وقتی بودجه ۱۴۰۰ تخیلی بسته می‌شود

به گزارش پول نیوز، بودجه سال 1400 در حالی چند روز گذشته تقدیم مجلس شد که طبق معمول انتقادات زیادی با خود به همراه دارد.

یکی از تغییرات مهم بودجه سال آتی این است که بر خلاف سال گذشته که سهم نفت در بودجه 99 دیده نمیشد، امسال تلاش دولت برای جای دادن درآمدهای حاصل از پیش فروش نفت در بودجه ۱۴۰۰ است که این موضوع نشاندهنده این است که طبق گفته برخی کارشناسان در سال گذشته دولت با حذف سهم نفت اشتباه فاحشی کرده بود.

حال این نکته مطرح است که پیش‌بینی دولت از صادرات نفت در ۱۴۰۰، روزانه ۲/۳ میلیون بشکه است و بر مبنای آن هزینه‌ها را نسبت به امسال ۴۷٪ بالا برده است. سوال مهم این است که آیا این بودجه و اعداد و ارقام پیش بینی شده واقعی خواهد بود؟

بودجه سند حکمرانی کشور است که باید درست و سنجیده آن را بنویسند نه غیر واقعی و تخیلی.

اتکا به درآمدهای نفتی به عنوان یک منبع درآمدی مهم در بودجه سال 1400 در نظر گرفته شده است و با توجه به کاهش شدید درآمدهای دولت و کسری بالای 200 هزار میلیارد تومانی بودجه سال 99 دولت و همچنین در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری و تشکیل قوه مجریه جدید، بودجه سال 1400 از حساسیت فوق‌العاده‌ای برخوردار خواهد بود.

با نگاهی گذرا به سال جاری و با کاهش درآمدهای نفتی، ادامه یافتن شیوع کرونا تا پاییز 1400، ‌رکود واحدهای صنفی و عدم توانایی آنها در پرداخت مالیات، میتوان به وضوح گفت بودجه سال 1400 با سال‌های قبل متفاوت خواهد بود.

به نظر می رسد دولت نگاه خوشبینانه ای به پیروزی جو بایدن در انتخابات اخیر ریاست جمهوری امریکاست و سعی بر آن دارد تا با دید مثبت به موضوع برجام و پیش بینی اینکه بعد از توافقات با جوبایدن شرایط ایران بهبود خواهد یافت.

بیشتر بخوانید:

مقایسه قانون بودجه ۹۹ و لایحه بودجه ۱۴۰۰ + جدول

لایحه بودجه واقع بینانه و منطبق با نیازهای مردم تنظیم شده است

بعد از تقدیم لایحه بودجه دولت به مجلس کارشناسان زیادی دست به انتقاد زدند که در ادامه برخی از آنها را می خوانید:

سید محمد هادی سبحانیان معاون اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با اشاره تلاش دولت برای جای‌دادن درآمدهای حاصل از پیش فروش نفت (این موضوع پیش از این با مخالفتهای بسیاری از جمله برخی از نمایندگان مجلس مواجه شده بود) علاوه بردرآمدهای نفتی گفت: پیش به سوی وابستگی بیشتر به نفت، در اوج تحریم نفتی.

جبار کوچکی‌نژاد عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس با بیان اینکه بودجه‌ای که دولت ارائه کرده با کسری شدیدی مواجه می‌شود، می‌افزاید: دولت 200 هزار میلیارد تومان برای نفت و بالای 300 هزار میلیارد تومان برای مالیات در نظر گرفته است و همچنین تصمیم دارد در بحث اوراق و شرکت‌های دولتی بخشی از آن‌ها را بفروشد که قطعاً خیلی از این‌ها تحقق پیدا نمی‌کند.

وی با اشاره به اینکه کسری بالای 150 هزار میلیارد تومان در بودجه نهفته است، گفت: مجلس باید تلاش کند بودجه را طوری تنظیم کند که کسری بودجه دولت، تورم و مشکلات اقتصادی را برای کشور در بر نداشته باشد؛ دولت می‌تواند بخشی از بودجه‌های غیرضروری را کاهش دهد تا از این طریق کسری بودجه جبران شود.

رضا اویسی، کارشناس اقتصادی در خصوص نگرانی‌هایی که در خصوص وضعیت بستن بودجه 1400 و کسری بودجه سال آینده وجود دارد و منتقدان معتقدند که این بودجه با رویکرد خوشبینانه سیاسی به حل خصومت‌های کنونی بین ایران و آمریکا در زمینه برجام و لغو تحریم‌های سنگین ترامپ بسته شده است می‌گوید: بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که نه تنها اصلاحات ساختاری در اولویت نبوده، بلکه این لایحه با مبنای خوشبینی گشایش سیاسی پس از حضور بایدن در منصب ریاست جمهوری آمریکا بسته شده است.

هادی بیگی‌نژاد نماینده ملایر نیز بر ضروت عدم اتکاء به نفت در بخش درآمدی بودجه سال آینده تاکید کرده و گفته است: خام فروشی نفت و صرف درآمد آن برای تامین هزینه‌های جاری ظلم بزرگی به کشور و حرکت در مسیر توسعه است؛ چراکه درآمد حاصل از فروش نفت خام باید صرف ایجاد زیرساخت‌ها شود یا آنکه به منظور اشتغال‌زایی و ایجاد ارزش‌افزوده از خام‌فروشی جلوگیری کرد و این نفت خام را در صنایع پتروشیمی و پالایشی و تولید محصولات مختلف جهت استفاده داخلی و صادرات به کار برد.

وی با بیان اینکه طی 20 سال گذشته تنها صحبت از جلوگیری از خام‌فروشی شده و اقدام عملیاتی قابل مشاهده‌ای صورت نگرفته است، افزود: کشور به اتکاء به توانمندی‌های خود در حوزه‌های مختلف احتیاج دارد تا زنجیره تکمیل را گسترش دهد و این مهم در حوزه‌های نفت و گاز مشهود است چراکه درصورت تکمیل زنجیره تولید صنایع پتروشیمی گسترش پیدا خواهد کرد و نیازهای مردم به محصولات مختلف رفع می‌شود.

وی می‌‎‎افزاید: بطور نمونه در حالی حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان درآمد نفتی در لایحه ۱۴۰۰ پیش‌بینی شده است که در بودجه ۹۹ حدود ۵۰هزار میلیارد تومان درآمد نفتی پیش‌بینی شده بود اما طی ۶ ماه نخست امسال حدود ۶ هزار میلیارد تومان درآمد نفتی عاید کشور شد. این طور تدوین بودجه کردن یعنی دولت نه تنها قائل به اصلاح ساختاری بودجه نیست، بلکه عطش بالایی برای درآمدهای نفتی دارد.

سیدمحسن دهنوی عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم تهران نیز در رشته پیامی در صفحه توئیتر خود نوشت: « در لایحه بودجه، 150 هزار میلیارد تومان از محل فروش نفت در نظر گرفته شده؛ این میزان برابر است با فروش بیش از 2 میلیون بشکه نفت در روز که با میانگین فروش روزانه 700 هزار بشکه نفت در امسال، فاصله 300 درصدی دارد. خدا کند رئیس جمهوری از خواب رویایی بیدار شود و اعداد را واقعی ببیند. فروش 2 میلیون بشکه در روز یعنی دولت، سال بعد را بدون تحریم فرض کرده که واقع بینانه به نظر نمی‌رسد وابستگی لایحه بودجه 1400 به رویای نفت خیالی، بیش از 40 درصد است. متاسفانه اکنون ما در مجلس، لایحه بودجه‌ دولتی را بررسی می‌کنیم که حتی نمی‌داند چند نفر حقوق بگیر دارد!»

مهدی موحدی بکنظر، کارشناس اقتصادی اظهار داشت: این لایحه کاملاً سیاسی بسته شده است؛ دولت در مقطعی قرار گرفته که باید مقدمات لازم را برای دوره بعدی مهیا کند؛ زیرا اگر نمایندگان مجلس این لایحه را با اصلاحات حداقلی بپذیرند و تصویب کنند، گام بسیار مؤثری را در جهت مذاکره با طرف‌های آمریکایی برمی دارند چراکه با توجه به لایحه، از قبل تعهد داده‌اند که ما نیاز به درآمد نفت داریم و دولت بعدی هم مجبور به بازی در این زمین است زیرا با بودجه‌ای مواجه است که وابستگی شدید به درآمد نفتی دارد.

وی افزود: لایحه بودجه ۱۴۰۰ نه تنها پیش زمینه‌ای برای مذاکره است بلکه برای ریاست‌جمهوری سال آینده بسته شده است؛ زیرا شاید مذاکره در ماه‌های پایانی عمر دولت دوازدهم انجام نشود اما اگر دولت بعدی همسو با دولت کنونی باشد فضای جدیدی برای مذاکرات و برجام های ۲ و ۳ و... فراهم می‌شود.

همچنین، محمدرضا سبزعلیپور، کارشناس اقتصادی بیان کرد: نه تنها دولت به قول خود مبنی بر تنظیم بودجه غیرنفتی پایبند نبوده بلکه برخلاف انتظار، از «بودجه 1400» هم بوی شدید نفت می‌آید و به شکلی خوشبینانه کاملاً وابسته به نفت تنظیم شده است. چه شده که دولت به این نتیجه رسیده که سال آینده فروشِ در حدِ صفرِ نفتِ کشورمان به یکباره به بیش از دو میلیون بشکه نفت و میعانات نفتی برسد؟ که این میزان فروش نفت آن هم با قیمت 40 دلار در ازاء هر بشکه بتواند بیش از 20 میلیارد دلار برای کشور ارزآوری داشته باشد؟!

وی افزود: یک کاسب جز و یک آدم نه چندان باسواد هم می‌تواند با یک حساب سرانگشتی به این نتیجه برسد که تحقق چنین بودجه‌ای در سال 1400 آنهم با این دخل و خرج غیرممکن و یا چیزی در حد معجزه است و چه عواقب و تورمی در پی دارد پس چرا دولت، علی‌الخصوص جناب آقای نوبخت و اقتصاددانان همکار ایشان چنین مسئله مهمی را متوجه نشده‌اند؟! بودجه‌ای که قرار بود بدون اتکا به نفت تدوین شود و دیگر ضعف بودجه‌نویسی سال‌های قبل را نداشته باشد، در کمال تعجب روی بودجه‌های پیشین را سفید کرده است، لایحه بودجه 1400 را میتوان بودجه‌ای معرفی کرد که به شوق و امید «جو بایدن» و با رویای زود هنگام لغو «تحریم­‌ها» تنظیم شده است.

حال با توجه به این موضوعات باید دید آیا اقتصاد ایران در سال 1400 وارد فاز تازه‌تری از مشکلات غیرقابل پیش‌بینی خواهد شد یا دولت و مجلس به اتفاق راهکار مشترک واقع بینانه‌ای برای آن خواهند یافت!

گزارش: مهسا اخلاقی