تجارت الکترونیکی چیست و چگونه انجام می‌شود

بی شک، بهره گیری از فناوری اطلاعات یکی از حلقه‌های لازم برای افزایش کارایی تجاری در اقتصاد ملی است. امروزه استفـاده از اینترنت و کسب و کـارهـای حاصل از این فنـاوری توسط شرکت ها، به وسیله‌ای برای کسب مزیت رقابتی در کسب و کار‌ها تبدیل شده است.

تحولات جدید قرن بیست و یکم و جهانی شدن بازار و به دنبال آن، بروز شیوه‌های جدید تجارت و بازاریابی که تحت تاثیر پیشرفت سریع و همه جانبه علم و فناوری به وجود آمده و بسیاری از اقتصاددانان، متخصصان و آینده نگران را بر این باور داشته که در سال‌های اخیر انقلابی شبیه انقلاب صنعتی به وقوع پیوسته است. این انقلاب، جهان را وارد عصر اطلاعات کرده و بسیاری از جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حیات بشری را دستخوش تحولی عمیق ساخته و با بهره گیری از فناوری هـای نوین، به سطـحی جدید و غیرقـابل تصـور از پویایی و تغییرپذیری دست یافته است.

امروزه حضور در بازار‌های جهانی به کمک شیوه‌های موفق و کارآمد که خود، نمایی از توانمندی اقتصادی کشور‌ها را به تصویر می‌کشد، از جمله ضرورت‌های تطبیق با نظام بین المللی کنونی به لحاظ پیشرفت هـای حاصـله در عرصه‌های اقتصادی و صنعتی آن است.

یکی از ابعاد عصر اطلاعات، تغییرات عمیقی است که در روابط اقتصادی بین افراد، شرکت‌ها و دولت‌ها به وجود آمده، به طوری که پدیده‌ی جدیدی به نام کسب و کار الکترونیک و تجارت الکترونیک را مطرح ساخته و بسیاری از مفاهیم، اصول و تئوری های اقتصادی را دگرگون کرده است؛ تاجایی که واژه‌ی «اقتصاد مبتنی بر اینترنت» کم کم جایگزین واژه‌ی اقتصاد سنتی شده است.

یکی از ویژگی‌های مهم استفاده از این فناوری، روان سازی روش‌های فعالیت و در نتیجه کاهش هزینه‌ها است. بدون تردید، بهره گیری خردمندانه از فناوری تجارت الکترونیک می‌تواند ما را در بهبود کارایی تجاری و حضور فعال‌تر در عرصه تجارت جهانی یاری داده و به تقویت جایگاه کشور در بازار‌های منطقه‌ای و جهانی کمک کند.

طی دهه‌های اخیر تجارت، پیشرفت‌های بسیاری کرده است؛ به طوری که حجم وسیعی از مبادلات دیگر چهره به چهره نیستند و بیشتر از طریق تلفن و پست و با استفاده از کارت‌های اعتباری انجام می‌شوند. شکل‌های جدید از پول و روش‌های پرداخت که امروزه وجود دارند، نظیر چک الکترونیکی، کارت‌های اعتباری هوشمند نه تنها به تحولات عمده در فرآیند خرید منجر شده اند، بلکه امکان ورود شرکت‌ها در عرصه تولید پول را که تا به امروز تنها در اختیار دولت‌ها بود، میسر ساخته است.

تجارت الکترونیک یکی از ابعاد کسب و کار الکترونیک است. امروزه برای اغلب شرکت ها، تجارت الکترونیک چیزی بیش از خرید و فروش آن محصولات است. تجارت الکترونیک در حال تغییر دادن شکل رقابت، سرعت اقدامات، جریان تعاملات، محصولات و پرداخت توسط مشتریان به شرکت‌ها و از شرکت‌ها به تامین کنندگان می‌باشد.

تجارت الکترونیک در صف مقدم تحولاتی قرار گرفته که شیوه انجام فعالیت‌های بازرگانی را تغییر می‌دهد و انقلاب صنعتی قرن بیست و یکم نامیده می‌شود که با پیدایش اینترنت به سرعت رو به پیشرفت و گسترش نهاده است. در تجارت الکترونیک، اطلاعات و خدمات به کمک شبکه‌های کامپیوتری خرید و فروش و یا تبادل می‌شود. خریـد و فروش می‌تواند عمده یا خرد، کالای فیزیکی یا غیرفیزیکی مانند کتاب یا نرم افزار ارائه سرویس‌های گوناگون به خریداران مانند مشاوره پزشکی یا حقوقی و دیگر مواد بازرگانی مانند مناقصه‌ها و مزایده‌ها و یا خرید و فروش اطلاعات بین سازمان ها، سازمان‌ها با افراد یا بین افراد باشد.

علی رهبری رئیس مرکز توسعه تجاری الکترونیکی بیان کرد: عنوان مخفف (تتا) برای توسعه تجارت الکترونیکی انتخاب شده است و هم اکنون بخشی از فرآیند‌های صدور کارت بازرگانی با دخالت عامل انسانی و بخشی نیز به صورت الکترونیکی انجام می‌شود و این فرآیند بزودی بدون دخالت کامل عامل انسانی انجام شود. علاوه بر الکترونیکی شدن خدمات این حوزه در تلاش هستیم تا خدمات این حوزه تا پایان سال جاری یا حداکثر تا پایان سه ماهه سال ۱۴۰۱ هوشمند شود.

وی افزود: همه خدمات مربوط به تجارت خارجی کشور تا قبل از گمرک و تبادل میان دستگاه‌ها تا پایان سال الکترونیکی می‌شود. در حوزه ارائه نماد الکترونیک، کاهش، زمان صدور مجوز و تنظیم نظام رتبه بندی هم اقداماتی انجام شده است بطوری که امروز در یک سالگی رتبه بندی دو شرکت برای اجرای نظام رتبه بندی با ما همکاری می‌کنند و امروز تک اپراتوری در این حوزه وجود ندارد.

رئیس مرکز توسعه تجاری الکترونیکی گفت: بر اساس آخرین آمار، ارزش مالی تجارت الکترونیکی در نیمه نخست امسال به پنج هزار و ۶۰۷ هزار میلیارد ریال و تعداد معاملات تجارت الکترونیکی نیز به عدد یک میلیارد و ۸۹۴ میلیون و ۳۶ هزار و ۴۹۶ رسید. همچنین تاکنون ۱۶ هزار و ۳۸۹ اینماد (نماد الکترونیکی) از سوی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی به کسب و کار‌ها اعطا شده است. تا کنون ۲۲۲ کسب و کار درخواست رتبه بندی داشتند که از بین آن‌ها ۵ کسب و کار پنج ستاره، ۳۰ کسب و کار ۴ ستاره، ۸۷ کسب و کار سه ستاره، ۶۲ کسب وکار ۲ ستاره و ۹ کسب و کار یک ستاره دریافت کرده اند. یکی از اهداف مهم رتبه‌بندی کسب و کار‌ها این است که به آن‌ها کمک کند تا نقاط ضعف و قوت خود را بشناسند و برای رفع یا تقویت آن برنامه‌ریزی کنند.

وی اظهار کرد: بیشترین عاملی که باعث نارضایتی خریداران اینترنتی شده، هزینه ارسال، پشتیبانی، زمان ارسال و مدل بسته بندی است. در مقابل کسب وکار‌ها در طراحی وبسایت بهترین عملکرد را داشته‌اند. وقت آن است که در برنامه ریزی، کسب وکار‌ها تمرکز بیشتر را داشته باشند و تلاش کنند بخش لجستیک را بهبود ببخشند.

کمسیون اروپا تجارت الکترونیک را مبتنی بر پردازش و انتقال الکترونیکی داده ها، شامل متن، صدا و تصویر، تعریف می‌کند. تجارت الکترونیک فعالیت‌های گوناگونی از قبیل مبادله‌ی الکترونیکی کالا‌ها و خدمات، تحویل فوری مطالب دیجیتال، انتقال الکترونیکی وجوه، مبادله الکترونیکی سهام، بارنامه الکترونیکی، طرح‌های تجاری، طراحی و مهندسی مشترک، منبع یابی، خرید‌های دولتی، بازاریابی مستقیم و خدمات بعد از فروش را در بر می‌گیرد.

مزیت‌های تجارت الکترونیک

استفاده از تجارت الکترونیک مزایای فراوانی دارد. در سطح اقتصاد خرد، استفاده از تجارت الکترونیک، صرفه جویی در هزینه، کاهش هزینه مبادلاتی، افزایش کارایی، تغییر فرآیند‌های مدیریت و تاسیس بنگاه‌های اقتصادی، کاهش هزینه کاوش، دسترسی بیشتر و راحت‌تر به اطلاعات، تعدیل قدرت بین تولیدکننده و مصرف کننده، کاهش محدودیت ورود به بازار، افزایش رقابت، کاهش سود انحصاری و … را به دنبال خواهد داشت.