ترازنامه چیست و چگونه تفسیر می‌شود؟

به گزارش واحد آموزش پول نیوز، ترازنامه صورت وضعیت مالی است که بنوعی تصویری لحظه‌ای از وضعیت مالی شرکت را در زمانی مشخص نمایش می‌دهد و حسابداران می‌توانند از آن گزارش مالی تهیه کنند.

ترازنامه، بیلان یا صورت وضعیت مالی یکی از صورت‌های مالی اساسی است که وضعیت مالی یک شخصیت حسابداری (شخصیت گزارشگر) را در یک زمان مشخص نشان می‌دهد؛ که باید توسط یک نهاد حسابرسی تهیه شود.

ترازنامه معمولاً در پایان یک دوره مالی تهیه می شود. در ترازنامه سه قلم اطلاعاتی دارایی، بدهی و سرمایه مشخص می‌شود. این ۳ بخش در ترازنامه‌ها، این ایده را به سرمایه‌گذاران می‌دهد که داشته‌ها (دارایی‌ها) و چه دیونی (بدهی‌هایی) دارد و صاحبان شرکت چه مقدار سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

ترازنامه به زبان ساده مشخص می‌کند که یک مؤسسه چه میزان دارایی دارد: زمین، ساختمان، اثاثه، وجه نقد در صندوق و… همگی میزان دارایی مؤسسه را نشان می‌دهند. بدهکاران به شرکت نیز جز دارایی‌های شرکت محسوب می‌شود. زیرا بدهکاران نیز در نهایت با پرداخت پول به صندوق شرکت یا پرداخت‌های از نوع دیگر (چک و…) موجب افزایش دارایی شرکت می‌شوند.

از طرفی در ترازنامه میزان بدهی سازمان نیز مشخص می‌ شود. هر سازمان ممکن است به افراد مختلف بدهی داشته باشد (حساب بستانکاران) یا مؤسسه ممکن است با صدور چک‌های مختلف اسناد پرداختنی مختلفی داشته باشد. خلاصه اطلاعات بدهی مؤسسه و در نهایت سرمایه تشکیل مؤسسه نیز در قسمت بدهی‌های ترازنامه مشخص می‌ شود. علت امر این است، که شرکت همواره به صاحب سرمایه بدهکار است در حقیقت بدهی و سرمایه دیون یک مؤسسه را به افراد حقیقی یا حقوقی دیگر مشخص می‌کند.

ترانامه بر اساس اصل زیر استوار است

دارایی = بدهی + سرمایه به این اصل، معادله اصلی حسابداری می‌گویند.

اقلام ترازنامه

۱. دارایی‌ها در ترازنامه

در بخش دارایی‌ها، حساب‌ها از بالا به پایین به ترتیب نقدینگی، یعنی بر اساس میزان سهولت تبدیل دارایی به پول نقد فهرست می‌شوند.

دارایی‌ها به دو قسمت دارایی‌های جاری، یعنی دارایی‌هایی که در طول یک سال یا کمتر به پول نقد تبدیل می‌شوند، و دارایی‌های غیرجاری یا بلندمدت، یعنی دارایی‌هایی که مدت زمان تبدیل آن‌ها به پول نقد بیش از یک سال است، تقسیم می‌شوند.

• دارایی‌های جاری

• پول نقد یا معادل نقد: نقدترین حالت دارایی است که می‌تواند در شکل اوراق خزانه، گواهی سپرده‌ی کوتاه مدت، و ارز احتیاطی باشد؛
• اوراق بهادار قابل‌فروش: اوراق بهادار سهام و بدهی که برای آن بازار دست به نقد وجود دارد؛
• حساب‌های قابل‌نقد: پولی است که مشتریان به شرکت بدهکارند که شاید شامل مستمری برای حساب‌های مشکوک باشد؛ چرا که می‌توان همیشه انتظار داشت تعدادی از مشتریان دیون خود را پرداخت نکنند؛
• موجودی کالا: کالا‌های موجود برای فروش که دارای هزینه‌ی کمتر یا قیمت پایینی در بازار هستند؛
• مخارج پیش‌پرداخت‌شده: مبالغی که پیش از این برای آن‌ها هزینه شده است مثلا بیمه، قرارداد‌های تبلیغ یا اجاره.

• دارایی‌های غیر جاری

• سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت: اوراق بهاداری که تا سال بعد نقدشدنی نخواهند بود؛
• دارایی‌های ثابت: دارایی‌هایی ازجمله زمین، ماشین‌آلات، تجهیزات، ساختمان و سایر دارایی‌های با دوام؛
• دارایی‌های نامشهود: دارایی‌های غیرفیزیکی، اما ارزشمند از قبیل: مالکیت معنوی و سرقفلی.
• در مجموع دارایی‌های نامشهود تنها زمانی در ترازنامه آورده می‌شوند که توسط سازمان کسب شده باشند تا اینکه درون سازمان توسعه داده شده باشند؛ ارزش این دارایی‌ها ممکن است به شدت دست‌کم گرفته شود.

۲. بدهی‌ها در ترازنامه

بدهی دیونی است که شرکت باید به طرف‌های خارج از سازمان بپردازد و می‌توانند طلب تأمین‌کنندگان، سود اوراق قرضه‌ی صادره به طلبکاران، اجاره‌بها، تسهیلات و حقوق و دستمزد باشد.

بدهی‌های جاری بدهی‌هایی هستند که موعد سررسید آن‌ها در طی یک سال است و بر اساس تاریخ سررسید فهرست می‌شوند.

بدهی‌های بلندمدت هم سررسید‌های بالای یک سال دارند.

بدهی‌های جاری

• بخش فعلی بدهی‌های بلند مدت؛
• بدهی بانکی؛
• سود قابل‌پرداخت؛
• اجاره، مالیات، تسهیلات؛
• دستمزد‌های قابل‌پرداخت؛
• پیش‌پرداخت به مشتریان؛
• سود سهام قابل‌پرداخت.

بعضی از بدهی‌ها در ترازنامه آورده نمی‌شوند.

اجاره‌ عملیاتی نمونه‌ای از این دست بدهی‌هاست.

۳. حقوق صاحبان سهام در ترازنامه

حقوق صاحبان سهام پولی است که به صاحبان کسب‌وکار یعنی صاحبان سهام آن اختصاص دارد. این پول با عنوان «دارایی خالص» هم شناخته می‌شود چرا که معادل کل دارایی‌های یک شرکت منهای بدهی‌هایی است که به غیرصاحبان سهام باید پرداخت شود.

سود انباشته، سود خالص یک شرکت است که یا بر روی کسب‌وکار مجدد سرمایه‌گذاری می‌شود یا برای پرداخت دیون مورد استفاده قرار می‌گیرد و مابقی نیز بین صاحبان سهام به‌صورت سود سهام توزیع می‌شود.

سهام خزانه‌داری، سهامی است که شرکت یا آن را بازخرید می‌کند یا از ابتدا صادر نمی‌کند. این سهام را می‌توان در تاریخی دیگر فروخت تا نقدینگی یا اندوخته را بالا برد و مانع تصاحب خصمانه شد.

بعضی از شرکت‌ها اقدام به صدور سهام ممتاز می‌کنند که جدای از سهام‌های عادی در بخش حقوق صاحبان سهام فهرست می‌شوند. به سهام ممتاز یک ارزش نسبی دلخواه تخصیص داده می‌شود (در بعضی موارد برای سهام‌های عادی هم همین کار انجام می‌شود)، اما به‌قدری کم است که هیچ باری بر روی ارزش بازاری سهم‌ها تحمیل نمی‌کند. حساب‌های سهام ممتاز و سهام عادی با ضرب ارزش نسبی در تعداد سهم‌های صادره محاسبه می‌شود.

سرمایه‌ پرداخت‌شده‌ اضافی یا مازاد سرمایه، نشان‌دهنده‌ مقداری است که صاحبان سهام مازاد بر حساب‌های سهام عادی یا سهام ممتاز سرمایه‌گذاری کرده‌اند که بر حسب ارزش نسبی است تا قیمت بازار. حقوق صاحبان سهام مستقیما با بازار سرمایه شرکت در ارتباط نیست: حقوق صاحبان سهام بر اساس قیمت جاری سهام است در حالی که سرمایه پرداخت‌شده مجموع ارزشی (equity) است که با هر قیمتی خریداری شده است.

مهم‌ترین آیتم‌های ترازنامه در تجزیه و تحلیل‌های اساسی

تحلیلگران و مؤسساتی که مشاوره مالی می‌دهند به‌طور معمول کارشان را با بررسی ترازنامه آغاز می‌کنند. علت این است که ترازنامه تصویری لحظه‌ای از دارایی و بدهی‌های شرکت در یک نقطه از زمان است؛ نه همانند صورت سود و زیان در یک دوره‌ خاص زمانی.

بسیاری از کارشناسان پول نقد را به‌عنوان مهم‌ترین آیتم ترازنامه‌ یک شرکت می‌دانند. سایر آیتم‌های مهم عبارتند از: حساب‌های دریافتی، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، املاک و مستغلات و تجهیزات و آیتم‌های عمده‌ بدهی.

چگونگی تفسیر ترازنامه

ترازنامه تصویری لحظه‌ای از وضعیت مالی شرکت در زمانی مشخص را نمایش می‌دهد. ترازنامه به خودی خود نمی‌تواند اطلاعاتی از روند‌هایی را که در دوره‌ زمانی طولانی رخ می‌دهد در اختیار شما قرار بدهد. به همین علت، آن را باید با ترازنامه‌ی دوره‌های گذشته در همان سازمان مقایسه کرد. همچنین می‌توان ترازنامه را با سایر کسب‌وکار‌های همان صنعت مقایسه کرد چرا که صنایع مختلف رویکرد‌های خاص خود را در مسائل مالی دارند.

نسبت‌های فراوانی از جمله نسبت بدهی به سهام را می‌توان از ترازنامه به دست آورد که به کمک آن سرمایه‌گذاران می‌توانند از سلامت فعالیت مالی شرکت مطلع شوند. صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد نیز اطلاعات ارزشمندی به منظور ارزیابی وضعیت مالی شرکت‌ها به دست می‌دهند.

اگر به تازگی کسب‌وکاری را راه‌اندازی کرده‌اید یا در حال توسعه‌ کسب‌ وکارتان هستید و وقت کافی برای سر و کله زدن با اعداد و ارقام این ترازنامه‌ها ندارید می‌توانید از یک موسسه حسابداری معتبر و حرفه‌ای کمک بگیرید. مؤسساتی متخصصان با تجربه‌ای در این زمینه دارند که می‌توانند انواع صورت‌های مالی را با توجه به صنعت و نیاز کسب‌وکار شما تحلیل و تفسیر کنند و راهکار‌های مناسب را برای بهبود وضعیت شرکت به شما ارائه بدهند.