اگر در گذشته مهاجرت به طبقه خاصی از جامعه اختصاص داشت امروز در کوچه و خیابان از زبان اقشار مختلف جامعه می‌توانید در جریان مسیر‌ها و شرایط مختلف مهاجرت قرار بگیرید. امروز اغلب افراد جامعه به دنبال مهاجرت و خروج از کشور به مقصد کشور‌های با شرایط رفاهی، اقتصادی و اجتماعی بهتر و بالاتری هستند.

آمار و ارقام‌ها این ادعا را ثابت می‌کند. بر اساس تازه‌ترین پژوهشی که در این زمینه انجام شده است از هر سه ایرانی، یک نفر خواهان مهاجرت به خارج از کشور است و میانگین تمایل به مهاجرت در میان ایرانیان دو برابر از میزان متوسط جهانی است.

نتایج نظرسنجی کیو نشان می‌دهد که بیش از ۳۳ درصد از افراد بالای ۱۸ سال در ایران اعلام کرده‌اند که اگر توانایی آن را داشته باشند و شرایط برایشان مهیا باشد مهاجرت می‌کنند. همچنین طبق نظرسنجی کیو، عوامل اقتصادی مهم‌ترین انگیزه افراد برای مهاجرت محسوب می‌شود به طوری که ۸۰ درصد از پاسخگویان به این نظرسنجی دستیابی به موقعیت بهتر اقتصادی یا فرار از وضعیت بد اقتصادی در ایران را انگیزه اصلی خود برای مهاجرت بیان می‌کنند. همچنین ۲۲ درصد از شرکت کنندگان در این نظرسنجی عوامل فرهنگی، ۷ درصد عوامل سیاسی و ۶ درصد موضوع تحصیل را دلیل تمایل به مهاجرت عنوان کرده‌اند.

عمده مقاصد مهاجرت ایرانیان به کشور‌های ترکیه و اروپایی است. اغلب ایرانیان از آنجایی که مهاجرت به ترکیه آسان است، نخست به این کشور سفر می‌کنند و سپس برای مهاجرت به کشور‌هایی همچون کانادا، استرالیا و ... اقدام می‌کنند. سرعت مهاجرت ایرانیان به کشور‌هایی مانند ترکیه در سال‌ها اخیر شدت گرفته است تا جایی که نتایج تازه‌ترین آمار منتشر شده در این باره نشان می‌دهد که ایرانیان بزرگترین خریداران خارجی ملک در ترکیه در سال ۲۰۲۱ بوده‌اند. شهروندان ایرانی بین ژانویه تا نوامبر سال جاری میلادی ۸۵۹۴ خانه در ترکیه خریداری کرده‌اند که این رقم در مدت مشابه در سال ۲۰۲۰ حدود ۶۴۲۵ بوده است.

شهروندان ایرانی مسیر‌های متفاوت و اغلب سختی برای مهاجرت پیش رو دارند. دریافت ویزای تحصیلی، کاری و یا درخواست پناهندگی از طرق مختلف تنها بخشی از راه‌های مهاجرت ایرانیان بوده است. در سال‌های اخیر، اما شاهد تغییرات گسترده‌ای در بازه سن و شرایط مهاجران به خارج از کشور بودیم. اگر در گذشته اغلب افراد جوان تحصیلکرده و کسانی که از نظر مالی شرایط خوبی داشتند به دنبال مهاجرت بودند امروز بر اساس آمار از هر سه ایرانی یک نفر به دنبال مهاجرت و خروح از کشور به هر قیمتی و در هر شرایطی است. در سال‌های اخیر به دلیل تشدید تحریم‌ها علیه ایران و انزوای اقتصادی و سیاسی کشور، تعداد کسانی که تمایل به ترک کشور داشته‌اند افزایش پیدا کرده است.

با نگاهی به سایت‌های مهاجرت و پرسشگرانی که به دنبال مهاجرت هستند می‌توان دریافت که افرادی که معدل بسیار پایینی دارند و یا از سطح زبان بالایی نیز برخوردار نیستند هم به دنبال پیدا کردن راهی برای مهاجرت هستند. نگار کاربر یکی از شبکه‌های اجتماعی در بخش سوالات یکی از وب سایت‌های مربوط به مهاجرت نوشته: من معدلم ۱۴ است و نمره زبان آیلتسم ۶ است، به کدام کشور و چگونه می‌توانم مهاجرت کنم.

همچنین آینده تحصیلی و رفاهی فرزندان نیز به بهانه دیگری برای مهاجرت از سوی والدین تبدیل شده است. بسیاری از خانواده‌ها حاضرند تمام سرمایه زندگی خود را به وکلای مهاجرتی بدهند و از کشور خارج شوند. محمد فردی که به تازگی از کشور خارج شده است در گفتگو با خبرنتگار رویداد ۲۴ می‌گوید: همه سرمایه و پولی که در ۱۰ سال زندگی مشترکم جمع کرده بودیم را به وکلای مهاجرتی دادیم تا به همراه همسر و فرزندم به آلمان مهاجرت کاری داشته باشیم چرا که زندگی در شرایط اقتصادی ایران دیگر برای ما امکان پذیر نبود و به دنبال شرایط اقتصادی باثبات و رفاه نسبی برای خودم و خانواده‌ام بودم.

یک وکیل مهاجرتی می‌گوید از هر صد نفر ۱ نفر حاضر است همه زندگی‌اش را بفروشد و از ایران مهاجرت کند.

یکی از وکلای مهاجرتی درباره وضعیت مهاجرت و انواع و شرایط آن می‌گوید: در دو سه سال اخیر با توجه به وخیم شدن وضعیت سیاسی و اقتصادی در کشور، تعداد افراد بیشتری به مهاجرت فکر می‌کنند و تعداد متقاضیان هم افزایش پیدا کرده است. همچنین مدل‌های مهاجرتی هم تغییر کرده است، به طور مثال یک فرد متاهل اگر در گذشته می‌توانست با ویزای تحصیلی به کشور گرانی برود، مدل مهاجرتی خود را تغییر داده است و، چون دیگر نمی‌تواند هزینه‌ها را بپردازد سعی میکند ویزای کاری بگیرد.

وی ادامه داد: به طور مثال افراد الان سعی می‌کنند هرطور شده هزینه سه الی چهار ماه خود را در خارج از کشور تامین کنند و بروند و بعد از آن هم مشغول به کار شوند. مهاجرت به کشور‌هایی که بورس تحصیلی دارند مانند آلمان، نروژ، فرانسه و اتریش بیشتر شده است. در گذشته اغلب برای کشور‌هایی همچون استرالیا و انگلیس اقدام می‌کردند که اکنون ممکن است دیگر توان مالی برای مهاجرت به این کشور‌ها وجود نداشته باشد.

این وکیل مهاجرتی می‌گوید به دلیل افزایش درخواست‌ها برای مهاجرت، پذیرش در برخی از کشور‌ها همچون اتریش، استرالیا و سوئد سخت‌تر شده است، زیرا تعداد مهاجران ایرانی افزایش پیدا کرده و به طور مثال تعداد پناهنده‌های تحصیلکرده ایرانی در حال رسیدن به تعداد تحصیلکرده‌های اتریشی است. ولی در برخی کشور‌های دیگر شرایط تغییری نکرده یا حتی آمریکا دوباره به شرایط عادی پذیرش مهاجر برگشته است. البته برخی شرایط هم تغییر کرده است. مثلا کیفیت یک کشور تغییر نکرده، اما تا سه الی چهار سال قبل شما می‌توانستید از طریق دوره‌های کاندیشنال یا مشروط (این نوع پذیرش عموماً به افرادی صادر می‌شود که سطح زبان انگلیسی یا فرانسوی آن‌ها پایین‌تر از سطح مدنظر دانشگاه است، اما سایر شرایط پذیرش را دارند.) بروید، اما حالا این امکان برداشته شده است.

این کارشناس با بیان اینکه هرچند تعداد زیادی از دختران اقدام به مهاجرت می‌کنند، اما مهاجرت برای پسران بیشتر صورت می‌گیرد، تصریح کرد: مسائل سنتی در برخی از خانواده‌ها کماکان پابرجاست و اجازه مهاجرت به دختران را نمی‌دهند. مهاجرت پسران نسبت به دختران بیش از دوبرابر است. کیس‌های مهاجرتی بسیار متفاوت هستند. ما خانواده‌هایی را داریم که از طریق فرزندان خردسالشان اقدام به مهاجرت می‌کنند. به این صورت که بچه هایشان را به مدرسه‌ای در خارج از کشور بفرستند و بعد یا مادر یا پدر بتواند ویزای همراه بگیرد و والد دیگر هم در آینده به یک طریقی خودش را به آن‌ها برساند. اما این روش به نسبت سایر مسیر‌های مهاجرتی کمتر است و به ازای هر ۵۰ پرونده مهاجرتی شاید یک پرونده مدرسه باشد، زیرا اغلب کشور‌ها ویزای مدرسه نمی‌دهند.

این کارشناس با بیان اینکه سن تحمل رنج مهاجرت ۱۸ تا ۳۰ سال است، گفت: افراد بالای ۳۵ سال معمولا به سختی مهاجرت می‌کنند، مگر اینکه پروسه رفتن برایشان شسته و رفته باشد. چرا که این افراد به یک بلوغی رسیده‌اند که حاضر نیستند بار دیگر زندگی را از صفر شروع کنند. چیزی در حدود ۷۰ درصد روش‌های مهاجرتی تحصیلی است. اما بازهم برای تعداد زیادی از این ۷۰ درصد، تحصیل یک بهانه است و موضوع اصلی پیدا کردن شغل و ماندن در آن کشور‌ها است. بعد از کیس تحصیلی، مورد‌های مهاجرت کاری و پس از آن ثبت شرکت و سرمایه گذاری، آیتم‌های مهاجرتی هستند که درصد کمی را تشکیل می‌دهند.

این وکیل مهاجرتی معتقد است میزان سرمایه‌ای که برای مهاجرت به هر کشوری لازم است متفاوت است. به طور مثال شما می‌توانید با ۶۰ الی ۷۰ میلیون تومان به قبرس شمالی مهاجرت تحصیلی داشته باشید. بسته به کیس و کشور، بودجه متفاوت است و از حداقل ۷۰ میلیون تا ۱۰ میلیارد می‌تواند متفاوت است. اکثر مهاجرت‌ها ۳۰۰ تا ۱ میلیارد تومان نیاز دارند.

وی با اشاره به اینکه نمودار مهاجرت در ایران صعودی است، می‌گوید: نکته مهمی که برای متقاضیان مهاجرت وجود دارد در ابتدا زبان آن کشور است و سپس بازار کار. در حال حاضر مقصد اصلی متقاضیان مهاجرت در اروپا، کشور آلمان و در خارج از اروپا کشور کانادا است. بعد از آن کشور‌هایی مانند ترکیه، آمریکا، انگلیس، هلند، فرانسه و ... قرار می‌گیرند. این آمار‌ها رسمی نیست و ممکن است با آمار‌های رسمی متفاوت باشد، اما طبق پرونده‌هایی که ما طی سال‌های اخیر داشتیم این آمار‌ها ملموس بوده است.

وی معتقد همچنین گفت: بسیاری از افراد حرف مهاجرت را می‌زنند، اما ریسک آن را نمی‌پذیرند. افراد زیادی را دیدم که می‌گویند من فقط به خاطر فرزندم قصد مهاجرت دارم، اما در اصل به خاطر خودش به دنبال رفتن بود. از هر صد نفر ۱ نفر حاضر است همه زندگی‌اش را بفروشد و برود.