برنامه‌های بانک مرکزی برای جوانی جمعیت

کاهش نرخ ازدواج و به دنبال آن کاهش چشمگیر فرزندآوری زنگ خطر پیری جمعیت را به صدا درآورده است، موضوعی که دولتمردان را به تنظیم و تصویب قانونی تشویقی و حمایتی از خانواده و جوانی جمعیت واداشته است. برای حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، مشوق‌هایی، چون تسهیلات اشتغال، مسکن و تأمین فضای مناسب برای مادر و کودک، آموزش مادران، حمایت از مادران باردار، مقابله با پدیده سقط جنین، سیاستگذاری عمومی جمعیت و در نهایت درمان ناباروری را ارایه دهد.

بر اساس ماده ۶۸ این قانون، وام ۲۰۰ میلیونی به زوجین جوان (زوج زیر ۲۵ سال و زوجه زیر ۲۳ سال) و وام ۱۴۰ میلیونی به زوجین با سنین بالاتر با ضمانت‌های آسان تعلق می‌گیرد. ضمن اینکه ماده ۱۶ این قانون از افزایش ۷.۵ برابری حق عائله مندی به مدت ۵ سال و ماده ۸، از تامین ۵۰ درصد ودیعه مسکن ۷۰ متری شهر‌های بالای ۵۰۰ هزار نفر و ۱۰۰ متری سایر شهر‌ها برای دانشجویان و طلاب متاهل و اختصاص وام ۵۰ میلیون تومانی ودیعه، خرید یا ساخت مسکن برای زوجین بدون فرزند و فاقد مسکن با بازپرداخت ۱۰ ساله خبر می‌دهد. همچنین بر اساس ماده ۱۵ این قانون، افزایش محدوده سنی در استخدام جدید یک سال به ازای تاهل و افزایش ۲ درصد امتیاز در جذب و استخدام به ازای تاهل مدنظر قرار گرفته است.

علی اکبر صالح آبادی، رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه از ابتدای امسال تاکنون ۶۸ هزار میلیارد تومان وام ازدواج پرداخت شده است، اظهار کرد: تا پایان سال نیز ۱۲ هزار میلیارد تومان دیگر در این بخش پرداخت خواهد شد که جمعا میزان وام ازدواج پرداختی در سال ۱۴۰۰ به ۸۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد. در بخش وام‌های خرد باید به سمتی حرکت کنیم که دریافت تسهیلات از نظام بانکی را تسهیل کنیم تا با وثائق سهل‌تر وام پرداخت شود. برهمین اساس اگر کسی رتبه اعتباری خوبی دارد باید بتواند با کمترین وثیقه وام خود را دریافت کند؛ بنابراین اینطور نیست که یک بانک اعلام کند نیاز به ۵ ضامن است چرا که ۲ ضامن هم اضافه است و به هیچ وجه قابل قبول نیست.

وی ادامه داد: در حال بسترسازی این امر هستیم که رتبه اعتباری را در اختیار بانک‌ها قرار دهیم تا هر فرد براساس رتبه اعتباری خود تسهیلات دریافت کند. در این طرح درصدد هستیم تا فرد حتی با سیم کارت تلفن همراه خود به عنوان وثیقه بتواند وام دریافت کند. همچنین یارانه یا سهام عدالت هر فرد هم می‌تواند به عنوان وثیقه لحاظ شود.

رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد: سعی ما براین است که از سال آینده به گونه‌ای عمل کنیم تا مردم در این حوزه احساس آرامش داشته باشند و با سهولت بیشتری بتوانند تسهیلات خرد را از نظام بانکی دریافت کنند.

اموال مازاد بانک‌ها باید وارد چرخه تسهیلات شود
وی در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود از ابتدای آذرماه بانک‌ها هیچ وامی را پرداخت نمی‌کنند، نیز اظهار داشت: به هر حال ممکن است برخی از بانک‌ها منابع لازم را نداشته باشند و دچار کسری منابع باشند؛ ولی در عموم بانک‌ها این موضوع صدق نمی‌کند. هرچند معمولا در اواخر سال، منابع بانک‌ها بیشتر تحت فشار قرار خواهد داشت. اینکه ما به دنبال این هستیم که بانک‌ها اموال مازاد خودشان را بفروشند و این اموال مازاد را به چرخه نقدینگی بانک برگردانند، موضوع بسیار مهمی است. وظیفه یک بانک، واسطه گری وجوه است. اینکه بتواند در خدمت مردم باشد و تسهیلات را به مردم پرداخت کند، وظیفه اصلی یک بانک است.

صالح آبادی گفت: بنابراین اینکه بانک منابع خودش را در یک سری از اموال و دارایی‌های مازاد حبس کند، قابل قبول نیست. ما بانک به بانک جلسه می‌گذاریم تا بانک‌ها متعهد شوند که اموال مازاد خودشان را بفروشند و نقدینگی آن را وارد چرخه تسهیلات بکند، به خاطر این است که این موضوع وظیفه ذاتی هر بانک است.

رئیس کل بانک مرکزی درباره تسهیلات بانکی مربوط به کارکنان بانک‌ها نیز گفت: پرسنل نظام بانکی بر اساس چارچوب و آیین نامه مربوطه، وام‌های خودشان را دریافت می‌کنند. در حقیقت یک چارچوبی در سیستم بانکی وجود دارد. هرچند در گذشته نرخ‌ها پایین بود و به مرور این نرخ‌ها اصلاح شد و در نتیجه دیگر امکان اینکه با نرخ‌های خیلی پایین تسهیلات دریافت کنند وجود ندارد.

 

یکی از موارد جنجال‌برانگیز لایحه بودجه پیشنهادی از سوی رئیس جمهوری اسلامی ایران، شائبه حذف وام ازدواج بود. دلیل ابهام در آن باره این بود که پیش‌ازاین هرساله در بودجه‌بندی به وام ازدواج، مبلغ آن، و تکلیف بانک‌ها به پرداخت آن اشاره می‌شد، اما در لایحه بودجه ۱۴۰۱ بند مربوط به میزان وام ازدواج جوانان و تکلیف شبکه بانکی به پرداخت آن برداشته شده است.

این موضوع، آن هم در شرایطی که ازدواج و فرزندآوری یکی از مهمترین دغدغه‌های حکومت قلمداد می‌شود، سوال‌برانگیز بود و حتی نمایندگان مجلس اعلام کردند که مخالف حذف وام ازدواج هستند. مجتبی توانگر، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، گفت: «مجلس نه تنها با حذف وام ازدواج جوانان در بودجه مخالف بوده، که به دنبال افزایش مبلغ وام ازدواج تا ۱۵۰ میلیون تومان برای سال آینده است.»

طبق بودجه سال جاری، تسهیلات وام قرض‌الحسنه ازدواج برای هر یک از زوج‌ها معادل ۷۰ میلیون تومان، و با دوره بازپرداخت ۱۰ ساله است. همچنین، به‌منظور کاهش سن ازدواج جوانان، بانک مرکزی مکلف است که تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج را برای زوج‌های زیر ۲۵ سال و زوج‌های زیر ۲۳ سال که واجد شرایط دریافت تسهیلات ازدواج باشند، تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان افزایش دهد.