صحبت های اخیر وزیر نیرو درباره استفاده از منابع آب ژرف با انتقاد برخی کارشناسان مواجه شده چراکه به اعتقاد آنها این موضوع ابعاد مختلفی دارد که در شرایط فعلی نمی توان به آن ورود کرد.
به گزارش پول نیوز،براساس مستندات علمی موجود، آب‌های ژرف شامل آب‌های زیرزمینی است که در عمق بیش از ۱۵۰۰ متری زمین قرار دارد. البته برخی کارشناسان آب‌های پایین‌تر از عمق ۳۰۰ متری زمین را آب ژرف می‌دانند، چراکه به سادگی قابل دستیابی نیست. هرچند بخشی از این آب‌ها، به عنوان آب‌های فسیلی چندین هزار ساله و تجدیدناپذیر شناخته می‌شود، اما تحقیقات علمی نشان می‌دهد حجم عظیمی از آب‌های ژرف، قابل استفاده است.
منابع آب تجدیدپذیر منابعی هستند که آب برداشت شده از آنها، طی یک یا چند سال توسط بارش‌ها جایگزین می‌شوند، ولی منابع آب تجدیدناپذیر با روان‌آب‌های ناشی از بارندگی‌ها ارتباط ندارند. درواقع زمان تغذیه مجدد آبخوان‌های منابع آب تجدیدناپذیر، بسیار طولانی و به نوعی غیر قابل تخمین است. به عبارت دیگر، منظور از منابع آب‌های ژرف تجدیدناپذیر، همان آب‌های فسیلی بوده، درواقع آب فسیلی به سفره‌های قدیمی از آب گفته می‌شود که هزاران سال پیش و در شرایط اقلیمی خاص آن زمان‌ها در زیر زمین ذخیره شده است.
از طرفی میزان مواد جامد محلول و شوری در این‌گونه آب‌ها بسیار زیاد است و از کیفیت مطلوب برخوردار نیستند. البته نوع دیگری از آب ژرف وجود دارد که به نوعی، آب‌های ژرف تجدیدپذیر هستند و بیشتر در پهنه‌های گسلی اعماق زمین یافت می‌شوند. این نوع از آب‌های زیرزمینی قابل تغذیه از روان‌آب حاصل از بارندگی‌ها هستند. کیفیت این نوع آب‌ها در مقایسه با آب‌های فسیلی نیز به مراتب بهتر و مطلوب‌تر است؛ بنابراین آب‌های ژرف نیز نوعی آب زیرزمینی هستند که در اعماق زیادتر قرار دارند و در بسیاری از مناطق جهان ذخیره آب این منابع فراوان است و در صورت فقدان ذخایر آب زیرزمینی در عمق‌های متعارف، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌شوند.
اخیرا علی اکبر محرابیان- وزیر نیرو - استفاده از آب ژرف را راهکاری برای حل مشکل آبی کشور اعلام کرده که با انتقاد برخی از کارشناسان این حوزه مواجه شده است. به گفته او باید منابع تأمین آب را متنوع و علاوه بر تأمین آب از دریا از منابع آب ژرف نیز استفاده کنیم که در شرق ایران می‌توان در عمق دو تا سه متری زمین از آن استفاده کرد. تاکنون دو چاه ژرف در کشور به آب رسیده است، ای‌سی آب حدود ۱۲ هزار بوده که با تصفیه ساده می‌توان از آب استفاده کرد و نرخ تمام شده آب نسبت به خطوط انتقال در برخی موارد، بسیار کمتر است.
آب‌های ژرف عمدتا آب‌های تجدیدناپذیر هستند
این در حالی است که طبق گفته کارشناسان استفاده از منابع آب‌های ژرف باید بسیار محتاطانه انجام شود و می‌بایست در شرایط خاص و ضروری به سراغ آب‌های ژرف بریم و شرایط کنونی زمان مناسبی برای استفاده از این منبع نیست. تورج کشاورز - کارشناس ارشد هیدرولوژی- در این رابطه به ایسنا گفت: آب‌های ژرف عمدتا آب‌های تجدیدناپذیرند؛ بنابراین زمانی که یک مخزن تجدیدناپذیر دارید همچون آبخوان‌های عادی نیستند که هر سال با بارش باران حجم آنها اضافه شود، در آب‌های ژرف به دلیل اینکه در چرخه آب نیستند باید برداشت از آنها بسیار مدیریت شده باشد حتی اگر در چرخه آب نیز وجود داشته باشند، این آب به سرعت بازنمی گردد و سالانه جبران نمی‌شود.
وی با تاکید بر اینکه تحقیقاتی روی این موضوع صورت نگرفته است، به فرض اینکه آبخوان ژرف در چرخه آب امروزی نیز وجود داشته باشد و تغذیه شود نمی‌توانیم مانند آبخوان‌های سطحی دیگر با آن رفتار کنیم و باید شرایط آبخوان شناخته شود، تصریح کرد: باتوجه به اینکه عمدتا این آب‌ها تجدیدپذیر نیستند برداشت آنها برای حل مشکل آبی کشور تنها یک مسکن است و نمی‌توان روی آن برنامه ریزی طولانی مدتی انجام داد مگر اینکه حالت استثنایی وجود داشته باشد که امروز مشخص نیست و باید تحقیقات زیادی صورت بگیرد.
این کارشناس ارشد هیدرولوژی افزود: آبی را که از عمق ۳۰۰۰ متری بیرون می‌آوریم حتی اگر در چرخه آب باشند تا آب جدید به این عمق برسد زمان زیادی طول می‌کشد، اما به صورت عمومی آبخوان‌های ژرف قابل تجدید نیستند بنابراین استفاده از این آب‌ها باید بسیار مدیریت شده باشد چراکه جزو مخازن استراتژیک به حساب می‌آیند و باید در لحظه آخر و نقطه پایانی از آن استفاده کرد.
آب‌های ژرف ارتباطی با فرونشست ندارند
به گفته کشاورز، آب‌های ژرف در عمق ۳۰۰۰ متری و عمق ۱۸۰۰ متری کشف شده و آنچه که برداشت می‌شود در عمق ۳۰۰۰ متری است، باتوجه به اینکه عمق این آب‌ها زیاد است تاثیری در فرونشست ندارند و یا اگر تاثیری هم داشته باشند بسیار کم خواهد بود. چراکه عمقی که آب‌های ژرف کشف می‌شوند، بسیار زیاد است و تاثیری در لایه‌های بالایی ندارند.
وی با اشاره به تفاوت آب‌های زیرزمینی با آب‌های ژرف گفت: تفاوت این دو منبع آب در عمق و تفاوت آبخوان است؛ به طور مثال در جهرم از عمق ۳۵۰ متری نیز آب برداشت می‌شود، اما این‌ها آبخوان‌هایی هستند که در چرخه امروزی قرار دارند و سالانه تقویت می‌شوند، اما آبخوان‌های ژرف در عمق بسیار زیاد هستند و لایه‌های نقوذناپذیری بین سطح زمین و آن آبخوان‌ها وجود دارد که تغذیه آنها را یا غیر ممکن و یا دشوار می‌کند.
به گفته این کارشناس آب‌هایی که در عمق زیاد قرار گرفته اند مواد محلول بیشتری دارند و اصطلاحا لب شور هستند یعنی آب با کیفیتی که بتوانیم از آن استفاده کنیم به ندرت در آب‌های ژرف پیدا می‌شود، مگر در مکان‌هایی که گرانیت‌های سنگی وجود داشته باشد، اما در مجموع عمدتا آب‌های ژرف آب‌های لب شور و با دمای بالای ۶۰ درجه هستند.
وی با بیان اینکه در شرایط فعلی باید مدیریت مصرف مورد توجه قرار بگیرد، گفت: توسعه بهره برداری برای پوشش تقاضا راهکار درستی نیست و نباید تمام منابع را مصرف کرد و می‌بایست به مدیریت مصرف توجه ویژه شود.
چرا مدیریت پایدار در بخش آب نداریم؟
داریوش مختاری - کارشناس ارشد حوزه مدیریت منابع آب نیز درباره آسیب شناسی و مشکلات موجود اجرای طرح برداشت از آب‌های ژرف به ایسنا گفت: یکی از آسیب‌های جدی مدیریت آب کشور از دهه ۳۰ تا کنون، ساده انگاری و برخورد سطحی و شتابزده در حوزه مدیریت آب بوده است، این در شرایطی است که استقرار مدیریت کارآمد و نظام‌مند مدیریت آب در کشور در بازه‌های زمانی چند دهه‌ای یا حتی چند صد ساله انجام گرفته است و در قالب فرایند‌های درونزا بازسازی شده و تکامل یافته است.
وی افزود: این ویژگی نه تنها از نظر اقدامات مهندسی ساخت کاریز‌ها (قنات ها)، سدها، بند‌های کهن انحراف آب رودخانه‌های بزرگ و پل‌ها خودنمایی می‌کند، بلکه از دیدگاه نرم افزاری در مدیریت تامین و مصرف آب سکونتگاه ها، حقوق عرفی آب در تقسیم حقابه‌ها و جانمایی سازه‌های آبی نیز به طور شگرف به چشم می‌خورد.
این کارشناس ارشد حوزه مدیریت منابع آب با تاکید بر اینکه بر خلاف این پیشینه شگرف در مدیریت آب، اکنون شتابزدگی در اکتشاف و بهره برداری از آب‌های ژرف بی ارتباط با آسیب پیش گفته در مدیریت آب در کشور نیست، تصریح کرد: افزون بر دیدگاه‌های فراوان بازگفته در این خصوص توسط کارشناسان، هنوز چند پرسش در این رابطه وجود دارد که بهتر است پاسخ داده شود.
به گفته مختاری اول اینکه چرا به هر آنچه از منابع احتمالی آب در پهنه یک سرزمین خشک و در آستانه کوچ ۵۰ میلیون نفری وجود دارد با دید بهره برداری شتابزده نگریسته می‌شود؟ در همین رابطه، چرا گزینه‌های ضروری و در اولویت فراموش می‌شوند و پی در پی طرح‌های سلیقه‌ای و شتابزده در دستور کار قرار می‌گیرند؟
وی ادامه داد: سوال دوم این است، مدیریت بهره برداری پایدار از منابع آب سطحی و زیرزمینی در گستره سرزمین ایران هرگز قابل دفاع نیست. تا جایی که برخی منابع خبری، ایران را در پایین‌ترین سطوح مدیریتی در حوزه منابع آب معرفی می‌کنند. شواهد موجود مربوط به خشک شدن رودخانه‌ها و تالاب‌ها و افت بیش از دو سوم دشت‌های کشور نیز تاییدکننده این کاستی جدی در مدیریت آب است؛ بنابراین با این میزان از عقب افتادگی در مدیریت پایدار منابع آب، چه پافشاری بر افزودن یک معمای جدید در گستره مدیریت آب کشور است؟ معمایی که شاید ابعاد حقوقی آن بر منازعات حقوقی بین ایران و افغانستان و یا منازعات بین حوضه‌ای بیفزاید.
این کارشناس ارشد حوزه مدیریت منابع آب اظهار کرد: سوال سوم این است، فرض بگیریم ظرفیت‌های جدیدی در حوزه آب در کشور فراهم باشد؛ از جمله فرضیه مربوط به امکان اجرای طرح ایران رود و اتصال خلیج فارس به دریای مازندران و پر کردن گودال‌های کویر لوت و دشت کویر. آنگاه نسبت این معما با معمای آب‌های ژرف چه خواهد شد. کشف این ناشناخته‌ها برای وضعیتی که برای مدیریت آب داریم، چه محلی از اعراب دارد؟
مختاری با تاکید بر اینکه ریشه یک مدیریت خوب به داشتن قوانین کارآمد در بخش آب مربوط می‌شود، گفت: اگر دغدغه یک وزیر، بازنگری در قوانین پیشین باشد و برگزاری کارگروه‌های تخصصی برای اصلاح قوانین موضوع آب و زیربخش‌های های مربوطه را در دستور کار قرار دهد، وزیران بعدی دغدغه‌های کمتری در امور اجرایی خواهند داشت، آشکار است هر پیشنهاد اصلاحی در قانون در قالب یک لایحه پیشنهادی به مجلس ارائه می‌شود.
به گفته وی یک تجربه موفق در این زمینه، انجام یک کار جامع و مدون در خصوص تجارب سیل در کشور بود که در دو سال پیش انجام گرفت و خروجی آن در اصلاح قانون جامع آب گنجانده شد. اگر چه همچنان اشکالات قانون جدید آب برقرار و قابل نقد است، اما یک گام برای اصلاح قوانین موضوع آب صورت گرفته است.
تولید 300 هزارتن کاتد به رغم کاهش بیش از 16 هزار تنی مصرف قراضه مس در سال 1401
مدیرعامل مس در مجمع عمومی عادی این شرکت که با حضور اکثریت سهامداران در تالار وزارت کشور برگزار شد از کسب رتبه پنجم ذخایر جهانی مس تنها با اکتشاف 7 درصدمساحت کشور خبر دادو گفت: با توسعه اکتشافات رسیدن به رتبه دوم و سوم جهانی نیز برای ایران متصور است.
قیمت دلار، یورو و پوند امروز سه شنبه ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ +جدول
قیمت انواع سکه و طلا امروز سه شنبه ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳+جدول
قیمت متوسط بازار آزاد و نمایندگی خودرو‌های سایپا امروز سه شنبه ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ + جدول
قیمت انواع ارز‌های دیجیتال امروز سه شنبه ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ +جدول
پرداخت بیش از۳۰۰ میلیاردریال تسهیلات ازدواج و فرزندآوری در یک ماهه سال۱۴۰۳
گهرزمین باردیگر افتخار آفرین شد (+ فیلم)
بهره برداری از سامانه رضایت سنجی بیمه گذاران شرکت بیمه دی/ رضایتمندی ۹۷ درصدی مراجعان در اولین دوره نظرسنجی
بانک و بیمه تعاون مکمل هم هستند
۳ رکورد بانک قرضالحسنه مهر ایران در سال ۱۴۰۲
قیمت خودرو در بازار آزاد دوشنبه ۳ اردیبهشت ماه
اجرای طرح پاداش مدیریت مصرف برق گستردهتر از ۲ سال گذشته
قیمت سکه و طلا در بازار آزاد ۳ اردیبهشت ماه
