دلیل کاهش اخیر معاملات بورس کالا چیست؟

به گزارش پول نیوز، به گفته طهماسبی، دلیل اصلی حضور دلالان در بورس کالا دو نرخی بودن نرخ ارز است. تفاوت در نرخ ارز آزاد و نیمایی باعث می­‌شود که یک تولیدکننده بخشی از موادی را که می‌­خرد، مصرف کند و بخشی دیگر را به تولیدکننده بزرگتر با قیمت دلار آزاد بفروشد. ضمن آنکه نرخ ارز هم در کشور روند افزایشی دارد و خریدار مطمئن است که اگر مواد اولیه را نگه دارد، در دو هفته آینده حتما روی آن سود خواهد داشت.

او در این خصوص به روند افزایشی فروش مواد اولیه در بورس کالا طی ۷ ماه ابتدای سال اشاره می‌کند. به گفته طهماسبی، طبق آمار، در ۷ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود ۳۰ درصد افزایش فروش داشتیم. این افزایش به تفاوت قیمت نرخ ارز بازار آزاد و ارز نیمایی برمی‌گردد. مبنای قیمت­‌گذاری ما در بورس کالا، ارز نیمایی است و تفاوت نرخ ارز نیمایی با ارز آزاد گاهی به حدود ۷ یا ۸ هزار تومان در هر کیلو ماده اولیه می‌رسد، لذا هر کسی دنبال سود باشد، سراغ خرید و فروش و دلالی مواد اولیه از بورس کالا می‌رود. البته بخشی از این رشد نیز به دلیل تحریم‌ها بود و منع واردات رخ داده است.

این مقام مسئول، بیشترین دوره حضور دلالان در بورس کالا را مربوط به سال ۹۲ می‌داند که اعلام کرده بودند محصولات پتروشیمی ۱۳درصد نسبت به قیمت جهانی تخفیف دارد. در همان زمان در یک بازه ۶ ماهه، ثبت شرکت­‌های متقاضی جدید ۳۰ درصد رشد کرد. دوره بعدی افزایش حضور دلالان به سال ۹۷ و مطرح شدن ارز ۴۲۰۰ تومانی باز می‌گردد. به گفته طهماسبی در آن مقطع در بازه زمانی شش یا هفت ماهه سال ۹۷، نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۳۴ درصد ثبت شرکت­‌های جدید، رشد پیدا کرد.

وقتی رانت خوبی به پایین‌دستی‌ها داده شد خیلی از افراد با وسایل دسته دوم خارجی اقدام به ایجاد کارخانه و دریافت مجوز کردند. زیرا با توجه به رانت داده شده حتی اگر وسایل و تجهیزات آن‌ها فاقد تکنولوژی روز بود و مصرف برق بالایی هم داشت، باز هم تولید کالا برای آن‌ها سود بالایی خواهد داشت. در نتیجه مشکل تکنولوژی پایین صنایع پایین‌دستی از اینجا ناشی می‌شود.

او در ادامه به کاهش فروش مواد اولیه در هفته‎های اخیر در بورس کالا اشاره کرد. به گفته این مقام مسئول، در دو یا سه هفته اخیر غیر از محصولات پلی‌پروپیلن و پلی اتیلن ترفتالات که برای آن‌ها تقاضای واقعی زیادی وجود دارد، در سایر مواد از جمله پی. وی. سی که زمانی روی این ماده هم خیلی رقابت بود، دیگر رقابتی وجود ندارد. زیرا اخیرا نرخ ارز نیمایی و آزاد بهم نزدیک شده است و رانت کاهش یافته است. وگرنه اگر تولیدکننده واقعی خریدار این مواد باشد که نمی‌توانند به خاطر اینکه مواد قیمتشان بالا رفته است، خط تولیدش را بخواباند بلکه با هر قیمتی آن را می‌خرد، همان طور که همین الان هم تقاضای پلی‌پروپیلن و پلی اتیلن ترفتالات کم نشده است.

اینکه گفته می‌شود اگر قیمت ارز را در بورس کالا تک نرخی کنیم، قیمت مواد اولیه مجددا افزایش می­‌یابد درست نیست، زیرا در حال حاضر هم این مواد اولیه با قیمت ارز نیمایی از بورس کالا خریداری می‌شوند و با دلالی‌های صورت گرفته با همان نرخ ارز آزاد در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌گیرند.

البته این تفاوت نرخ ارز مشکلات دیگری را نیز در موادی که با کمبود مواجه نیستیم به وجود می‌آورد. برای مثال تولیدکننده‌ای محصولی را با نرخ ارز نیمایی از بورس کالا خریداری می‌کند و سپس محصولی تولیدی را صادر می‌کند و به زنجیره بعدی تحویل نمی‌دهد، زیرا در صورت صادرات کالا، ارز آزاد به دست می‌آورد.

رئیس دفتر توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی به طور کلی پیشنهاد دفتر صنایع پایین‌دستی برای حل مشکل تامین مواد اولیه این است که اختلاف قیمت ارز در معاملات مواد اولیه در بورس کالا از بین برود و از طرفی وزارت صمت هر چه سریعتر طرح افق را اجرایی کند.

به گفته او، مبنای طرح افق این است که مشخص می‌کند یک محصول پتروشیمی اگر خریداری شد، مابه­‌ازای آن چه ماده‌­ای باید تولید شود و تولیدکننده باید فاکتور فروش محصول نهایی را در سامانه افق ثبت کند. این سازوکار مشخص می­کند چه میزان از موادی که در بورس خریداری شده، به کالا تبدیل شده و آن کالا چیست. اگر این کار را انجام دهد قطعا افرادی که به نام تولید در حال سودجویی در این بازار هستند شناسایی خواهند شد.