گسترش بازارهای مالی و پیچیدهتر شدن فرآیند
تأمین مالی، لزوم تقویت نهادها و بخشهای مرتبط با بررسی طرح ها، رتبه بندی اعتباری و اعتبارسنجی شرکتها برای اعطای تسهیلات، شناسایی ریسکها و وصول مطالبات در مؤسسات مالی و بانکها بیش از پیش مطرح است. جلوگیری از انباشت مطالبات معوق بانکها و عدم انحصار خدمات مالی سبب سرعت مناسب گردش پول و برخورداری همگان از منابع مالی و بانکی و در نهایت کارکرد بهینه بانکها و کارایی بیشتر آنان به عنوان واسطه وجوه بین بخشهای مختلف اقتصادی کشور و فراهم سازی بستر رشد و پویایی آن و تسهیل و تسریع سرمایه گذاری مجدد خواهد شد. از این رو با محمد حسن رهباریان مدیر وصول مطالبات این بانک درباره فعالیتها و برنامههای این بخش در راستای تحقق اهداف بانک و نیز محدودیتها و موانعی که این مدیریت با آن مواجه است، به گفتگو نشسته ایم که در ادامه میخوانید:
۱- درباره نوع فعالیتها و فرآیندهای کاری مدیریت تحت سرپرستی خود توضیح بفرمایید؟
این مدیریت در فرآیند اصلی بانک نقش بازگشت منابع تخصیص یافته به چرخه کاری بانک و تجهیز منابع را بر عهده دارد از این رو وصول مطالبات تضمین کننده تداوم کسب وکار بانک محسوب میگردد، از طرفی این مدیریت وظیفه نظارت بعد از بهره برداری از طرح را برعهده دارد و با بازدید و بررسی و تحلیل صورتهای مالی شرکتها به طور پیوسته فعالیت آنان را در راستای توان سنجی برای وصول مطالبات رصد مینماید و در مواقع مورد نیاز با عارضه یابی طرح و تعامل و برخورد کارشناسی نسبت به تعیین تکلیف بدهی و یا امهال اقدام مینماید و حتی پیشنهاد در مورد مساعدت و کمک مالی جهت ایجاد توان مناسب برای باز پرداخت بدهی به واحدهای تولیدی فعال که اراده باز پرداخت دارند و به تعهداتشان پایبند هستند، میدهد بدیهی است در خصوص طرحهای غیر فعال یا مواردی که با وجود کسب درآمد مناسب نسبت به ایفای به موقع تعهدات خود اقدام نمینمایند پس از برگزاری نشستهای مستمر با مشتری از طریق راهکارهای قانونی از جمله تغییر سرفصل مطالبات از جاری به غیر جاری، ارسال اخطاریه، قرار دادن متعهدین در لیست بدهکاران بانکی، صدور اجرائیه و ... اقدام لازم برای وصول مطالبات را به عمل میآورد. لازم به توضیح است این فرآیند انجام کار در ستاد و شعب به صورتی هماهنگ و با رویه یکسان اجرا میشود و وظیفه دیگر این مدیریت بررسی و کنترل عملکرد مداوم شعب و ارائه رهنمودهای لازم در راستای فعالیت مذکور به آنان میباشد. یکی دیگر از وظایف این مدیریت تجزیه و تحلیل کلان و ارائه راههای پیشگیری از نکول مطالبات بانک میباشد و از طریق ارایه باز خور مناسب از وضعیت فعالیت طرحهای موجود و مشکلات آنان در کمیته اعتباری و همچنین ارائه گزارشات دورهای به این مهم میپردازد.
۲- درباره عملکرد این مدیریت در راستای اهداف و سیاستهای بانک در سال گذشته توضیح دهید و بفرمایید چه برنامههایی را برای تحقق اهداف بانک در سال جاری به انجام رسانده اید؟
برابر آمار استخراج شده از سامانههای اطلاعاتی بانک در سال ۱۳۹۹ میزان وصول مطالبات این بانک نسبت به سال ۱۳۹۸ معادل ۱۳۹ در صد افزایش داشته است. همچنین، وصولی بانک در شش ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۶۰ درصد رشد داشته است. در سال جاری با توجه به اینکه عمده پرتفوی بانک تسهیلات ارزی از محل منابع صندوق توسعه ملی و جزء دال میباشد در این خصوص با طبقه بندی مشتریان بر اساس شرایط متفاوت بسته به نوع فعالیت طرح، میزان در آمد ارزی یا ریالی، فعال یا غیر فعال بودن طرح و همچنین تحلیل صورتهای مالی و بررسی توان مالی در باز پرداخت و غیره، برنامه ریزی لازم برای نحوه وصول مطالبات با توجه به افزایش ناگهانی نرخ ارز انجام و گزارشهای لازم تهیه و به هیأت مدیره محترم ارایه گردید و ضمن تصویب این امر از سوی هیأت مدیره محترم مقرر گردید ضمن اجرای آن هر سه ماه یکبار درصد پیشرفت کار به هیأت مدیره محترم گزارش گردد.
۳- باتوجه به اینکه سال جاری از سوی مقام معظم رهبری، سال " تولید، پشتیبانیها و مانع زدایی ها" نام گرفته است، چه اقداماتی برای تحقق این موضوع در دستور کار داشته و دارید؟
یکی از مهمترین محورهای رسالت بانک حمایت از اقتصاد مولد و اشتغال پایدار است که در این زمینه وصول مطالبات نقش تضمین گردش منابع و تخصیص مجدد آن به واحدهای صنعتی را برعهده دارد. ایفای این نقش، در وهله نخست باعث گردش صحیح و کامل منابع در سطح کشور میشود؛ لازم به توضیح است که هدف این مدیریت، حمایت از بخش تولید و پشتیبانی از واحدهای فعال و رفع موانع آنان میباشد و در پی حمایت از تولید کننده بدحساب که به تعهدات خود عمل نمینماید نیست. همچنین استفاده از سیستم BPMS بانک و روشهای نوین وصول مطالبات و بررسی و تحقیق در خصوص چگونگی نحوه عمل این مشتریان در سایر بانکها و استفاده از استعلامهای سامانههای موجود در بانک مرکزی در این راستا به بانک کمک مینماید.
۴- آیا در این قسمت با چالشها و موانعی مواجه هستید و برای برون رفت از این مشکلات چه راه حلهایی را پیشنهاد میکنید؟
تعامل و پیگیری مطالبات بانک از مشتریانی که عمدتاً شرکتهای تولیدی یا اشخاص حقوقی مرتبط با بخش تولید هستند، بدون چالش و بروز مشکل نیست. در این بخش، با توجه به سهم تسهیلات ارزی از کل مطالبات بانک و نگاهی به روند نرخ ارز به ویژه نرخ تسعیر که مبنای باز پرداخت تسهیلات بانکی است، به خوبی متوجه میشویم که مهمترین مانع بر سر وصول به هنگام و کامل مطالبات، جهش نرخ تسعیر ارز در سالهای اخیر میباشد. در این خصوص با توجه به اهتمام مسؤلان کشور در زمینه حمایت همه جانبه از بخش تولید امید میرود با تدابیر کارشناسانه و مساعدتهای قانونی اثربخش نهادهای صلاحیت دار مرتبط، راهکارهای مناسبی برای برون رفت بانک و مشتریان از این وضعیت شناسایی و پس از تصویب آن در قالب قوانین کشوری، مشکلات بسیاری از واحدهای تولیدی مرتفع گردد.
۵- برنامهها و سیاستهای مدیریتی تحت سرپرستی جنابعالی برای سال آتی چیست و چه اقداماتی را در دستور کار دارید؟
از برنامههای این مدیریت برگزاری مجدد کمیتههای وصول در مراکز استانها در شش ماهه دوم سال ۱۴۰۰ و در سال آتی میباشد و انشاء الله با رفع کامل محدویتها و منع ترددها به دلیل شیوع ویروس کرونا، این موضوع عملیاتی خواهد گردید. تحقیق در خصوص روش انجام کار و وصول مطالبات در سایر کشورها و بهره گیری از تجارب آنان از جمله اموری است که در سال آتی به آن پرداخته خواهد شد. همچنین به منظور اصلاح فرآیند فعالیت و کسب و کار بانک و پیشگیری از نکول تسهیلات اعطایی، بررسی مرور اقدام بعد از عمل یا به عبارتی AAR و ارائه بازخورد مناسب به کمیته اعتباری از جمله اموری است که در سال آتی در دستور کار این مدیریت قرار دارد.
۶- به عنوان سخن آخر اگر توصیه و پیشنهادی برای همکاران دارید بفرمایید.
در پایان، با تشکر از حمایتهای هیأت مدیره محترم بابت حمایت از این مدیریت و نیز از زحمات و تلاش بی دریغ همکاران مدیریت وصول مطالبات بابت اهتمام به تحقق برنامهها و اهداف تعیین شده در این حوزه کلیدی، امیدواریم با اتکال به خداوند متعال، بهره گیری از سرمایه دانش، تجربه، کارگروهی منسجم و هماهنگ و نیز آموزش و توسعه توانمندیهای خود در سال جاری و سالهای آینده در پیشبرد اهداف و سیاستهای بانک موفق و سربلند باشیم.