محمدحسین فلاح مهرآبادی، معاون مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی در خصوص دوز یادآور واکسن کرونا در گفتگو با
پول نیوز توضیح داد: که کسانی که کرونا گرفتند یا دو دوز واکسن را زده اند یا اینکه دو دوز واکسن زدند بعد کرونا گرفتند، دوز یادآور را بعد از زمانی که توصیه میشود، باید تزریق کنند.
فلاح اذعان داشت: همچنین توصیه برای
واکسنهای غیرفعال از سه ماه به بعد است، یعنی بعد از دریافت دو نوبت از واکسن، بعد از نوبت دوم که واکسن شان را دریافت کرده اند، سه ماه گذشته باشد در این صورت میتوانند واکسن دوز یادآور را استفاده کنند.
تزریق دوز سوم واکسن برای افرادی را که چند ماه از تزریق دومین دوز
واکسنشان گذشته است، می توانند تزریق کنند. از سوی دیگر در مجامع علمی هنوز بحث درباره این که دوز سوم واکسن کرونا تا چه حد میتواند تأثیرگذار باشد، یا چه کسانی برای دریافت آن واجد شرایط هستند و بهترین زمان برای تزریق آن چه موقعی است، ادامه دارد.
متخصصان معتقدند که تزریق واکسن کووید-۱۹ به هیچ عنوان باعث بروز بیماری کووید-۱۹ در افراد نمیشود. با توجه به اینکه ایمنی زایی واکسنها چند هفته بعد از تزریق نوبت اول آغاز میشود ممکن است فرد در روزهای اولیه بعد از تزریق نوبت اول به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شود. در صورتی که بیمار بعد از تزریق واکسن نوبت اول، دچار بیماری کووید-۱۹ شود میتواند نوبت دوم واکسن را در صورت بهبود علائم و خارج شدن از قرنطینه دریافت کند. اگر بیمار علامتدار باشد تزریق نوبت دوم واکسن تا زمان بهبود علائم باید به تعویق بیفتد.
چرا دوز سوم؟
توصیه به تزریق دوز سوم واکسن
کرونا به عنوان یک دوز تقویتکننده از آنجا منشأ گرفته است که برخی مطالعات اخیر نشان داده است تأثیرات پیشگیرانه بیشتر واکسنهای تولیدشده پس از گذشت شش ماه از تزریق دوز دوم به تدریج کمرنگ میشود و برخی دیگر از مطالعات نیز این فرضیه را مطرح کردهاند که واکسنهای موجود در برابر سویههای جدیدی مانند سویه دلتا به اندازه سویههای اولیه این ویروس ایمنی ایجاد نمیکنند. البته همچنان از نظر مراجع ذیصلاح مانند سازمان جهانی بهداشت دریافت دو دوز از واکسنهای تأییدشده، بهترین راه پیشگیری از ابتلا به نوع بسیار شدید بیماری کووید-۱۹ و در نتیجه کاهش خطر مرگ بر اثر این بیماری محسوب میشود.
هنوز همه متخصصان به طور کامل متقاعد نشدهاند اکثر افراد سالم جامعه نیازی به تزریق دوز سوم واکسن کووید-۱۹ داشته باشند. از سوی دیگر سازمان جهانی بهداشت نیز اعلام کرده است در جایی که هنوز جمعیت زیادی در جهان حتی یک نوبت هم واکسن کرونا را دریافت نکردهاند، تزریق دوزهای یادآور در کشورهای پیشرفته و ثروتمند کاری غیر اخلاقی به شمار میرود. با این اوصاف دولت آمریکا برای توجیه این تصمیم خودخواهانه اعلام کرده است نمیتواند به جای محافظت از شهروندان خود به فکر حفاظت از جان سایر مردم دنیا باشد.
بسیاری از کارشناسان معتقدند تزریق واکسن کووید-۱۹ به افرادی که هنوز واکسن دریافت نکردهاند، اثرگذاری بهمراتب بیشتری در بالابردن سطح ایمنی جامعه نسبت به تزریق دوز یادآور به کسانی خواهد داشت که قبلا به صورت کامل واکسینه شدهاند؛ بنابراین حتی اگر دولتها بهصورت خودخواهانهای فقط به فکر شهروندان خود نیز باشند، باید اول تلاش کرده و سیاستی را اتخاذ کنند که تعداد افرادی که دو دوز واکسن را دریافت کردهاند به بیش از ۸۰ درصد جمعیت برسد. این در حالی است که تاکنون فقط ۵۱ درصد جمعیت ایالات متحده به صورت کامل در برابر کرونا واکسینه شدهاند.
آیا واقعا به تزریق دوز یادآور واکسن نیاز است؟جدا از این سوال مهم باید ببینیم اصولا چه کسانی بیشتر به دوز یادآور نیاز خواهندداشت. برخی کارشناسان معتقدند بر اساس نتایج تحقیقات صورتگرفته تاکنون، واکسنها در برابر بیماریهای شدید، بستریشدن در بیمارستان و مرگ، حتی با گذشت زمان و حتی در برابر انواع جدید این بیماری مانند نوع دلتا بسیار محافظ هستند؛ اتفاقی که تا به اینجا شاهد هستیم کاهش احتمال بستریشدن و مرگومیر بر اثر گذشت زمان از تزریق واکسن نیست بلکه تا حدی شاهد پاسخ ایمنی ضعیفتر در برابر ابتلا به نوع دلتاست.
به طور ویژه افراد دارای نقص سیستم ایمنی به دلیل این که بر اثر مصرف دارو پاسخ ایمنی ضعیفتری با تزریق واکسن در بدنشان ایجاد میشود و همچنین افرادی که در مراکز نگهداری سالمندان و افراد کمتوان و ناتوان اقامت دارند و ممکن است ویروس از طریق کارکنان و افراد ملاقاتکننده واکسینهنشده این مراکز به آنها منتقل شود، بهتر است پس از چند ماه از تزریق دوم، دوز یادآور را دریافت کنند. هرچند واکسینهشدن کارکنان چنین مراکزی اهمیت به مراتب بالاتری در حفظ سلامت در این بخشها خواهدداشت، جز این گروه از افراد، در حال حاضر هیچ اطلاعات واضحی وجود ندارد که نشان دهد تزریق دوزهای یادآور به عموم مردم اثربخشی قابل توجهی در کاهش همهگیری کووید-۱۹ در این کشورها داشته باشد.
ترکیب چند نوع واکسن، ایمنی قویتری ایجاد میکند؟
این روزها خیلیها میپرسند مثلا اگر فردی دوز اول واکسن ویروس کشتهشده را دریافت کرده برای دوز بعدی از انواع دیگر واکسنها مانند واکسنهای پروتئینهای نوترکیب یا امآرانای میتواند استفاده کند؟
برای افرادی که واکسنهای ناقل ویروسی دریافت کردهاند (مانند واکسن آسترازنکا یا جانسون اند جانسون)، نتایج تحقیقات تا این لحظه نشان داده است اگر دوز بعدی از واکسن امآرانای استفاده شود، سطح ایمنی نسبت به دو دوز آسترازنکا یا دو دوز واکسن امآرانای بهتر خواهد بود. سابقه مخلوطکردن واکسنها به حدود ۲۰ سال پیش بازمیگردد و به آن تقویت اولیه «هترولوگ» گفته میشود. اما این که ابتدا چه واکسنی تزریق و پس از آن از چه واکسنی استفاده شود، نکته مهمی در ایجاد پاسخ ایمنی مناسب است و برای نتیجهگیری در مورد آن باید حتما مطالعات تحقیقاتی با جامعه آماری قابل قبول صورت بگیرد. علاوه بر ترکیب واکسنها استفاده از واکسنهای استنشاقی بهعنوان تزریق بعدی احتمالا با پاسخ ایمنی تقویتشدهای همراه باشد.
هر چند وقت یک بار به واکسن تقویتکننده نیاز داریم؟
پرسش رایج دیگر این است که آیا فقط یک واکسن یادآور برای ایجاد ایمنی دائمی کافی است یا هر سال مانند واکسن آنفلوآنزا به تزریق مجدد نیاز خواهیم داشت؟
برخی کارشناسان معتقدند ایمنی حاصل از واکسنهای کووید-۱۹ در صورت بهینهشدن دوز و فاصله بین تزریقها مانند آن چه در مورد واکسن هپاتیت رخ داده است، نیاز به یادآورهای سالانه نخواهد داشت. علاوه بر این پیشبینی میشود این ویروس در ادامه به ویروسی بومی یا اندمیک تبدیل شود؛ ویروسی که به جای بستریکردن افراد در بیمارستان و مرگومیر مانند سرماخوردگی گذرا و سبک خواهد بود.»