دلایل اصلی سقوط تاریخی بورس چیست؟

به گزارش پول نیوز، ماجرا از ۲۰ مرداد شروع شد. بیستم مرداد بود که ریزش‌های پی‌درپی بازار بورس شروع شد. روزی که وزارتخانه‌های اقتصاد و نفت در یک لج‌بازی غیرحرفه‌ای عرضه صندوق دوم ETF را منتفی اعلام کردند، سپس آن را تکذیب کردند، دلیل لغو عرضه را به گردن یکدیگر انداختند و در چند ساعت بیانیه‌های مختلف سازمان خصوصی‌سازی و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی نیز این دعوا‌ها را ادامه‌دار کرد. همین موضوع سبب شد طی دو روز بازار با یک ریزش محسوس از این وضعیت به اختلافات وزرا با یکدیگر واکنش نشان دهد.

بعد از آن، اما عرضه سهام عدالت توسط بانک‌ها و کارگزاری‌ها در بیست‌ودوم مرداد سبب ریزش شد. بازاری که با حالت عادی باز شده بود و طی یک ساعت اول بازگشایی، شاخص کل با ۳۰ هزار رشد مواجه شده بود، به یکباره سقوطی ۹۰ هزار واحدی را تجربه کرد و در نهایت شاخص کل ۶۰ هزار واحد کاهش یافت.

هنگ کردن هسته معاملات نیز یکی از مشکلاتی است که مدت‌هاست سهامداران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. سازمان بورس در ادامه اقدامات خود ابتدا برخی سهام‌های دولتی را از ساعت بازار خارج کرده و این نماد‌ها در ساعاتی غیر از ساعات بازار معامله می‌شدند. هفته گذشته ناگهان سازمان بورس تصمیم گرفت بازار را به دو بخش تقسیم کرده تا دو راند معاملاتی شکل بگیرد. هم‌افزایی این دو بخش معامله باعث شد پس از دو روز اجرا این تصمیم هم منتفی اعلام شود، یعنی سازمان بورس طی یک هفته سه تصمیم سرنوشت‌ساز گرفت که منجر به سقوط شاخص شد؛ اما واقعا سهام عدالت باعث ریزش بورس شد؟

آنچه از اوضاع این روز‌های بورس برمی‌آید این است که سیاست غلط وزارت اقتصاد در حمایت از بازدهی غیرعادی این بازار دلیل رشد هیجانی بورس بوده است و اشتباه در دارادوم و طرح گشایش اقتصادی، ماشه سقوط بازار را شلیک کرد و به دلیل بزرگ بودن حباب، این حباب در حال تخلیه است؛ البته دلیل افت شاخص، بزرگ شدن بیش از حد حباب بورس بود و عدم عرضه دارادوم و طرح گشایش بهانه‌ای شد که این حباب خالی شود و به‌اصطلاح ماشه بازار را کشید؛ برخی متخصصان امور اقتصادی می‌گویند که این ریزش مشابه رشد ماه‌های اخیر بازار سرمایه بوده است و همانطور که رشد بازار بی‌مبنا بوده، به همان شیوه بازار دچار ریزش سنگین بوده است. بعضی کارشناسان هم معتقدند اصلاح سنگین روز‌های گذشته از نظر تحلیل تکنیکال و بنیادی هیچ دلیلی ندارد، یعنی همه آنچه نمودار‌های تحلیلی تاکنون نشان داده‌اند، نتوانسته است در مقابل ریزش بازار مقاومت کند.

دکتر محمد امین زندی، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی:

رفتار معمول دنیا این است که شرکت‌هایی که سودآوری دارند، متناسب با آن سودآوری، این شاخص‌ها هم با آن رشد می‌کنند؛ اما در بازار سرمایه کشورمان مقدار زیادی نقدینگی هدایت شد و شاخص به‌واسطه این فشار نقدینگی رشد کرد. در واقع رشد شدیدی که صورت گرفت به دلیل فشار نقدینگی بود، نه به خاطر اینکه بازدهی صورت گرفته است.

- تصمیمات سرنوشت‌ساز مسئولان نیز تا حد زیادی سبب بی‌اعتمادی مردم شد و ورودی که در ابتدای شروع مقدار ریزش فروخته‌شده بود، نظریه‌ای از رفتار رمی بود؛ بنابراین سهامداران با رفتار‌های هیجانی شروع به فروش سهام خود کردند و تا روز گذشته صف‌های فروش به صورت گسترده شکل گرفته بود.

- طبعا اعتماد مردم خدشه‌دار شده است، اما نکته‌ای که وجود دارد این است که باید دید در چند روز آینده بازار چطور پیش خواهد رفت؛ اگر بتواند تا حد معقولی رشد کند، ممکن است تعدادی از این سرمایه‌ها دوباره به بازار بورس بازگردند، اما اگر برنگردد، این حجم از نقدینگی به یک جای دیگر مانند ارز و سکه و مسکن می‌رود و آن بازار‌ها را دچار مشکل می‌کند و باید گفت همه این‌ها نتیجه شیوه مدیریتی است که جواب نمی‌دهد.

گفتنی است بورس تهران پس از ۱۱ روز سقوط و دلهره دیروز را سبز به پایان برد. از روز ۲۰ مرداد تا روز سوم شهریور ماه جاری شاخص کل بورس با افت ۲۲،۶ درصدی مواجه شده بود و ارزش بازار نیز دراین مدت بیش از ۱۷۰۰ هزار میلیارد تومان تبخیر شد.

در روز گذشته شاخص کل توانست ۲،۵۹ درصد از ۲۲.۶ درصدی را که در روز‌های گذشته از دست داده بود جبران کند. دیروز شاخص کل بورس با رشد ۴۱ هزار و ۷۳۷ واحدی به یک میلیون و ۶۵۰ هزار و ۳۱۹ واحد رسید. بدین ترتیب بازدهی بورس تهران از ابتدای سال تا روز گذشته به ۲۲۱.۷ درصد رسید، این درحالی است که تا پیش از آغاز ریزش‌های اخیر این بازدهی به ۲۵۰ درصد نزدیک شده بود.