روسیه حالا «تحریم شدهترین کشور جهان» است، آن هم در حالی که این جایگاه، تا همین چند هفته پیش متعلق به ایران بود. آمریکا و اروپا، اما وعده داده اند که تحریمها علیه اقتصاد روسیه و حتی شهروندان این کشور (البته «الیگارش ها» و نه شهروندان عادی) قرار است باز هم شدیدتر شوند.
به گزارش فرارو، در تازهترین نمونه، اتحادیه اروپا اعلام کرده که قصد دارد صادرات کالاهای لوکس به روسیه را ممنوع کند، امری که قرار است طبقه ثروتمند در ساختار اقتصادی روسیه را هدف بگیرد. استدلال اروپاییها هم این است که این طبقه ثروتمند، در واقع حامیان «ولادیمیر پوتین» هستند و او را در قدرت حفظ میکنند.
استدلالهای مشابه دیگری هم از سوی «جهان غرب» به گوش میرسد: افزایش فشار اقتصادی بر روسیه، «الیگارشهای روس» را بر علیه پوتین میشوراند و فشار اقتصادی، دیر یا زود به شورش و ناآرامیهای گسترده در روسیه تبدیل میشود که میتوانند رژیم حاکم بر مسکو را تغییر بدهند.
این قبیل استدلالها البته در خودِ غرب هم خریداران اندکی دارند. تجربه استراتژی «فشار حداکثری» در مورد ایران و حتی پیش از آن تحریم اقتصادی علیه کشورهایی همچون سوریه، کره شمالی، ونزوئلا و کوبا، نشان میدهد که در دست کم نیم قرنِ اخیر، هیچ گاه تحریم به تنهایی موجب تغییر رژیم نشده است. (تنها استثناء شاید موردِ آفریقای جنوبی باشد که «رژیم آپارتاید» در آن با تحریم ساقط شد، اما این مورد شرایط خاص خودش را داشت که باید در جایی دیگر بررسی شوند.)
از طرفی، هیچ اقتصادی به بزرگیِ اقتصاد روسیه تاکنون این حجم از تحریمها را تجربه نکرده است. اما این گزاره، میتواند وجهی دیگر هم داشته باشد: کسی نمیداند تحریم یک اقتصاد به بزرگیِ اقتصاد روسیه (با تولید ناخالص داخلیِ ۱.۴ تا ۱.۷ تریلیون دلاری)، چه سرانجامی خواهد داشت.
بعید است این تحریمها به سقوط سیاسیِ «ولادیمیر پوتین» ختم شوند، هر چند پایگاه اجتماعی او را به لرزه خواهند انداخت. اقتصاد روسیه هم هنوز راههای فرار زیادی دارد، از تعمیق روابط با چین و هند گرفته، تا گسترش نظامی گیری در شرقِ اروپا که میتواند به فرسایش توان اقتصادی تحریم کنندگانِ اروپایی و شاید کوتاه آمدن آنها ختم شود.
اما روسیه پس از جنگ اوکراین با روسیه پیش از جنگ اوکراین، زمین تا آسمان تفاوت دارد. پیش بینی شده که اقتصاد روسیه امسال افتی دو رقمی را تجربه کند. از دیگر سو، دست کم حدود ۳۰۰ میلیارد دلار از داراییهای روسیه در بانکهای خارجی بلوکه شده اند و زمزمههایی بلند شده که ممکن است این داراییها برای جبران جنگ به اوکراین داده شوند.
ممنوعیت معاملاتِ دلاری با روسیه؛ تحریم صنایع معدنی و فولادی روسیه؛ طراحی ساز و کارهایی برای جلوگیری از دسترسی روسها به ارزهای دیجیتال؛ حملات سایبری بی امان به زیرساختهای روسیه و حتی احتمال همراهی چین با تحریمهای غرب علیه روسیه، همه و همه به این معنا هستند که غرب شمشیرها را علیه «روسیه پوتین» از رو بسته است.
همان طور که تحریمها ایران را تضعیف کردند (در سراسر دهه ۱۳۹۰، رشد اقتصادی ایران صفر بود و اکنون بین ۳۰ تا ۵۰ درصد از جمعیت ایران زیر «خط فقر مطلق» زندگی میکنند)، تحریمها روسیه را هم تضعیف خواهند کرد. اگر همه چیز فرسایشی شود، روسیه ۵ سال آینده، روسیهای ورشکسته خواهد بود.