اقتصاد دانش‌بنیان راه برون‎ رفت از چالش‌ها

 

صادرات محصولات دانش ­بنیان با فناوری بالا به‌دلیل نقش و تاثیرگذاری بر ایجاد ارزش‌افزوده و ارزآوری، برای اقتصاد ملی کشور‌های در حال‌توسعه بسیار با اهمیت تلقی می‌­شود، ضمن آنکه نتایج این فعالیت‌­های دانش محور، به دیگر بخش‌­های اقتصادی و صنعتی منتقل خواهد شد که این امر افزایش بهره وری و گسترش کسب­ و کار را در پی خواهد داشت.

بر این اساس است که بسیاری از صاحب­نظران معتقدند آینده تحولات اقتصادی در گرو بسط فعالیت‌­های دانش ­محور، ایجاد نوآوری در محصولات و گسترش و نفوذ آن در تمامی عرصه‌­های تولیدی و صادراتی خواهد بود.

این در حالی است که مشاوره صادرات دانش بنیان، عارضه‌یابی و تدوین نسخه صادراتی امری است که تنها با حضور در بازار‌های بین‌المللی و کسب تجربه امکان‌پذیر است؛ از آنجایی که این مهم برای شرکت‌های دانش بنیانی که در برنامه ورود به بازار‌های بین‌المللی قرار دارند، روندی زمان بر و هزینه بر است، اخیرا ادبیات جدیدی در اقتصاد دانش بنیان کشور وارد شده است که در آن صحبت از مراکز شتابدهی و کریدور‌های صادراتی است تا این شرکت‌ها با همراهی این مراکز بتوانند با کسب تجارب، محصولات و فناوری‌های خود را به بازار‌های بین الملل معرفی کنند.

در این راستا مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات ایران از یک سال قبل کار خود را آغاز کرد تا بتواند با استفاده از ابزار‌های قوی، ایده‌ها، تیم‌ها و شرکت‌های خلاق و نوآور با توانمندی صادراتی را شناسایی کرده و زمینه‌ای برای توسعه بازار‌های صادراتی آن‌ها فراهم کند.

هدف مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات ایران، جذب ایده‌های صادراتی و توسعه کسب‌وکار بین‌المللی با همکاری اتاق بازرگانی ایران و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است و به گفته رییس این مرکز، مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات ایران از سوی اتاق بازرگانی راه اندازی شده تا محصولات دانش بنیان را به سمت صادرات هدایت کند.

مهدی اقتصادی در گفتگو با ایسنا با بیان اینکه مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات فعالیت خود را از یک سال قبل آغاز کرده است، افزود: این مرکز توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و اتاق ایران به صورت مشترک با هدف حمایت از توسعه صادرات شرکت‎های نوآور و فناور افتتاح شد.

وی با بیان اینکه در کشور‌های پیشرفته فعالیت شرکت‌های استارت‌آپی به شدت رو به افزایش است، افزود: متاسفانه در کشور ما سیکل صادرات محصولات دانش بنیان به صورت ناقص اجرا شده بود، به این صورت که وزارت علوم، پارک‌های علم و فناوری را با هدف حمایت از نوآوری و دانش توسعه داد؛ اما افرادی که در زمینه تولید محصولات دانش بنیان فعال بودند، به دلیل بوروکراسی و مافیا که بر سیستم سنتی صنعت و تجارت کشور حاکم بود، نمی‌توانستند محصولات خود را در بازار‌های خارجی عرضه کنند.

اقتصادی، بی اعتمادی بخش دولتی به محصولات داخلی را از دیگر علل عدم موفقیت محصولات دانش بنیان در بازاریابی عنوان کرد و یادآور شد: بر این اساس معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در سال ۸۵ راه اندازی شد و هدف آن این بود که شرکت‌های نوآور و فناور را برای تجاری سازی محصولات تولیدی یاری کند، ولی به دلیل دولتی بودن، موانع قانونی در این زمینه همچنان وجود دارد. از این رو، بخش خصوصی می‌تواند حضور پر رنگی در زمینه تجاری سازی محصولات دانش‌بنیان داشته باشد؛ با توجه به این موضوع و از آنجاکه اتاق ایران در بخش‌های دولتی، چون مجلس و قوه مجریه، به عنوان نماینده بخش خصوصی عضو است، می‌تواند موثر واقع شود.

وی خاطر نشان کرد: بر این اساس اتاق بازرگانی اقدام به راه اندازی مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات ایران کرد تا محصولات دانش بنیان را به سمت صادرات هدایت کند. ولی متاسفانه در این حوزه قوانین مطلوبی وجود نداشت و ما در یک سال اخیر تلاش کردیم تا ریل گذاری درستی در این زمینه صورت گیرد. بنابراین، سعی کردیم قوانین به صورتی تدوین شود و مسیر به سمتی پیش برود که با تغییر مدیران، این مسیر به اشتباه نرود.

رئیس مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات اضافه کرد: بر این اساس ما با برگزاری نشست‌ها و رویداد‌ها و دوره‌های آموزشی و انعقاد تفاهم نامه‌ها، ایجاد میز خدمت برای شرکت‌های دانش‌بنیان که با همکاری مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان ایران سرفصل‌های کاربردی برای آن تعریف شد و تدوین برنامه‌های راهبردی سعی کردیم فرهنگ و ادبیات مشترک تجاری سازی محصولات دانش محور را در اتاق ایران و در بخش‌های دولتی و خصولتی ایجاد کنیم، ضمن آنکه رویداد‌های فناوری و فستیوال‌های دانش بنیان را در این یک سال اخیر برگزار کردیم.

وی از تدوین برنامه ۶ ساله به عنوان دیگر اقدامات این مرکز در زمینه توسعه صادرات محصولات دانش بنیان نام برد و گفت: با توجه به اینکه اتاق بازرگانی ایران رویکرد سنتی به بازار دارد، از این رو تلاش کردیم در زیست بوم نوآوری خودمان را معرفی کنیم و بر اساس برنامه دوم راهبردی، برنامه‌هایی که به صورت تئوری تدوین شده بود را به مرحله اجرا درآوردیم. به این صورت که سعی کردیم کلیه افرادی که در زیست بوم نوآوری قرار دارند را توسط شتابدهنده‌های خصوصی که در این مرکز مستقر شده‌اند، فعال کنیم و با شناسایی محصولات و خدمات شرکت‌های فعال در این حوزه و برگزاری نمایشگاه‌های متعدد، آن‌ها را به بازار هدف معرفی کنیم.

اقتصادی، اضافه کرد: علاوه بر آن به تازگی جلسات وبیناری تحت عنوان اینو اکسپورت را به صورت هفتگی با همکاری مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان ایران تهیه دیده‌ایم که این سلسله رویداد‌ها با حضور نمایندگان وزارت امور خارجه و وزارت صمت و با محوریت بازار‌های مقصد برگزار می‌شود.

به گفته وی اولین نشست از این سلسله رویداد‌ها در زمینه صادرات کشور عراق برگزار شد و در دومین نشست پتانسیل‎های صادراتی کشور ترکیه بررسی خواهد شد که طی آن نقاط ضعف و قوت کشور در حوزه‌های دانش بنیان و امکان ارتباط گیری با این کشور مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت.

اقتصادی اضافه کرد: در کنار این برنامه‌ها از مرکز تعاملات بین المللی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری درخواست کردیم که به کمک ما بیایند؛ چرا که این مرکز توانمندی‌هایی در کشور‌های مقصد صادراتی ایران دارد و با همکاری این مرکز، شرکت‎های نوآوری و دانش بنیانی که دارای محصول تجاری سازی هستند، معرفی شوند تا نهال بخش خصوصی در حوزه دانش بنیان تقویت شود.

وی نتیجه این همکاری را کمک به تقویت اقتصاد دانش بنیان دانست و خاطر نشان کرد: اقتصاد ایران یک اقتصاد سنتی است که پایه آن "منبع محور" است. در کشور ما بیشتر از منابع زمینی و نفت ارزش افزوده ایجاد می‌شود که این امر ممکن است با تغییر شرایط نظامی و چالش‌هایی که در کشور‌های همسایه ایجاد می‌شود به مخاطره بیفتد.

وی با تاکید بر اینکه تنها اقتصادی که در آینده می‌تواند راهگشای مشکلات موجود کشور شود، اقتصاد دانش بنیان است، ادامه داد: این به صورتی است که در حال حاضر ذیل برنامه‌های دولت و مجلس به اقتصاد دانش بنیان توجه شده است.

‌رئیس مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات با اشاره به توسعه همکاری این مرکز برای توسعه صادرات دانش بنیان از انعقاد تفاهم نامه‌ها با برخی از مراکز خبر داد و گفت: بر این اساس با اتاق مشترک ایران-امارات، ایران-قزاقستان و برخی از هلدینگ‌ها و همچنین دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران و مرکز شتابدهی دانشگاه علم و صنعت تفاهم نامه مشترکی را امضا کردیم که بر اساس آن، مقرر شده این مراکز کلیه شرکت‌های فناور که به تولید محصول رسیده‌اند را به ما معرفی کنند و ما نیز این شرکت‌ها را به اتاق‌های بازرگانی مرتبط کنیم.

وی هدف اصلی مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات را کمک به شرکت‌های دانش بنیان در راستای رسیدن به تجاری سازی توصیف کرد و یادآور شد: بسیاری از این شرکت‌ها با ادبیات تجارت آشنا نیستند و همین امر موجب شده که اختلاف نظری میان این شرکت‌ها و بخش سنتی ایجاد شود و ما برای رفع این مشکل اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی کردیم تا این شکاف را کاهش دهیم.

اقتصادی ایجاد ارتباط با دولت و مجلس را از دیگر اقدامات این مرکز برای حمایت از تجاری سازی محصولات دانش بنیان ذکر کرد و افزود: در این همکاری در تلاش هستیم که قوانین به طوری متحول شود که از صادرات و تجاری سازی این محصولات حمایت شود.

رئیس مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات با بیان اینکه فعالیت این مرکز در دو بخش تعریف شده است، بخش اول آن را شناسایی ایده‌ها دانست و گفت: در صورتی که ایده‌های مطلوبی به ما ارائه شود به زیر ساخت‌های توسعه اقتصاد دانش بنیان معرفی خواهیم کرد و به آن‌ها خدمات لازم ارائه می‌شود.

وی بخش دوم فعالیت این مرکز را شرکت‌های بالغ دانست که دارای محصولات دانش بنیان هستند و با همکاری شتابدهنده‌ها، این محصولات تبدیل به کالا‌های تجاری می‌شوند و افزود: ما با برگزاری نمایشگاه‌ها و شو روم‌های متعدد آن‌ها را در داخل کشور و همچنین کشور‌های همسایه معرفی می‌کنیم. ضمن آنکه قرار است با همکاری وزارت امور خارجه شو روم‌هایی را نیز در کشور‌های مقاصد صادراتی ایران با حضور این شرکت‌ها برگزار کنیم.

اقتصادی، نیروی انسانی ارزان قیمت، انرژی ارزان و نرخ تفاوت ریال در برابر ارز را از مزایای کشور در حوزه اقتصاد دانش بنیان نام برد و خاطر نشان کرد: اعتقاد دارم که فرهنگ دانش بنیان باید در دولت نیز ایجاد شود. همانطور که اتاق بازرگانی ایران سردمدار ایجاد مرکز شتابدهی در حوزه صادرات شد، باید این مرکز در سایر نهاد‌ها نیز ایجاد شود تا نخبگان ایرانی برای ادامه فعالیت خود در کشور انگیزه‌های لازم را بیابند.

رئیس مرکز نوآوری و شتابدهی صادرات ایران با اشاره به چالش فرار مغز‌ها در کشور، گفت: متاسفانه نخبگان کشور با توجه به بی مهری‌هایی که روبرو می‌شوند با یک دعوتنامه، به سمت سایر کشور‌ها می‌روند و ما می‌توانیم با انگیزه‌هایی که ایجاد می‌کنیم، آن‌ها را به ماندن در کشور ترغیب کنیم. بنابراین، باید بگویم بیش از آنکه کشور از تحریم رنج ببرد، از فرار نخبگان در رنج است.

اقتصادی، منابع مالی برای حمایت از صادرات محصولات دانش بنیان را شامل "بودجه مصوب اتاق ایران برای این مرکز" و "همکاری با VC ها" دانست و یادآور شد: مهمترین بخش حمایت در این حوزه، حضور بخش خصوصی است. به عنوان مثال ما رویدادی در حوزه معدن داشتیم و از افرادی که در این زمینه فعال بودند و همچنین استارت‌آپ‎های این حوزه دعوت کردیم و در این جلسه چند تفاهم نامه میان شرکت‌های دانش بنیان و زیست بوم این حوزه منعقد شد.

وی افزود: ما این اقدامات را در سایر حوزه‌ها هم انجام دادیم و می‌توانیم فعالیت‌های این‌چنینی را بسط و گسترش دهیم.

 

منبع : ایسنا