معافیت تحریمی برنامه هسته‌ای ایران؛ اقدامی واقعی یا تصنعی؟

روزنامه انگلیسی زبان «تهران تایمز» در گزارش امروز خود اقدام اخیر آمریکا مبنی بر بازگرداندن پاره‌ای از معافیت‌های تحریمی برنامه هسته‌ای ایران را زیر ذره بین برد.

این اقدام که مشارکت سایر کشور‌ها را در راستای تعدیل بخش‌های معینی از برنامه هسته‌ای ایران میسر می‌کند، در برهه‌ای حیاتی انجام شد که در آن، مذاکره کنندگان ارشد ایران، گروه ۱+۴ و همچنین آمریکا آماده می‌شوند تا برای ازسرگیری مذاکرات چند جانبه وین، به پایتخت اتریش بازگردند.

دولت جو بایدن این طور القا می‌کند که بازگردان برخی معافیت‌های هسته‌ای که در نوع خود یک اقدام حداقلی است، باید مثالی از حسن نیت دولت واشنگتن تلقی شود. یک مقام آمریکایی مدعی شده که این اقدام آمریکا، با هدف فرصت دادن به دیگر شرکا برای همکاری با ایران در راستای تأمین منافع واشنگتن انجام شده است. این طور ادعا می‌شود که آمریکا اکنون به این دلیل ساده چنین معافیتی را قائل می‌شود که به برخی از شرکای بین المللی مجال آن را می‌دهد که با جزئیات بیشتر بحث‌های فنی را پیگیری کنند حال آنکه به این ترتیب، همکاری‌هایی که منافع آمریکا را در حوزه منع اشاعه برآورده می‌کند هم میسر می‌شود.

این مقام آمریکایی همچنین مدعی است مباحث فنی که با برخورداری از این معافیت‌ها، روند پرداختن به آن‌ها تسهیل می‌شود لازمه پیشبرد مذاکرات در هفته‌های نهایی است حال آنکه خود این معافیت‌ها هم برای تضمین تبعیت سریع ایران از تعهدات هسته ایش لازم است.

این معافیت‌ها در ادامه کارزار فشار حداکثری، در ماه می ۲۰۲۰ از سوی دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا، لغو شده بود حال آنکه به نظر می‌رسد دولت جو بایدن رئیس جمهور فعلی آمریکا هم این طور القا می‌کند که بازگردان آن‌ها که در نوع خود یک اقدام حداقلی است، باید مثالی از حسن نیت دولت واشنگتن تلقی شود و ایران هم باید به نوبه خود، آن را جبران کند.

این در حالی است که ماهیت معافیت‌های احیا شده و اصرار آمریکا به ادامه فشار اقتصادی علیه ایران، موجب می‌شود که تهران استقبال سردی از اقدام اخیر واشنگتن داشته باشد تا آنجا که حتی برخی تحلیلگران، آن را به مثابه یک اقدام توخالی تلقی می‌کنند.

به عنوان مثال، «سید محمد مرندی» تحلیلگر مسائل سیاسی، تلاش آمریکا را برای ایجاد هیاهو و بزرگنمایی پیرامون این اقدام، «شدیداً گمراه کننده» توصیف کرد و افزود: آمریکا مطلقاً در راستای پایان دادن به کارزار فشار حداکثری که شهروندان بی گناه ایران را هدف قرار می‌دهد، کاری انجام نداده است.

وی می‌افزاید: در عین حراست از حقوق ایران، هرگونه توافقی باید به گونه‌ای جامع و قابل راستی آزمایی، به برچیدن همه تحریم‌های ظالمانه و ارائه تضمین‌های معتبر (از سوی آمریکا) منجر شود.

هم اقدام جدید آمریکا را «بازی بچگانه با حاصل جمع صفر» توصیف کرده و می‌نویسد: تنها راه اثبات حسن نیت آمریکا برای حصول توافق، برداشتن گام‌های مؤثر از جمله برچیدن تحریم‌های اقتصادی است.

به این ترتیب، دست کم از چشم انداز ایران، نباید به هیچ وجه این اقدام آمریکا را نشانه حسن نیت تلقی کرد و چنانچه واشنگتن واقعاً مشتاق حصول نتیجه از مذاکرات وین است، همه تحریم‌های اعمال شده در دوره ترامپ فارغ از هرگونه عنوان و برچسب، باید برچیده شود.

در حال حاضر، با بازگرداندن معافیت تحریمی برنامه هسته‌ای ایران، دولت بایدن فقط در جستجوی تأمین منافع خود بوده است و کارشناسان بر این باورند که هدف واشنگتن تسهیل فرایند تبدیل آب سنگین راکتور اراک، تأمین اورانیوم غنی شده برای رآکتور تحقیقاتی تهران و انتقال سوخت مازاد به خارج از ایران است.