آیا استفادهاز ماینر در ایران قانونی است؟

در ایران خرید بیت کوین هر ساله طرفداران جدیدی پیدا می‌کند و از این رمزارز به عنوان وسیله پرداخت، انتقال وجه و سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود. در این بین برخی هم به این فکر افتادند که خودشان بیت‌کوین تولید کنند و بعد از تحقیق و بررسی به این نتیجه رسیدند که بیت‌کوین مثل طلا از معدن استخراج می‌شود؛ با این تفاوت که این معدن در فضای وب است و دستگاه استخراج هم با آنچه در معادن طلا به‌کار می‌رود متفاوت است.

در چند سال اولیه که درجه سختی استخراج بالا نرفته بود، استخراج ارز‌های رمزنگاری شده با کامپیوتر‌های استاندارد و کارت گرافیک‌های معمولی امکان پذیر بود، اما این روز‌ها استخراج با این ابزار غیر ممکن شده و به دستگاه ماینر پیشرفته و مخصوص نیاز دارد و اکنون این دستگاه‌ها بسیار متنوع است. ماینر، دستگاه تولیدکننده رمز ارز (نوعی دارایی دیجیتال) است که به صورت غیرمتمرکز تولید و نگهداری می‌شود و برای استخراج آن‌ها باید محاسبات ریاضی پیچیده‌ای توسط رایانه به‌صورت مستمر انجام شود که مستلزم مصرف برق زیادی است.

متوسط انرژی مورد نیاز برای استخراج هر بیت‌کوین به عنوان اولین رمزارز ساخته شده، حدود ۳۰۰ مگاوات ساعت برآورد می‌شود که این انرژی به صورت متوسط معادل مصرف برق بیش از ۳۵ هزار واحد مسکونی در یک روز است. در سراسر جهان افرادی که به کار استخراج رمزارز‌ها اعم از بیت‌کوین یا سایر ارز‌های رمزنگاری شده مشغول هستند، ماینر می‌گویند و آن‌ها تلاش می‌کنند با استفاده از ابزار‌های متنوع استخراج به تعداد بیشتری از رمزارز‌های استخراج نشده دست یابند و با فروش آن‌ها به سود و درآمدزایی دست پیدا کنند. به طور کلی ماینینگ فرآیند تأیید تراکنش‌های رمزارز‌ها و ثبت آن‌ها در دفتر کل توزیع استخراج است. این فرآیند به غیرمتمرکز سازی شبکه رمزارز‌ها و افزایش امنیت شبکه کمک می‌کند و در نهایت رمزارز جدید ایجاد می‌کند.

همان طور که گفته شد پول مجازی (بیت‌کوین) پیش از این با استفاده از رایانه‌های خانگی تولید می‌شد، اما در سال‌های اخیر دستگاه‌های مخصوص استخراج این پول مجازی (ماینر) ساخته شده که واردات و استفاده از آن‌ها در ایران غیرمجاز است. استخراج ارز دیجیتال به ویژه نوع بیت‌کوین نیاز به مصرف بالای برق دارد به گونه‌ای که برای استخراج هر واحد بیت‌کوین نیاز به ۷۲ مگاوات ساعت برق است و با توجه به قیمت نازل برق در ایران بسیاری از استخراج‌کنندگان اقدام به استخراج ارز دیجیتال با برق ارزان می‌کنند، این در حالی است که ارز دیجیتال تولید شده با این برق رایگان به بالاترین نرخ در جهان خرید و فروش می‌شود.

نبود الزام قانونی به شفاف سازی نحوه واردات، خرید و فروش و استفاده از دستگاه‌های استخراج رمزارز با راندمان پایین و همچنین نبود بازدارندگی جریمه‌های در نظر گرفته شده برای ماینینگ غیرمجاز از نقاط ضعف قوانین و مقررات جاری کشور است این در حالی است که سود حاصل از بیت کوین با استفاده از ماینر یا همان دستگاه تولید کننده رمز ارز دیجیتالی سبب شده تا در بسیاری از افراد به سمت استفاده از این نوع کسب درآمد روی آورند حتی به شکل غیر قانونی.

بهترین راه کسب درآمد از بیت کوین را نیز می‌توان استفاده از دستگاه‌های مخصوص استخراج دانست که به آن‌ها دستگاه ماینر بیت کوین گفته می‌شود. از آغاز مطرح شدن ایده استفاده از بیت کوین به جای دیگر اسکناس ها، یکی از داغ‌ترین بحث‌ها در همه کشورها، قانونی بودن یا قانونی نبودن بیت کوین بوده است این در حالی است که در ایران نیز استفاده از آن برای کسانی که مجوز لازم را کسب کرده باشند قانونی است البته هستند افرادی که به صورت غیرقانونی اقدام به استخراج ارز دیجیتال کرده و اقتصاد کشور را به خطر انداخته اند.

دستگاه‌های استخراج کننده رمز ارز (ماینر) توان مصرفی بالایی دارند و موجب خسارت به شبکه توزیع نیروی برق می‌شوند. کشف مزرعه ارز دیجیتال از اهمیت و حساسیت ویژه‌ای برخوردار است و مأموران شرکت برق و نیروی انتظامی با جدیت این موضوع را پیگیری و با متخلفان برخورد می‌کنند. تمام سازمان‌های مسئول اعم از وزارت نیرو و ناجا در این زمینه کنترل‌های لازم را داشته و با افراد متخلف برخورد قانونی را داشته اند. در این گزارش لازم است توضیحی در مورد این نوع کسب درآمد و قانونی یا غیر قانونی بودن آن ارائه شود.

فریدون عباسی عضو کمیسیون انرژی مجلس درباره تعرفه پلکانی برای انرژی اظهار کرد: ابتدا باید بررسی شود که شغل افراد پر درآمد و پر مصرف انرژی چیست، مطالعات نشان می‌دهد که اکثر این افراد تولید کننده، کارخانه دار هستند و اگر پولی به دست آن‌ها می‌رسد و رفاه دارند در مقابل برای جامعه ارز آوری نیز دارند.

وی در ادامه بیان کرد: از آنجا که این افراد بیشتر تولید کننده هستند این نگرانی را به وجود می‌آورد که اگر دولت برنامه‌ای نداشته باشد در صورت افزایش نرخ هزینه انرژی، ممکن است این گروه نرخ محصولات خود را افزایش دهند و از این طریق کاهش در آمد خود را جبران کنند.

عضو کمیسیون انرژی مجلس تصریح کرد: افرادی که خانه‌های بزرگ‌تری دارند و از وسایل سرمایشی و گرمایشی بیشتری استفاده می‌کنند و به طور کلی مصرف بالاتری نسبت به قشر عادی جامعه دارند، باید پول انرژی خود را واقعی‌تر پرداخت کنند. این سیاست در طول چند سال باید اقشار پرمصرف را به سمت بهینه‌سازی مصرف سوق دهد. باید به نحوی اجرایی شود که این طور نباشد که پول بیشتری از قشر مرفه و پرمصرف گرفته شود و آن‌ها نیز با افزایش هزینه‌های خدمات و کالا‌ها هزینه‌های زندگی خود را از جیب مردم تامین کنند.

وی با اشاره به ضرورت اصلاح نظام تعرفه‌گذاری آب، برق و گاز اظهار کرد: ما باید چندین گام در اصلاح الگوی مصرف برداریم. باید سقف معینی را برای الگوی مصرف تعیین کرده و متوسط جامعه را در نظر بگیریم. مثلاً ۵۰ درصد مردم در چهارچوب الگو و ۵۰ درصد دیگر بیش از الگوی تعیین شده، مصرف می‌کنند. اما متاسفانه زمانی که در اصلاح الگوی مصرف از اعمال سیاست‌های قیمتی صحبت می‌شود مردم بلافاصله تصور می‌کنند که شرایط زندگی برای آنان سخت خواهد شد.

عباسی با بیان اینکه اگر قشر متوسط جامعه ۱۰ درصد در مصرف انرژی خود صرفه جویی کنند تاثیر به سزایی در مدیریت مصرف کشور خواهند گذاشت، عنوان کرد: در صورتی که در این قشر صرفه جویی صورت بگیرد در جامعه اتفاقات خوبی همچون صادرات و فروش انرژی به کشور‌های دیگر و در نهایت ارز آوری وافزایش حقوق‌ها خواهد شد.

عضو کمیسیون انرژی مجلس همچنین با بیان اینکه به دلیل ارزان بودن خدمات برق و انرژی ایران به بهشت ماینر‌ها تبدیل شده است، اظهار کرد: از آنجا که گاز با قیمت بسیار ارزان به نیروگاه‌ها فروخته می‌شود و آن‌ها هم برق را با یارانه به مردم ارائه می‌کنند ایران تبدیل به بهشت برای سوءاستفاده کنندگان شده است.

آیا استفاده از ماینر در ایران قانونی است؟

به‌دلیل نوپا بودن این فضا و عدم وجود زیرساخت‌های اساسی بدیهی است که رویکرد دولت‌های سراسر دنیا در مورد بیت کوین و دیگر ارز‌های دیجیتال شفاف و قطعی نیست.

بیت کوین در ایران هنوز به‌طور کامل به رسمیت شناخته نشده است، اما سرمایه‌گذاری، نگهداری یا استفاده از بیت کوین در کشور جرم هم نیست. طبق ماده ۲ قانون مجازات عمومی، هر فعل یا ترک فعل که مطابق قانون قابل مجازات یا مستلزم اقدامات تأمینی یا تربیتی باشد جرم محسوب است و هیچ امری را نمی‌توان جرم دانست مگر آنکه به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تأمینی یا تربیتی تعیین شده باشد.

بنابراین، به‌دلیل عدم وجود مجازات برای خریدوفروش ارز‌های دیجیتال یا نگهداری بیت کوین، نمی‌توان این اعمال را جرم دانست. جرم نبودن استفاده از بیت کوین و نگهداری آن تنها در صورتی است که بیت کوین ابزار جرم دیگری نباشد یا قانون بالا دستی را نقض نکند. به‌عنوان مثال، از آنجایی که پول‌شویی جرم است، اگر با بیت کوین پول‌شویی یا هر فعالیت مجرمانه دیگر انجام شود، مشمول مجازات خواهد بود.

نهاد‌هایی مانند نیروی انتظامی در قبال کلاهبرداری‌های حوزه فناوری مسئولیت و اختیار دارند. بنابراین، جدای بحث چیستیِ ارز‌های دیجیتال، به‌عنوان یک فناوری، قانون می‌تواند پیگیری‌های لازم را تا جایی که ممکن باشد، انجام دهد.

در صورت رخ دادن هرگونه کلاهبرداری، هک و یا عدم وفای به عهد در فضای ارز‌های دیجیتال، یک فرد می‌تواند شکایت رسمی ارائه دهد و قوه قضاییه به آن رسیدگی خواهد کرد.

استخراج بیت کوین یا هر ارز دیجیتال دیگری در ایران قانونی است، اما باید برای انجام آن از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز دریافت شود. استخراج ارز‌های دیجیتال بدون مجوز از وزارت صمت، غیر مجاز اعلام شده است. همچنین باید از وزارت نیرو برق مخصوص ماینینگ با تعرفه صادراتی دریافت کرد.

استخراج به‌صرفه بیت کوین از طریق دستگاه‌های استخراجی تحت عنوان ای‌سیک (ASIC) انجام می‌شود. این دستگاه‌ها وارداتی هستند. تا پیش از تیر ماه ۹۸، اداره گمرک ایران، واردات دستگاه‌های استخراج را ممنوع کرده بود و این دستگاه‌ها عمدتاً به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شدند. همین باعث شده بود که قانون حق ضبط و توقیف این دستگاه‌ها را داشته باشد.

اکنون امکان وارد کردن دستگاه‌های استخراج به ایران وجود دارد، اما برای ترخیص این دستگاه‌ها اخذ مجوز از وزارت صنعت ضروری است بنابراین استخراج بیت کوین در ایران یک صنعت بوده و قانونی است، اما باید مجوز‌های لازم را از وزارت صنعت و وزارت نیرو دریافت کرد، در غیر این صورت سازمان برق می‌تواند جلوی استفاده از برق را برای این فعالیت بگیرد و همچنین نیروی انتظامی حق ضبط دستگاه‌های استخراج را دارد.

در هر صورت با گرفتن مجوز‌های لازم، خرید یا اجاره دستگاه ماینر بیت کوین و استخراج بیت کوین در ایران قانونی است به شرطی که باعث آزار و اذیت دیگران نشود و همچنین فرد برای کلاهبرداری یا پول شویی از آن استفاده نکند.

کشف ماینر‌های غیرمجاز

مصطفی بابایی معاون فروش و خدمات مشترکین شرکت توزیع نیروی برق استان تهران اول آذرماه امسال اعلام کرد: از ابتدای طرح برخورد با استخراج‌کنندگان غیرمجاز رمز ارزها، تاکنون ۶۹۱ مرکز در مناطق تحت پوشش شرکت توزیع نیروی برق استان تهران کشف و ۲۷ هزار و ۲۴۴ دستگاه ماینر جمع آوری شده است.

به گفته وی، توان برآوردی دستگاه‌های کشف شده ۵۴ مگاوات است و بیش از ۸۱ هزار مگاوات ساعت انرژی با مبلغی در حدود ۹۰۰ میلیارد ریال برای این مراکز محاسبه شده که از این میزان مبلغ ۳۵۰ میلیارد ریال تا کنون وصول شده است. از مجموع ۲۷ هزار و ۲۴۴ دستگاه استخراج رمزارز شناسایی شده، تعداد پنج هزار و ۷۷۵ دستگاه مربوط به کشفیات هفت ماهه نخست سال جاری از ۲۳۲ مرکز است.

بابایی با اشاره به سهم تعرفه بخش‌های مختلف در مراکز کشف شده گفت: یک درصد این مراکز دارای مصرف عمومی، چهار درصد کشاورزی، ۱۵ درصد خانگی، ۲۸ درصد صنعتی، ۴۴ درصد سایر مصرف و هشت درصد هم فاقد انشعاب بودند.

تعداد مراکز کشف شده استخراج غیرمجاز رمز ارز کشور تا ۱۵ آذرماه امسال به پنج هزار و ۸۶۱ مرکز رسید و تعداد ۲۲۲ هزار و ۶۵۲ دستگاه از این مراکز جمع‌آوری شده است که نشان می‌دهد این مراکز، برقی معادل تولید یک نیروگاه به بزرگی ۹۰۰ مگاوات را مصرف می‌کردند. ظرفیت مصرف این مراکز بیش از ۶۰۰ مگاوات است که برای تولید این میزان برق باید یک نیروگاه به بزرگی بیش از ۹۰۰ مگاوات احداث شود تا برق در محل مشترک به مصرف برسد.

مجازات مالی و قطع برق در انتظار استفاده کنندگان غیرمجاز ارز دیجیتال

مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران نیزگفت: درصورتی که با واحدی خانگی، صنعتی یا کشاورزی روبروشویم که دستگاه ماینر داشته باشد، علاوه بر اینکه مجازات مالی لازم را خواهند داشت، برق آن‌ها هم قطع و اشتراک نیز جمع آوری می‌شود و بعد از آن دیگر امکان استفاده از شبکه برق عمومی را نخواهند داشت.

سخنگوی صنعت برق در باره میزان مصرف برق در پاییز امسال گفت: ما سالیانه افزایش ۴ تا ۵ درصدی مصرف برق را داشته‌ایم که امسال در پاییز این افزایش به ۶درصد رسید. بخشی از این افزایش مربوط به اضافه شدن مشترکان جدید است که عمده آن‌ها صنعتی هستد.

وی ادامه داد: سالیانه حدود هزار مگاوات به بخش تولیدی و صنایع اضافه می‌شود و حدود یک میلیون مشترک جدید خانگی هم داریم که مصرف این گروه هم هزار مگاوات است.

رجبی مشهدی افزود: بخش دیگر این افزایش مصرف در یکی دو سال اخیر، به مهمان ناخوانده‌ای به نام مراکز استخراج غیر مجاز رمز ارز مربوط می‌شود که مصرف آن‌ها ما را در تامین انرژی عمومی قدری دچار مشکل کرده است. این عده با سرقت از شبکه عمومی برق برای کسب سود کلان خود، به حقوق همگان تجاوز می‌کنند.

سخنگوی صنعت برق گفت: البته استخراج کنندگان مجاز مشکلی ایجاد نمی‌کنند چرا که از تعرفه بدون یارانه استفاده می‌کنند و قیمت برق برای این گروه با بیشترین تعرفه است، اما آن‌هایی که به طور غیرمجاز استفاده می‌کنند در واقع در حال استفاده و سود بردن از برق یارانه‌ای هستند که می‌توانست به بخش خانگی و یا کشاورزی تعلق یابد.