رکوردشکنی تولید نفت ایران با وجود ادامه تحریم‌های اقتصادی/ آیا همچنان تحریم نعمت است؟

آمار‌های اوپک نشان می‌دهد تولیدنفت ایران درنخستین ماه ازسال۲۰۲۲میلادی باوجودادامه تحریم‌های اقتصادی، باافزایشی۲۱هزاربشکه‌ای به بالای۲.۵میلیون بشکه در روز رسیده که بالاترین میزان تولید درسه سال گذشته است

سازمان کشور‌های صادرکننده نفت (اوپک) گزارش تولید نفت اعضای خود را برای نخستین ماه از سال ۲۰۲۲ میلادی منتشر کرد.

بر اساس این گزارش، در ماه ژانویه (دی و بهمن‌ماه) تولید نفت اوپک ۶۴ هزار بشکه در روز افزایش پیدا کرده است. افزایش تولید نفت اوپک به دلیل تصمیم اعضای این سازمان به همراه تولید کنندگان غیر اوپکی است که تولید خود را ۴۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهند.

با توجه به افزایش ۶۴ هزار بشکه‌ای، تولید اعضای اوپک، در آستانه ۲۸ میلیون بشکه در روز قرار گرفت.

بر این اساس، ۱۳ عضو این سازمان بر اساس گزارش منابع ثانویه در ماه ژانویه، ۲۷ میلیون و ۹۸۱ هزار بشکه نفت خام تولید کردند که ۶۴ هزار بشکه بیشتر از ۲۷ میلیون و ۹۱۸ هزار بشکه ماه دسامبر است.

عربستان با تولید روزانه ۹ میلیون و ۹۹۹ هزار بشکه، عراق با تولید روزانه چهار میلیون و ۲۴۵ هزار بشکه و امارات با تولید روزانه ۲ میلیون و ۹۲۴ هزار بشکه، تولیدکنندگان بزرگ اوپک هستند.

ایران در ماه ژانویه ۲ میلیون و ۵۰۳ هزار بشکه نفت خام تولید کرده که ۲۱ هزار بشکه بیشتر از ماه دسامبر بوده است. این میزان تولید بعد از اجرای کامل بازگشت تحریم‌ها به اقتصاد ایران و با خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام، در سه سال گذشته بی سابقه بوده است.

در کنار این افزایش تولید، قیمت نفت خام سنگین ایران که یکی از نفت‌های شاخص در قیمت گذاری سبد اوپک به شمار می‌رود نیز با رشد قیمت همراه بوده و در نخستین ماه از سال ۲۰۲۲ میلادی با افزایشی حدود ۱۱ دلار در هر بشکه همراه شده است.

قیمت نفت خام سنگین ایران بر اساس تازه‌ترین گزارش اوپک، در ماه ژانویه نسبت به ماه دسامبر ۱۰ دلار و ۹۱ سنت برابر با ۱۴.۶ درصد افزایش یافته است. قیمت نفت خام سنگین ایران در ماه ژانویه ۸۵ دلار و ۵۹ سنت ثبت شد، در حالی که این رقم در ماه دسامبر هر بشکه ۷۴ و ۶۸ سنت بود.

میانگین قیمت نفت خام سنگین ایران در سال ۲۰۲۱ برابر با ۵۴ دلار و ۳۸ سنت و در سال ۲۰۲۰ برابر با ۴۰ دلار و ۷۷ سنت بوده است.

دبیرخانه اوپک میزان تقاضای برای نفت در سال ۲۰۲۲ را ۱۰۰ میلیون و ۸۰ هزار بشکه در روز اعلام کرد که نسبت به پیش‌بینی قبلی بیش از چهار درصد رشد داشته است.

جواد یارجانی درباره غیبت ایران از بازار نفت ۹۰ دلاری و اظهاراتی مبنی بر اینکه تحریم نعمت است، گفت: البته تحریم در برهه‌هایی به ما درس‌هایی داد، در زمان اوباما یکی از سخت‌ترین تحریم‌ها را تحمل کردیم و اگر درسی هم باید گرفته می‌شد، کافی است. اما اینکه تحریم‌ها ظلم آشکار است و ما را از حقی که داریم محروم می‌کند شکی نیست.

وی افزود: در ارزش‌گذاری برای یک محصول باید فرصت‌های از دست رفته هم محاسبه شود، باید از این منظر هم نگاه کنیم که فرصت‌ها و پول‌هایی می‌توانست نصیب ما شود و نشد، برخی مواقع نتوانستیم پول را وارد و یا استفاده کنیم، حتی کشور‌های کوچک هم از اوضاع ما سوءاستفاده کردند و در مقابل نفت به ما چای یا کالا دادند، این‌ها ضرر‌هایی است که تحریم تحمیل کرد.

وی در ادامه به موضوع درآمد‌های نفتی و چالش‌های آن اشاره کرد و افزود: مشکل ما زمان رژیم گذشته و بعد از آن فقط درآمد نفتی نبود مشکل خرج کردن بهینه بوده است، زمانی که فراوانی بوده در‌های مرز‌ها را باز می‌کردیم، مثلا در سال ۱۹۷۳ به خاطر جنگ یوم‌کیپور قیمت نفت ۴ برابر شد؛ اعراب در اوپک نفت را علیه امریکا و هلند تحریم کردند و قیمت‌ها به طور غیر قابل تصوری بالا رفته و شوک بزرگی وارد کرد، درآمد آنچنان زیاد بود که شاه اشتباه بزرگی مرتکب شد، یعنی به تمام برنامه‌های توسعه که ایران در مسیر صنعتی شدن پیش می‌برد بی‌توجه شد. این موضوع بعد از انقلاب هم تکرار شد، درآمد‌های دو دوره دولت نهم و دهم به ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد دلار رسید به طوری که کارشناسان معتقدند معادل کل درآمد نفتی از ابتدی صدور نفت بوده، آن زمان نوع خرج کردن را بلد نبودیم تا در دوره تهدید دچار سختی نشویم.

مدیر کل پیشین امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی وزارت نفت گفت: صنعت نفت صنعت پویایی است و برای سرپا نگه داشتن آن سالانه به سرمایه‌گذاری زیادی نیاز است تا تاسیسات و خطوط لوله بروز شده و تولید حفظ شود، باید توجه داشت که نمی‌توان نقش این صنعت را در تامین سرمایه جهت ایجاد صنایع بزرگ نادیده گرفت، مثلا فولاد مبارکه زمان جنگ با همکاری شرکت ایتالین‌پیانته و فقط با پول صادرات نفت تاسیس شد، اگر این سرمایه نبود خیلی از برنامه‌های دفاعی کشور هم دچار مشکل می‌شد، با توجه به این موضوعات امروز نباید دست و پای نفت را ببندیم و با تداوم تحریم این صنعت را دوباره دچار محدویت نکنیم، باید شرایط را فراهم کنیم تا صنعت نفت توان خود را بروز دهد.

وی خاطرنشان کرد: اگرچه ما امروز متخصصین خوبی در کشور داریم، ولی اینگونه نیست که همه تخصص‌ها را داشته باشیم، شوروی سابق هم که صنعت پیچیده‌ای داشت، انسان به فضا می‌فرستاد و از نظر نظامی بالاترین تکنولوژی‌ها را داشت، رقم تولید نفتش بعد از فروپاشی از ۱۲ میلیون بشکه به نصف رسید، اما بعد از آن با استفاده از امکانات شرکت‌های بین‌المللی رقم تولید خود را به ۱۱ میلیون بشکه رساند و نه تنها یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت جهان بلکه منبع اصلی تامین گاز طبیعی اروپا نیز شد و اکنون تحریم کشوری مثل روسیه مشکل است به طوری که اروپای غربی بخصوص آلمان همواره نگران قطع جریان نفت و گاز است. ایران نیز توان دارد، ولی باید این امکان به صنعت نفت داده شود که در برخی مناطق مثل دریا با عمق زیاد از شرکت‌های بین‌المللی بهره‌مند شود مانند همان قراردادی که با توتال امضا کرد، هرچند این شرکت به دلیل ارتباط گسترده‌ای که با امریکا داشت به وعده‌هایش عمل نکرد.

یارجانی تاکید کرد: اکنون همسایگان در میادین مشترک با ضریب بالا نفت و گاز را برداشت می‌کنند ما اگر منتظر باشیم تخصص و توان مالی لازم را پیدا کنیم ممکن است نفت و گازی باقی نماند، در کنار توانائی‌های داخلی که بسیار هم بالاست باید از تخصص شرکت‌های بزرگ بین‌المللی استفاده کنیم تا بعد از تحریم با استفاده از تمامی ظرفیت بتوانیم به جایگاهی که متناسب با توان بالقوه کشورمان به لحاظ دارا بودن مقام اول در مجموع منابع نفت و گاز دنیا برسیم. البته نباید خودمان را محدود به شرکت‌های غربی و یا صرفا شرقی کنیم تا جایی که منافع ملی حکم می‌کند باید روابط نفتی خود را با تمام دنیا حفظ کنیم.

در کنار افزایش تولید نفت ایران، افزایش صادرات نفت نیز محقق شده است.

رویترز به‌تازگی گزارشی منتشر کرده است که با استناد به آمار شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها، صادرات روزانه نفت ایران در پایان ماه دسامبر (آذر- دی) ۲۰۲۱ به بالای یک میلیون بشکه در روز رسیده که بالاترین میزان در سه سال گذشته است.

این گزارش تاکید می‌کند که بخش اعظم نفت ایران بدون مشخص بودن منبع کشور صادرکننده، راهی چین شده است. با این حال دولت بایدن افراد و شرکت‌های چینی را به خاطر واردات نفت از ایران و نقض تحریم‌ها مجازات نکرده است.