کارشناسان بسیاری معتقد بودند که با گذشت چند ماه از آغاز به کار دولت سیزدهم شرایط به گونهای تغییر کرده است که گویی جراحی بزرگ در راه است اما دولت رئیسی آنگونه که وعده داد نتوانست عمل کند و نرخ تورم و اقلام مصرفی سر به فلک کشید که در ادامه مسئولان از تغییر و تحولات دولت میگویند و رئیس دولت نیز بر مهار تورم و دستاورد مهم عدم استقراض از بانک مرکزی تاکید دارد. اقتصاد ایران با اصلاح چند شاخص کلان اقتصادی میتواند رشد کند که مهمترین آنها تورم، افزایش تولید و توسعه صادرات به کشورهای همسایه است.
پایه پولی در پایان دولت آقای احمدی تژاد ۹۶ هزار میلیارد تومان بود که در پایان دولت آقای روحانی به ۵۱۸ هزار میلیارد تومان افزایش یافت. این رقم یعنی اقتصاد ایران رو به نابودی قدم برداشته است و کسی اهمیتی به این موضوع نمی دهد.
این وضعیت در ماههای پایانی دولت آقای روحانی به اوج خود رسید و دولت اقدام به استقراض تاریخی از بانک مرکزی کرد به طوری که فقط در ۴ ماه نخست امسال نزدیک به ۶۰ هزار میلیارد تومان بر حجم پایه پولی افزوده شد که نتیجه آن رشد نزدیک به ۵۰۰ هزار میلیارد تومانی نقدینگی و تبعات سنگین تورمی در ادامه سال بود که همچنان هم گریبان اقتصاد ایران در دولت دوازدهم و سیزدهم را گرفته است. این در حالی بود که حسن روحانی در ابتدای کار خود استقراض از بانک مرکزی را امری ممنوع معرفی کرد اما در ادامه ریاست خود نتوانست به وعده های خود عمل کند.
اما با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی نرخ تورم به گونهای کاهش یافت و وی هم از عدم استقراض از بانک مرکزی خبر داد که این موضوع به تدریج از شتاب تورم می کاهد. آمار بانک مرکزی در اردیبهشت ماه نشان میدهد افزایش رقم پایه پولی در هفت ماه نخست عملکرد دولت سیزدهم نسبت به هفت ماه پایانی دولت قبل ۴۲ درصد کمتر شد. با ۳ مولفه و تحول اساسی در عملکردها میتوان شرایط به را گونهای تغییر داد که شاهد احیای اقتصاد از این حالت بیمارگونه باشیم و بتوانیم به نقطه ثبات برسیم.
معضل همیشگی اقتصاد ایران یعنی کسری بودجه نیز یکی از مسائل مهمی است که در لایحه بودجه ۱۴۰۱ شاهد کاهش کسری تراز عملیاتی از ۴۶۴ هزار میلیارد تومان به ۳۰۰ هزار میلیارد تومان هستیم که میتواند میزان کسری بودجه و نااطمینانی در فضای اقتصاد را کاهش دهد. این در حالی است که به گفته کارشناسان، ریشه تورم هم در کسری بودجه است و زمانی که دولت بودجه را با کسری میبندد فشار به سیستم بانکی و بانک مرکزی میآورد که خود موجب بروز آسیبهای دیگر خواهد شد.
موضوع مهم و تاثیرگذار بعدی در اقتصاد کشور، صادرات غیرنفتی است که میتواند حتی به تنهایی سکوی پرشی برای رشد اقتصادی باشد. از صادرات غیرنفتی به عنوان راه نجات اقتصاد کشور هم یاد میشود، اما در این مسیر چالشهایی وجود دارد که در صورت اصلاح میتوان به ناجی بودن این بخش از اقتصاد امیدوار بود. یکی از چالشهای اساسی حال حاضر صادرکنندگان، بازگشت ارز صادراتی و روشهای مختلفی است که برای آن تعریف شده است.
از سوی دیگر وزیر صمت نیز از نهایی شدن طرح جامع تجارت تا پایان سال خبر داده و میگوید: با تدوین نهایی طرح جامع تجارت خارجی، موانع و مشکلات صادرات و واردات به سرعت رفع خواهد شد و مبادلات تسهیل میشود.
ابراهیم رئیسی در صحن علنی مجلس شورای اسلامی با تشریح برخی از ویژگیهای لایحه بودجه و تمایز آن با بودجه سنوات قبل اظهار کرد: از همکاران خود در دولت، همه وزیران و به ویژه سازمان برنامه و بودجه که برای لایحه بودجه تلاش کردند که در وقت مقرر تقدیم مجلس شود، تشکر میکنم و امیدوارم که نمایندگان مجلس در صحن و کمیسیونها بر غنای آن بیفزایند و بودجهای که در شأن و گرهگشای مشکلات کشور باشد ارائه شود.
همچنین وی می گوید در این سالهای پیروزی انقلاب اسلامی به برکت مجاهدتهای مردان و زنان در جای جای کشور در جهت توسعه یافتگی آب، برق، گاز، در حوزه آموزش عالی، کشاورزی، صنعت و معدن کار بسیار شده است، اما با همه اقداماتی که تاکنون برای توسعه یافتگی در شهرها و روستاها انجام شده است، که باید قدردان بود، اما هم در حوزه مسائل اقتصادی و هم در مسائل اجتماعی و فرهنگی با مشکلات جدی مواجهیم.
نیازمند یک حرکت جهادی و برنامهای هستیم که پیش روی همه دولتمردان و مسئولان باشد و با یک برنامهریزی دقیق کارهایی انجام شود که مشکلات را از پیش پای مردم بردارد همچنین رهبری همواره بر ارتقای سرمایهگذاری و اشتغال تاکید کردهاند.
در بودجه سال 1401 استقراض از بانک مرکزی و افزایش پایه پولی خط قرمز است و برنامه این است که این اتفاق نیفتد، چون مشکلات جدی برای اقتصاد کشور ایجاد میکند کما اینکه در چندماهه دولت هم تلاشمان این بوده بتوانیم کشور را بدون استقراض از بانک مرکزی اداره کنیم این آثارش را در وضعیت تورمی کاهشی نشان میدهد.