بانکها در پایان دوره مالی کوتاه مدت (روزانه یا هفتگی) با مازاد یا کسری نقدینگی مواجه میشوند که باید آن را به تعادل برسانند. اگر بانکی با کسری نقدینگی مواجه شود باید با استقراض یا وام گرفتن در صدد جبران آن برآید، از سوی دیگر برای به تعادل رساندن مازاد نقدینگی خود نیز باید اقدام به عرضه آن کنند.
وجود بازار بین بانکی موجب شده است تا بانکهای برای تامین نقدینگی مورد نیاز خود به بانک مرکزی مراجعه نکنند. با عدم مراجعه بانکها به بانک مرکزی و تامین منابع مالی در بازار بین بانکی؛ از انبساط حجم نقدینگی جلوگیری میشود. در بازار بین بانکی،
نقدینگی از موسسات مالی دارای مازاد به موسسات مالی دارای کسری وجوه انتقال داده میشود.
بانکها برای اینکه برای حل این مشکل به بانک مرکزی متوسل نشوند بازاری را به نام بازار بین بانکی تشکیل داده که در آن اقدام به عرضه و تقاضای نقدینگی آن هم به صورت وام میکنند؛ بنابراین در بازار بین بانکی، انتقال نقدینگی از موسسات مالی دارای مازاد به موسسات مالی دارای کسری وجوه است.
عمده وامهای بین بانکی دارای سررسید یک هفته و کمتر بوده و اکثرا وامهای یک شبه بر مبنای یک نرخ سودی است که به آن نرخ سود بین بانکی میگویند.
بازار بین بانکی موجب میشود که بانکها دیگر برای تامین نقدینگی و منابع مالی مالی مورد نیاز کوتاه مدت خود به بانک مرکزی مراجعه نکنند که خود این موضوع به
بانک مرکزی در جهت کنترل حجم نقدینگی کمک میکند.
نرخ سود بین بانکی متناسب با عرضه و تقاضا نوسانی بوده، به طوری که با افزایش تقاضا برای دریافت وام بین بانکی و از سوی دیگر عدم عرضه متناسب با آن، نرخ سود بالاتر میرود و برعکس.
نرخ بهره بین بانکی به عنوان یکی از انواع نرخهای بهره در بازار پول به نرخهای سود یا بهره در سایر بازارها جهت میدهد که در واقع این نرخ، قیمت ذخایر بانکهاست و زمانی که آنها در پایان دوره مالی کوتاهمدت اعم از روزانه یا هفتگی، دچار کسری ذخایر میشوند، از سایر بانکها در بازار بین بانکی یا از بانک مرکزی استقراض میکنند.
درحالیکه این نرخ در حال حاضر در محدوده ۱۹.۳۵ درصد قرار گرفته، پیش از این در محدوده ۱۹.۱ درصد قرار داشت که اکنون با افزایش ۰.۲۵ درصدی مواجه شده است.
از سوی دیگر، سود بین بانکی در سال گذشته روند متفاوتی را طی کرد؛ در ابتدای سال و در سه ماه اول، نرخ سود بین بانکی روندی کاهشی داشت بهطوریکه در خردادماه این نرخ به هشت درصد نیز رسید.
از این ماه تا آبان، سود بین بانکی روند متفاوتی را در پیش گرفت و صعودی شد و این روند صعودی تا به آنجا پیش رفت که در آبان ماه،
نرخ سود در بازار بین بانکی از نرخ سقف کریدور نیز بیشتر شد و به بیش از ۲۲ درصد رسید.
از آبان ماه، اما دوباره روند سود بین بانکی تغییر کرد و کاهشی شد. از آذرماه سال گذشته تا اوایل خردادماه سالجاری نیز نرخ سود بین بانکی در محدوده ۱۹ تا ۲۰ درصد تثبیت شده بود تا آنکه از اردیبهشت مجدد روند کاهشی شروع شد و تا اواسط تیرماه نیز ادامه یافت.
البته این نرخ تا پایان تیرماه روند صعودی پیدا کرد و به ۱۸.۶۱ درصد رسید که از این زمان به بعد تا مرداد و شهریورماه سالجاری طبق اعلام بانک مرکزی در محدوده ۱۸ درصد در نوسان بود، اما نرخ سود بین بانکی در دو هفته ابتدایی مهرماه امسال روند افزایشی به خود گرفته و وارد محدوده ۱۹ درصد شده و در حال حاضر این نرخ در چند روز اخیر به ۱۹.۳۵ درصد رسیده است.
در همین رابطه علی سعدوندی کارشناس مسائل اقتصادی در کشور در گفتگو با خبرنگار
پول نیوز عنوان کرد: امروزه بازارهای بین بانکی نقش به سزایی در تامین مالی کوتاه مدت بانک ها و سایر نهادهای پولی و مالی داشته که این خود باعث میشود بانک ها بدون استفاده از اضافه برداشت، نیازهای اعتباری خود را تامین نمایند.
وی افزود: در اغلب کشورهای دنیا بویژه کشورهای اسلامی، اعضاء فعال در بازار بین بانکی با استفاده از ابزارهای متنوع میتوانند نیازهای نقدینگی وکوتاه مدت خود را مرتفع نمایند.
این کارشناس اقتصادی عنوان کرد: افزایش نرخ بهره در بازار بین بانکی از دو جهت به
کنترل تورم کمک میکند. اولین مورد این است که افزایش سود بین بانکی هزینه خلق پول را برای بانکها بالا میبرند و از سوی دیگر، افزایش نرخ بهره بین بانکی موجب افزایش سود سپردهها و اوراق دولتی میشود.
وی در ادامه گفت: از آنجایی که یکی از مهمترین وظایف بازار بین بانکی مداخله فعالانه و موثر بانک مرکزی در اجرای سیاست پولی از طریق راهبری نرخهای سود است، سیاست گذاران انگیزه بالایی برای ایجاد یک بازار بین بانکی کارآمد و قوی دارند تا بانک مرکزی بتواند به نرخ سود مطلوب مورد نظر خود دستیابد و موسسات مالی نیز بتوانند به شکل کارایی به مبادله نقدینگی در میان خود بپردازند.
سعدوندی خاطر نشان کرد: در کشور ما به این علت که درک پایینی از علم اقتصاد در بین سیاستگذاران و نفوذ صاحبان قدرت در تصمیمگیری آنها وجود دارد، از افزایش نرخ بهره بین بانکی برای مهار تورم استفاده نمیشود و بانک ها برای تامین نقدینگی خود هم می توانند مستقیما از بانک مرکزی قرض بگیرند و هم در بازار بین بانکی از یکدیگر تسهیلات بگیرند بنابراین نرخ سود بین بانکی در واقع نرخ سودی است که بانک ها به یکدیگر قرض می دهند.