زیرساخت مناسب ایران زمین در توسعه کیف پول الکترونیکی

پرداخت یکی از فرآیند‌های کلیدی و مهم در زندگی روزمره مردم جامعه است. توسعه و تکامل ابزار‌های پرداخت همواره با تکامل بشری همراه بوده است. با وقوع انقلاب دیجیتال در ابتدای هزاره سوم صنعت الکترونیک و فناوری اطلاعات وارد فرآیند‌های اجتماعی و زندگی مردم شد. به همین تناسب در صنعت پرداخت نیز ابزار‌های سنتی مانند سکه، اسکناس، چک و سفته به مرور ابزار‌های پرداخت الکترونیک را در کنار خود دیدند. تکنولوژی کارت‌های مغناطیسی، تراش‌های و بیومتریک، درگاه‌های پرداخت اینترنتی، تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی هرکدام به تدریج سهمی در فضای پرداخت به خود اختصاص دادند.

کیف پول الکترونیکی یک مفهوم جدید در صنعت پرداخت برای انجام پرداخت‌های خرد به صورت برون خط است که منطق این ابزار مبتنی بر تجمیع پرداخت‌های خرد و سندزنی به صورت برون خط است، کیف پول ابزاری مناسب برای ایجادحلقه‌های بسته پرداخت در کسب و کار‌هایی با مبالغ خرد مانند دانشگاه، مدارس و حمل و نقل است.

توسعه ابزار پرداخت برخط با سرعت بالا و قیمت ارزان سبب شده تا حجم قابل توجهی از تراکنش‌ها به صورت متمرکز و بین بانکی انجام شود که این مساله هزینه‌های زیادی (بیش از شش هزار میلیارد در سال) بر شبکه بانکی تحمیل می‌کند. از طرف دیگر تمرکز شدید و تقارن شبکه بانکداری و پرداخت الکترونیک موجب عدم تنوع پذیری در خدمات شده است.

از این رو توسعه کیف پول الکترونیک علاوه بر کاهش هزینه بانکداری الکترونیک میتواند تنوع پذیری زیادی در مدل‌های کسب و کار و خدمات ارایه شده به پذیرندگان و دارندگان کارت ارایه کند.

بر این اساس موسسات اعتباری می‌توانند «کیف الکترونیک پول» مبتنی بر حساب را صادر کنند و برخی از خدمات پرداخت را از طریق انعقاد قرارداد با راهبران «کیف الکترونیک پول» و انجام تراکنش‌های برون‌خط در شبکه پرداخت کشور، میسر سازند.

به استناد بند «الف» ماده «یک» تصویب نامه شماره ۱۰۷۸۳۷. ت ۵۴۲۵۱ مورخ ۱۵ آبان ماه ۱۳۹۷ هیات وزیران و بند «ب» ماده ۱۰ قانون پولی و بانکی کشور و به منظور توسعه شبکه پرداخت و ساماندهی و پشتیبانی از خرید‌های با مبالغ بسیار خُرد (پرداخت ریز)، خدمات مربوط به کیف پول با تعاریف و شرایط مندرج در الزامات حاضر به رسمیت شناخته شده و صلاحیت متقاضی راهبری کیف الکترونیکی پول بر مبنای آن مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.

فرهاد اینالوئی، معاون فناوری اطلاعات بانک ایران زمین درباره این مصوبه، اظهار داشت: کیف پول یک ابزار برای پرداخت‌های خُرد است که جای خالی آن در سیستم بانکی و پرداخت کشور محسوس بود و پس از مدت‌ها این نسخه آماده و ارائه شده است.

وی افزود: برای فاز اول اقدامات خوبی انجام شده، البته به تنهایی کافی نیست و باید هم زمان مکانیزم اصلاح کارمزد را هم آغاز کنیم؛ در غیر اینصورت مشتریان کیف پول رغبتی برای استفاده از این ابزار ندارند.

معاون فناوری اطلاعات بانک ایران زمین ادامه داد: در اینجا بانک هم می‌تواند عامل باشد و هم راهبر (کسی که سرویس کیف پول را در اختیار قرار می‌دهد) و بانک‌ها هم می‌توانند کیف پول را خود به مشتریان ارائه کنند و هم به متقاضیان ارائه این سرویس به مردم، خدمات ارائه کنند.

به گفته اینالویی، البته برخی محدودیت از جمله همکاری راهبر‌ها صرفا با ۳ بانک یا تعیین سقف ۲۰۰ هزار تومان تراکنش در روز از جمله مواردی است که لازم است به مرور مورد بررسی مجدد قرار گیرد. در بانک ایران زمین نیز زیرساخت‌های ابزار کیف پول برای ارائه خدمات به راهبر‌ها در نظر گرفته شده تا هر شرکتی که تمایل به ارائه خدمات به مردم در قالب کیف پول را دارد از زیست بوم بانک ایران زمین استفاده کند.

وی درباره مقایسه این ابزار با نمونه بین المللی آن توضیح داد: انتظاری برای مقایسه با نمونه بین المللی وجود ندارد، زیرا سیستم پرداخت در کشور ما متفاوت از دنیا است. پس در این زمینه هم نمی‌توان انتظاری برای هماهنگی و مقایسه با نمونه‌های بین الملی داشت.

عبدالمجید پورسعید، مدیر عامل بانک ایران زمین با اشاره به روند توسعه شبکه‌های اجتماعی و کیف پول الکترونیکی در جهان و ضرورت‌های پیاده سازی آن در کشور بیان داشت: شبکه‌های اجتماعی و خدمات در بستر آن‌ها یکی از زمین‌های بازی بانکداری دیجیتال هستند و در برگیری آن‌ها به حدی است که ایجاد تغییر در آن‌ها می‌تواند اقتصاد یک کشور را با چالش مواجه سازد و کسب و کار‌های امروزی نیز دیگر بدون شبکه‌های اجتماعی نمی‌توانند به ارائه خدمات بپردازند.

وی اضافه کرد: اگر هوشمندانه رفتار کنیم تجربه سال‌های نه چندان دور نشان می‌دهد که خدمات باید در جایی به مشتری ارائه شود که مشتری حضور دارد و تغییر محل حضور مشتری معمولا موفق نخواهد بود، باید فرهنگ استفاده از بانکداری دیجیتال و تغییر رویکرد مردم به استفاده از این نوع بانکداری را در همین فضا کلید بزنیم که لازم است بانک‌ها فعال‌تر از گذشته در شبکه‌های اجتماعی حضور داشته و به مشتریان خود خدمات ارائه کنند

یادآور می‌شود؛ موضوع «کیف پول الکترونیکی» در سی و چهارمین جلسه شورای فقهی بانک مرکزی بررسی شد و در نهایت مورد تأیید قرار گرفت. براین اساس بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی می‌توانند به منظور تسهیل پرداخت‌های ریزمقدار (خُرد)، کیف الکترونیک پول مبتنی بر حساب صادر و برخی از خدمات پرداخت را در شبکه پرداخت کشور از طریق این ابزار عرضه کنند.

کیف پول الکترونیکی یک ابزار پرداختی با قابلیت ذخیره پول الکترونیکی است که از سال ۹۲ در نظام بانکی کشور سابقه دارد و در ایران کیف پول الکترونیک از نوع بسته در قالب کارت‌های هدیه ارائه می‌شود که مبالغ مشخصی از قبل در آن‌ها قرار داشت و همچنین، نمونه‌ای از کیف پول الکترونیکی نیمه بسته در ایران، اپلیکیشن‌هایی هستند که می‌توان در آن‌ها حساب کاربری خود را با استفاده از کارت‌های بانکی شارژ و در خرید‌ها از آن استفاده کرد.