توافق هسته‌ای نزدیک است

روز سه شنبه قرار است هیات‌های مذاکره کننده هسته‌ای برای انجام دور هشتم مذاکرات به وین برگردند. در مدت تعلیق مذاکرات که اعضای هیات‌ها برای مشورت‌های سیاسی به پایتخت‌هایشان برگشته بودند یک تحول نسبتا مهم رخ داد؛ ایالات متحده آمریکا یکی از آخرین تحریم‌های دوران ترامپ را تعلیق کرد و به جامعه بین المللی اجازه داد در برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران سرمایه‌گذاری و همکاری کنند. هرچند این اقدام با در نظر گرفتن استراتژی کاهش تعهدات برجامی ایران عملا یک شوی سیاسی بود، اما شاید بتوان آن را سیگنالی برای رسیدن به یک توافق قلمداد کرد. در این بین یک سیگنال مهم دیگر هم مخابره شده و قیمت نفت در بازار جهانی کاهش پیدا کرده است.

بخش خصوصی ایران به توافق آخر هفته امیدوارند. میرعبادی رئیس اتاق بازرگانی ایران و فرانسه و امینی رئیس اتاق بازرگانی ایران و انگلیس هر دو در گفتگو با خبرنگار رویداد۲۴ نسبت به احتمال به توافق رسیدن ایران با کشور‌های عضو برجام در پایان این هفته ابراز خوشبینی کرده‌اند. از شواهد هم اینگونه مستفاد می‌شود که به توافق نزدیک شدیم.

سخنگوی وزارت خارجه ایران رسیدن به توافق را منوط به اراده سیاسی هیات مذاکره کننده آمریکا بعد از مشورت‌ها با واشنگتن خوانده و گفته توافق نهایی می‌تواند یک روز بعد از برگشت هیات‌ها به وین حاصل شود. خطیب زاده گفته ما در حوزه‌های مختلف مذاکراتی پیشرفت‌های قابل توجهی داشته‌ایم، از جمله در حوزه تضمین ایده‌هایی مطرح و مکتوب شده و امروز چشم‌انداز متن توافق کاملا مشخص است. اینکه ایالات متحده با چه دستورالعملی به وین بازگردد نشان می‌دهد چه زمان به توافق خواهیم رسید.

در این میان یک اتفاق مهم دیگر هم رخ داده که می‌تواند نشان دهنده نزدیک شدن به توافق نهایی باشد. قیمت نفت روز دوشنبه کاهش پیدا کرده است. نفت برند با ۰/۳ درصد کاهش به ۹۲/۹۶ دلار در هر بشکه رسیده در حالی که ارزش آن از ماه اکتبر به این سو ۹۴ دلار بوده است. کاهش قیمت نفت به این دلیل می‌تواند نشان‌دهنده نزدیک‌شدن توافق باشد که شاید بازار دارد خود را برای سرازیر شدن مجدد نفت ایران آماده می‌کند. در صورت بازگشت سریع ایران به بازار نفت جهانی، میلیون‌ها بشکه نفت در روز به ظرفیت بازار اضافه می‌شود و این یعنی قیمت‌ها شکسته خواهد شد.

قیمت نفت خام در سال گذشته ۲۰ درصد افزایش داشته و بعضی تحلیلگران معتقدند تا پایان سال ممکن است به ۱۰۰ دلار هم برسد چرا که تقاضای بازار بعد از کاهش اثرات افتصادی کرونا افزایش هم داشته است. حتی اظهارنظر‌های مقامات اسرائیل هم نشان‌دهنده نزدیکی به یک توافق است.

نفتالی بنت نخست وزیر اسرائیل گفته هرکس فکر می‌کند توافق با ایران می‌تواند به ثبات بیشتر منطقه بینجامد سخت در اشتباه است. بنت گفته توافق در وین و هرچیزی که تحت عنوان شرایط از آن یاد می‌کنیم می‌تواند به توانایی ما برای هر اقدامی علیه برتامه هسته‌ای ایران ضربه بزند. نخست وزیر اسرائیل با بیان اینکه کابینه این رژیم مسئولیت دارد که از نزدیک مذاکرات وین را رصد کند، گفته «هر توافقی تنها به صورت موقتی غنی‌سازی اورانیوم ایران را متوقف می‌کند، اما ما در این منطقه باید هزینه گزافش را بپردازیم.» او تصریح کرده اسرائیل آزاد است که چه با توافق چه بی‌توافق هر اقدامی که لازم باشد علیه ایران انجام دهد.

نشریه اورشلیم پست در گزارشی روند مذاکرات وین و توافق نهایی احتمالی را زیر رسوال برده و نوشته قدرت‌های جهانی در ده ماه گذشته تنها بر سر موضوع محدودیت برنامه هسته‌ای ایران تا سال ۲۰۳۰ مذاکره کرده‌اند و حرفی از برنامه موشک‌های بالستیک یا تامین مالی گروه‌های نیابتی ایران در منطقه نزدند. این نشریه گفته اسرائیلی‌ها نگرانند که توافق جدید هم توانایی ایران برای رسیدن به آستانه هسته‌ای شدن ظرف ۶ ماه را از بین نبرد.

مختصات دقیق توافق احتمالی جدید مشخص نیست، اما راب مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران گفته توافق جدید کوتاه مدت‌تر از توافق برجام خواهد بود. او دلیل این اظهار نظر را پیشرفت‌های ایران در زمان خروج آمریکا از برجام خوانده و به MSNBC گفته بازگشت به یک سیستم منع اشاعه سلاح هسته‌ای کامل و بی‌نقص بعد از خروج دولت قبلی آمریکا از برجام بسیار دشوار شده و این یکی از تبعات فاجعه بار خروج از توافق بوده است.

مالی گفته درحال حاضر بدون رسیدن به یک توافق، ایران ظرف چند هفته می‌تواند به بمب اتم دست پیدا کند. یک توافق می‌تواند این مدت زمان را افزایش دهد. راب مالی به اختلاف نظر‌های آمریکا و اسرائیل هم اشاره کرده و گفته با این وجود با هم برای رسیدن به منافع مشترک و تعریف این منافع همکاری می‌کنیم.