علل ضعف بانک‌های ایرانی

در بانکداری نوین عوامل متعددی وجود دارند که بر روند تجهیز منابع پولی بانک‌ها تاثیر می‌گذارند، شناسایی و تعیین میزان تاثیر و نوع ارتباط این عوامل با موفقیت بانک‌ها در تجهیز منابع پولی مقوله‌ای مهم می‌باشد، امروزه شرایط و موقعیت بانک‌ها با یکدیگر یکسان نیست و ممکن است عوامل تاثیرگذار بر تجهیز منابع پولی حتی برای هر یک از شعب یک گروه بانکی متفاوت باشد.

عوامل فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات، مهارت، نیروی انسانی شاغل در بانک‌ها، تنوع و کیفیت خدمات بانکی، رضایت مشتریان از کارکنان و مطلوبیت محیط داخلی و محل استقرار شعب در بانکداری نوین ابزار‌های مهمی هستند که برای جذب بهینه منابع پولی از آن‌ها استفاده می‌شود.

شاید بارزترین پدیده بانکداری در عصر حاضر جهانی شدن باشد. بانک‌ها و موسسات مالی در گذشته از طریق انجام عملیات بانکی به جذب منابع مالی می‌پرداختند.

 

در حال حاضر بانک‌ها مانند سایر سازمان‌ها در سطح جهانی دادوستد می‌کنند، از طرفی با توسعه روزافزون تکنولوژی و صنعتی شدن کشور‌ها در جذب منابع مالی، تغییرات چشمگیری به وجود آمده است، به نحوی که شبکه‌های اتوماسیون بانکی و بانکداری اینترنتی یکی از مهم‌ترین راه‌های تجهیز منابع مالی برای بانک‌ها شده‌اند، در عصر حاضر به دلیل وجود رقابت بین بانک‌ها و موسسات مالی برای جذب بیشتر منابع، تسلط بر عوامل موثر بر تجهیز منابع مالی اهمیت ویژه‌ای یافته است.

همچنین عوامل سخت‌افزاری و نرم‌افزاری متعدد باعث می‌شوند که جذب منابع مالی در بانک‌ها با روشی صحیح و در مسیری مناسب انجام گیرد.

 

بانک‌ها در ۷ سال اخیر با فراز و فرود‌هایی که باعث شکل‌گیری زیان‌های شدید در صورت‌های مالی شد، دست و پنجه نرم می‌کنند همچنین هزینه تامین مالی در شبکه بانکی به‌شدت افزایش یافت و برخی بانک‌ها را با خطرات جدی مواجه کرد که برخی از این بانک‌ها تا پای ورشکستگی هم پیش رفتند.

هر چند که هنوز برخی بانک‌ها در وضعیت نامناسبی قرار دارند و برای بهبود وضعیت نیازمند اصلاحات ساختاری اساسی در سیستم بانکی هستند، اما در یک الی دو سال اخیر افزایش زیان‌های انباشته در برخی بانک‌ها معکوس شده و نسبت به گذشته شرایط بهتری را در ترازنامه آن‌ها می‌توان دید.

در سال‌های ۹۳ الی ۹۷ اغلب بانک‌ها وارد زیان شدند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که مهم‌ترین عامل به‌وجود آمدن این زیان‌ها در صورت‌های مالی بانک‌ها، پرداخت سود مازاد بر ظرفیت بانک‌ها به سپرده‌ها بوده است.

در همین رابطه ایمان اسلامیان کارشناس سیستم بانکی در گفتگو با خبرنگار پول نیوز اظهار کرد: به طور کلی بانکداری کشور ما از روزی که نظام بانکداری در کشور فعال شد، به جای آنکه تمرکز بر درآمد‌های غیر مشاع و کارمزد محور در قبال خدمات بانکداری باشد، تمرکز بر درآمد‌های مشاع و تفاوت حاشیه سود بود که تفاوت سود پرداختی به سپرده گذاران بابت سپرده و سود دریافتی از تسهیلات گیرندگان بابت سود تسهیلات دریافتی بود.

وی افزود: این موضوع باعث شد که به مرور عملکرد بانک‌ها تضعیف شده و بخش بسیاری از توانایی آن‌ها به سمت سپرده گذاری به هر قیمتی و در مقابل آن پرداخت تسهیلات را انجام دهند که یکی از مشکلات سرسام آور سود سپرده‌ها در نظام بانکی، ناشی از هزینه‌ها است در صورتی که در بانک‌های پیشرو در جهان، این موضوع وجود ندارد و بانک‌ها عملا درآمد خود را از محل ارائه و کارمزد خدمات تامین میکنند.

بیشتر بخوانید: بستن کمر همت برای نابودی کشور


این کارشناس سیستم بانکی عنوان کرد: ریسک نقدینگی به معنی آنکه بانک‌ها نتوانند تعهدات نقدی خود را ایفا کنند، خطرناک‌ترین ریسکی است که یک بانک با آن روبه رو می‌شود. از این جهت بانک‌ها در ایران حاضرند با هر هزینه‌ای سپرده جذب کنند، ولی با ریسک نقدینگی مواجه نشوند. در برخی مواقع که التهابات اقتصادی وجود دارد، بانک وارد یک کورس اخذ سپرده به هر قیمتی می‌شوند که باعث می‌شود بهای تمام شده پول از نرخ موثر تسهیلات افزایش یابد.

اسلامیان اظهار کرد: در دنیا به خاطر وجود بازار‌های بین بانکی بسیار عمیق، شفاف و اجرای عملیات بازار باز، بانک‌ها نیازی ندارند که به سپرده گذاران در این زمینه امتیاز دهند و بهای سپرده گذاران را افزایش دهند، زیرا می‌توانند منابع کسری خود را از محل کسری عملیات بازار باز یا بازار بین بانکی جبران و یا تامین کنند.

وی مطرح کرد: در سال‌های گذشته نرخ سود واقعی سپرده‌ها در کشور ما، منفی بوده است یعنی زمانی که کشور با تورم ۳۰ الی ۴۰ درصدی دست و پنجه نرم می‌کند، نرخ سود سپرده ۱۶ درصدی در مقایسه با تورم ۳۰ درصدی، نرخ سپرده مشتری منفی ۱۴ درصدی را نمایان می‌کند که مشتری بابت سپرده گذاری دچار زیان می‌شود.

این کارشناس اقتصادی ابراز کرد: با وجود تورم ۳۰ درصدی در اقتصاد کشور ما، بانک‌ها بیشتر متضرر می‌شوند، زیرا درست است که نرخ تورم ۳۰ درصد است، اما بانک‌ها ۳۰ درصد درآمد ندارند و مجبورند که نرخ سود سپرده را تامین و پرداخت کنند.