بهترین راه های حفظ ارزش پول در ایران چیست؟

در همین رابطه محمدرضا یزدی زاده، اقصاددان اظهار داشت: مهم‌ترین متغیر در هر اقتصادی، پول آن کشور است و مهم‌ترین وظیفه دولت هم حفظ ارزش همین پول می‌باشد. در ظاهر حفظ ارزش پول در تقسیم بندی وظایفی که صورت می‌گیرد به عهده بانک مرکزی گذاشته می‌شود، اما قطعا فقط بانک مرکزی نیست که مسئولیت حفظ ارزش پول را دارد. یکی از عوامل موثر بر ارزش پول، حجم نقدینگی یا عرضه پول هست که این حجم نقدینگی در کشور ما و در بسیاری از کشورها، به شدت متاثر از ساختار بودجه دولت می‌باشد.

وی افزود: حال اگر دولت سیستم تامین مالی پایدار نداشته باشد، یعنی مالیات‌ها تکافوی تامین هزینه‌های دولت را نکنند، خود به خود دولت با کسری بودجه، استقراض از بانک مرکزی، افزایش نقدینگی و کاهش ارزش پول مواجه می‌شود؛ بنابراین سیستم مالیاتی یکی از دستگاه‌هایی است که در حفظ ارزش پول نقش بسیار موثری دارد.

به بیان دیگر، بانک مرکزی و سیستم مالیاتی دو بالی هستند که باید ارزش پول را حفظ بکنند و این دو بال با همدیگر روابط علت و معلولی دارند و عملکرد یکی بر دیگری تاثیرگذار است.

یزدی زاده در ادامه اظهار داشت: در اقتصاد ما حجم اقتصاد زیرزمینی بسیار بالاست؛ علت این حجم اقتصادی بالا بحث وجود شبه پول‌هایی است که تسهیل مبادلات در اقتصاد زیر زمینی را ایجاد می‌کند.

این کارشناس اقتصادی خاطر نشان کرد: عدم مدیریت این شبه پول‌ها که در حقیقت وظیفه بانک مرکزی است، باعث می‌شود که اقتصاد زیرزمینی بزرگ شود، در نتیجه وقتی اقتصاد زیرزمینی بزرگ شد، باعث می‌شود که سیستم مالیاتی کارآیی خودش را از دست دهد و در نتیجه فرار مالیاتی گسترش پیدا می‌کند و بنابراین توان تامین بودجه دولت را ندارد. در نهایت این مساله زمینه ساز گسترش نقدینگی و استقراض از بانک مرکزی می‌شود. از طرفی اگر این ایرادات نباشد و سیستم مالیاتی کارا عمل نکند، بازهم اگر نتواند سیستم تامین مالی پایدار را برای دولت ایجاد بکند، منجر به افزایش نقدینگی و استقراض و تورم می‌شود. در مبانی تئوریک این گونه عنوان می‌کنند که افزایش عرضه پول یا نقدینگی باعث کاهش ارزش پول و تورم می‌شود.

وی اظهار داشت: در بحث تورم اولیه، شاید آن را متاثر از حجم نقدینگی بدانیم، ولی این چاشنی اولی است که در اقتصاد به صورت دمینو ایجاد می‌کند و این در حالی است که بحث تورم و ارزش پول همیشه یک رابطه یک طرفه نیست و گاهی اوقات دو طرفه است یعنی اقتصاد در یک سیکل باطلی قرار می‌گیرد که این سیکل باطل باعث می‌شود که کاهش ارزش پول از عوامل دیگری اتفاق بیفتد و بعدا منجر به تورم شود. این نیست که تورم همیشه منجر به کاهش ارزش پول شود.

یزدی زاده در ادامه گفت: در اقتصاد کشورمان وجود شبه پول‌هایی که جانشین پول ملی شدند، باعث کاهش ارزش پول هستند. این‌ها ربطی به نقدینگی ندارند هرچند عامل تحریک اولیه آن‌ها می‌تواند نقدینگی باشد، ولی وقتی در اقتصاد به سمتی می‌رویم که به عنوان مثال چک حامل داریم که بار‌ها و بار‌ها در اقتصاد گردش می‌کند بدون اینکه در نقدینگی ثبت شود، این تاثیر در افزایش نقدینگی دارد، ولی در حجم نقدینگی لحاظ نمی‌شود و ربطی هم به خلق پول توسط بانک‌ها ندارد؛ در حقیقت یک سیستم اضافی است که به عنوان یک شبه ایجاد کردیم و مبادلات اقتصاد زیرزمینی را تسهیل می‌کند، یا در کشور ما طلا و ارز جایگزین پولی ملی شده اند که الان دقیقا کار شبه پول را انجام می‌دهند که این موضوع باعث کاهش ارزش پول ملی می‌شود و این ربطی به نقدینگی ندارد. یعنی اگر بانک مرکزی بخواهد به سمت کنترل نقدینگی و حفظ ارزش پول ملی برود، باید به این نکته مهم توجه داشت که این استراتژی تا زمانی که جایگزین‌هایی را برای پول ملی داریم، صد درصد موفق نخواهد بود.