطقه آزاد ماکو برای حفظ هویت فرهنگی و تاریخی منطقه رضایت دارید؟

بنده نه به عنوان یک مسئول بلکه به عنوان یکی از شهروندان آذربایجان غربی نسبت به اهتمام سازمان منطقه آزاد ماکو در پاسداشت هویت فرهنگی منطقه قدردان مدیران این سازمان هستم. با نگاه حمایتی شخص مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو و معاونت فرهنگی، اجتماعی و گردشگری ایشان، اماکن تاریخی منطقه احیا شده که جا دارد قدردان این عزیزان باشیم.