تنش آب؛ تنش حیات است

پول نیوز، نازنین افتخار - خانه ی آب ایران در گزارشی اعلام کرده که تابستان امسال حدود ۲۸٫۶ میلیون نفر از جمعیت کشور در ۲۳۳ شهر تحت تنش آبی قرار خواهند گرفت که بارندگی‌های سال آبی جاری سبب بهبود ذخایر سدها شده و این رقم را نسبت به سال گذشته ۶٫۴ میلیون نفر، کاهش داده است.

بر اساس پیش‌بینی صورت گرفته بيشترين احتمال تنش آبی در استان‌های اصفهان، بوشهر، خراسان‌رضوی، سيستان و بلوچستان، فارس، کرمان و هرمزگان وجود خواهد داشت. منظور از تنش آب شرب، حداکثر میزان آب مورد نیاز در پیک مصرف نسبت به حداکثر ظرفیت تولید یک شهر می‌باشد.

۱۴۰ شهر کشور تابستان امسال از نظر سطح تنش در وضعیت زرد قرار دارند در پیک مصرف ساعتی احتمال کمبود آب در آنها وجود دارد. بر اساس بررسی صورت گرفته ۱۴ شهر این سطح دارای کمبود تولید کمتر از ۱۰ درصد و کمبود مخازن ذخیره، هفت شهر دارای کمبود تولید کمتر از ۱۰ درصد و دارای مخزن کافی و ۱۱۹ شهر فاقد کمبود تولید و دارای کمبود مخزن هستنند.

بر اساس این گزارش کمبود آب در اوج پیک مصرف تابستان امسال ۱۴ مترمکعب در ثانیه خواهد بود که این رقم در سال گذشته حدود ۲۲ مترمکعب در ثانیه بوده است.

چرا باید نگران تنش آبی بود؟
محدودیت منابع آبی و کمبود آن، حیات طبیعی را به خطر می اندازد و احتمال منازعات جمعی را زیاد می کند. باید ساز و کار های مصرف آب را اصلاح کنیم تا بتوانیم مدیریت مناسبی بر آب داشته باشیم. بدون اصلاحات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در نظام ذهنی ذی نفعان برای رسیدن به آینده ای پایدار نخواهد بود. باید ابعاد مسئله برای مردم و سیاستمداران روشن شود.

مسئله ی آب یک مسئله ی اجتماعی است. باید از ابهام گذشت و مسئله را عمومی دانست. بارش های اخیر به معنی آن نیست که موضوع خشکسالی رفع شده است.

حتی امسال با سیل بهار گذشته؛ بر اساس بررسی صورت گرفته ۵۹ شهر کشور امسال از نظر سطح تنش در وضعیت قرمز (یعنی کمبود بیشتر از ۲۰ درصد) قرار دارند و در پیک مصرف روزانه احتمال کمبود آب در آنها وجود دارد. در این سطح از تنش آبی ۲۵ شهر دارای کمبود تولید بیشتر از ۲۰ درصد و دارای مخزن کافی و ۳۴ شهر دارای کمبود تولید بیشتر از ۲۰ درصد و کمبود مخزن هستند.

راه حل چیست؟
باید ساز و کار های اقتصادی معطوف به آب را بررسی کنیم. بسیاری از کارشناسان معتقدند آب ارزان است و ارزانی آب و سوبسید های معطوف بر آن سبب شده هدر رفت آب در کشاورزی بالا باشد اما باید توجه داشت که تعرفه های آب را بدون توجه به سرنوشت کشاورزان و معیشت و مطالباتشان نمی توان تغییر داد و همچنین تغییر تعرفه ها بدون توجه به اصلاح بازار های کشاورزی عملاً تاثیری بر وضعیت آب نخواهد داشت.

باید به طور کلی توجه داشته باشیم از آنجایی که ایران کشوری خشک و کم آب است، سال پر باران به معنای توقف خشکسالی نیست. برای اینکه بتوانیم مدیریت بهینه داشته باشیم باید توجه کنیم که ساخت سازه هایی مثل سد ها، ایجاد صنایع آب بر در شهر های خشک، کشاورزی با روش هایی هدر رفت آبی زیادی دارد و قیمت گذاری حجمی آب جلوی تقاضای بی رویه آب را نخواهد گرفت و به احیای آب بیشتر نیز نمی انجامد.

برای سازگاری با کم آبی نیازمند یک الگوی درست هستیم. باید بتوانیم به اقتصادِ تصمیماتی که می گیریم بیندیشیم. اینکه آیا تصمیمی که گرفته ایم به جز صرفه ی تجاری، منطق اقتصادی نیز دارد؟ آب یک مسئله ی چند جانبه است و حل بحران آن نیز نیاز به نگاه چند جانبه دارد. بخش زیادی از هدر رفت منابع آبی ما و همچنین تنش های آبی که متحمل می شویم به دلیل تصمیماتی هستند که صرفاً جنبه ی تجاری دارند.