کاهش تمایل به اسکناس به دلیل گسترش نفوذ ابزارهای پذیرش

حجم نقدینگی در اقتصاد کشورمان در سال‌های اخیر روند افزایشی داشته است. در این میان، همواره درصدی از این نقدینگی به صورت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص جامعه وجود دارد و پرداخت نقدی را ممکن ساخته است. اما نکته حائز اهمیت در این خصوص، جایگاه تراکنش‌های شاپرکی نسبت به مبادلات بر مبنای اسکناس و مسکوک در اقتصاد کشورمان است. موضوعی که در جدیدترین گزارش شرکت شاپرک نیز به آن اشاره شده است.

آمار‌ها نشان می‌دهد استفاده از اسکناس کم شده است؟
سهم اسکناس و مسکوک به کل پول از ۲.۶ درصد به ۱.۷ درصد رسیده است و این نشان می‌دهد که شبکه پرداخت توانسته مردم را از تبادل پول نقد بی نیاز کند. ما شاهد باشیم که مردم نیازی به پول نقد کمتری داشته باشند.

کاهش استفاده از اسکناس، ثمره پرداخت‌های موبایلی است؟
از سال‌ها قبل در خصوص پرداخت‌هایی که مبتنی بر کارت در داخل موبایل است، برنامه‌ریزی‌های متعددی انجام شد و خوشبختانه با تلاشی که مجموعه‌های بانک مرکزی و شرکت‌های زیرمجموعه شاپرک داشتند، طرحی تحت عنوان "کهربا" عملیاتی شد؛ مراحل نهایی استقرار این سیستم و توسعه ظرفیت شرکت‌های پرداخت در حال پیگیری است.

استفاده از پرداخت‌های آنلاین خطر فیشینگ را به دنبال داشته، آمار‌های شما نشانگر چه حدودی از امنیت شبکه پرداخت است؟
مدیرعامل شرکت شاپرک: در سال‌های گذشته و در هر سال، چند ده هزار از این صفحات فیشینگ قبل از اینکه بخواهند اقدامی انجام دهند، توسط واحد امنیت شاپرک شناسایی و مسدود می‌شوند و طبیعتا با ورود رمزپویا و دادن اطلاعات مربوط به پذیرنده و مبلغی که در هر تراکنش داریم، شاهد کاهش فیشینگ در این حوزه هستیم.

در ابتدای شروع به کارگیری رمزدوم پویا، تا ۸۵ درصد کاهش جرائم در این حوزه را داشتیم. طبیعتا نامه‌های مراجع قضایی به شاپرک منجر به کاهش قابل ملاحظه‌ای در این حوزه بود. باید توجه داشت که هر روز مدل‌های جدیدی از تخلف در حال شکل‌گیری است و آگاهی رسانی به مردم در این حوزه نقش مهمی دارد، هنوز راه زیادی تا رسیدن به سطح مطلوب وجود دارد و با همراهی پلیس به عنوان ضابط قضایی و قوه قضاییه انشالله شاهد کمتر شدن تخلفات در این حوزه باشیم.

 

حجم نقدینگی در اقتصاد کشورمان در سال های اخیر روند افزایشی داشته است. در این میان، همواره درصدی از این نقدینگی به صورت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص جامعه وجود دارد و پرداخت نقدی را ممکن ساخته است. اما نکته حائز اهمیت در این خصوص، جایگاه تراکنش های شاپرکی نسبت به مبادلات بر مبنای اسکناس و مسکوک در اقتصاد کشورمان است. موضوعی که در جدیدترین گزارش شرکت شاپرک نیز به آن اشاره شده است.

بر اساس این گزارش یکی از شاخص هایی که نشان می دهد صنعت پرداخت الکترونیک تا چه میزان در اقتصاد ملی نقش داشته و چقدر در تسهیل مبادلات اقتصادی کشور موثر بوده است، شاخص "نسبت ارزش تراکنش های شاپرک به نقدینگی" است. برای بررسی این شاخص مهم، درصدی از نقدینگی که به صورت الکترونیکی پرداخت شده، محاسبه می شود. به گونه ای که پس از محاسبات مربوطه، اطلاعات جدول زیر به دست می آید که بیان گر روند رو به رشد این نسبت در ماه های اخیر است. به گونه ای که در پایان پاییز سال گذشته، ارزش تراکنش های شاپرک ۱۵.۰۹ درصد از کل نقدینگی بوده است که این شاخص نسبت به آبان ۱۴۰۰، کاهش ۰.۳۸ درصدی داشته است. 

از سوی دیگر، در آذرماه ۱۴۰۰، ارزش تراکنش های شاپرک افزایش ۰.۰۳ درصدی داشته است که در قیاس با رشد ۲.۵۷ درصدی نقدینگی نسبت به ماه گذشته، افزایش شاخص نسبت ارزش تراکنش های شاپرکی به نقدینگی نسبت به ماه آبان ۱۴۰۰ را در پی داشته است.

هرچند باید یادآور شد که در زمان تولید گزارش حاضر، آمار میزان نقدینگی تا آذر ۱۴۰۰منتشر شده است، لذا نسبت ارزش تراکنش های شاپرک به نقدینگی به تفکیک هر سال در دوره ی زمانی سال ۱۳۹۲ لغایت آذر ۱۴۰۰ در شکل زیر ترسیم شده است که بیانگر روند رو به رشد و نوسانی این شاخص در مدت مورد بررسی است.

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به نقدینگی

بر اساس این گزارش، در جدول زیر درصدی از نقدینگی که به صورت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص جامعه وجود دارد و پرداخت نقدی را ممکن ساخته، ارائه شده است. 

در آذرماه سال گذشته، ۱.۶۷ درصد از کل نقدینگی، متعلق به اسکناس و مسکوک در دست اشخاص بوده است که نسبت به مقدار مشابه در آبان ۱۴۰۰ کاهش ۰.۰۴ - درصدی را تجربه نموده است. در آذر ۱۴۰۰ میزان نقدینگی با افزایش ۲.۵۷ درصدی همراه بوده و میزان اسکناس و مسکوک در دست اشخاص نیز با افزایش ۰.۰۳ درصدی همراه بوده است.

مقایسه نسبت ارزش تراکنشهای شاپرکی و اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به نقدینگی

بر اساس این گزارش، شکل زیر روند دو شاخص نسبت ارزش تراکنش های شاپرک به نقدینگی و نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به نقدینگی را نشان داده و امکان مقایسه تغییرات ارزش تراکنش های پرداخت الکترونیک و حجم اسکناس و مسکوک در دست اشخاص را از کل نقدینگی در طول زمان، ممکن می سازد.

روند نسبت ارزش تراکنش های شاپرک به نقدینگی در طول مدت مورد بررسی (ابتدای سال ۱۳۹۵ تا آذر ۱۴۰۰) دارای برایند صعودی بوده است و از ۷.۷۰ درصد در فروردین ماه ۱۳۹۵ به ۱۵.۰۹ درصد در آذر ۱۴۰۰ افزایش یافته است. این در حالی است که درصد اسکناس و مسکوک به نقدینگی در طول این مدت روندی در مجموع کاهشی داشته و از ۳.۱۸ درصد به ۱.۶۷ درصد رسیده است. به عبارت دیگر، گسترش نفوذ ابزارهای پذیرش، یکی از دلایل کاهش ۱.۵۱ درصدی نسبت اسکناس و مسکوک به نقدینگی در مدت مورد بررسی بوده است که انتظار می رود این روند کاهشی همچنان تداوم داشته باشد. اما با توجه به شروع روند کاهشی میزان نقدینگی به نظر می رسد سرعت کاهش سهم اسکناس و مسکوکات از نقدینگی، نسبت به گذشته کاهش یابد.