مهمترین دغدغه جمهوری خلق چین در حکمرانی بین المللی فضای سایبری چیست؟

امروزه حکمرانی فضای مجازی در سطح بین المللی و مقابله با تهدیدات آن، به دغدغه بسیاری از کشور‌ها به خصوص کشور‌های پیشرفته و پیشتاز در عرصه فناوری اطلاعات تبدیل شده است. یکی از این کشورها، جمهوری خلق چین است که بررسی‌ها نشان می‌دهد اصلی‌ترین و گسترده‌ترین تهدید جمهوری خلق چین در عرصه حکمرانی سایبری از ناحیه سیاست‌های جهانی ایالات متحده آمریکا است. بخشی از این تهدیدات ناشی از تلاش آمریکا برای حفظ و تداوم سلطه جهانی خود در عرصه سایبری است و بخشی دیگر نیز ناظر بر سیاست‌های مقابله جویانه آمریکا برای مهار و کنترل چین در این عرصه است.

نگرانی و دغدغه اصلی چین در این زمینه، توزیع ناموزون منابع اینترنتی و اعمال نظر و کنترل آمریکا از طریق آیانا و آیکان در اینترنت جهانی و در نتیجه فضای سایبری بین المللی است. به عنوان انعکاسی از این نگرانی و دغدغه، مطبوعات چینی همواره از اینکه ده سرور از سیزده سرور اصلی جهان در ایالات متحده مستقر شده اند و اینکه قرارداد فرایند آیانا بین آیکان و وزارت بازرگانی آمریکا بسته شده است شکایت دارند. طبق گفته لو چوآنینگ محقق حوزه سایبری ایالات متحده آمریکا عملا کنترل و سلطه کاملی بر توین و مدیریت استاندارد‌های اینترنتی کلیه سازمان‌های بین المللی و صنایع اصلی داشته و از بین المللی کردن عملیات و مدیریت‌های مربوطه یا واگذاری اختیارات به یک آژانس تخصصی سازمان ملل برای مدیریت امور امتناع ورزیده است.

برای به چالش کشیدن سلطه جهانی آمریکا در عرصه سایبری چین در سال ۲۰۰۳ در نشست مقدماتی برای نخستین اجلاس جهانی سران در خصوص جامعه اطلاعاتی، خواستار جایگزینی الگوی حاکمیت چند ذی نفعی با پیمان بین المللی اینترنت و تشکیل سازمان اینترنتی بین دولتی شد. چین به همراه کشور‌هایی مثل روسیه و ایران به طور مشخص معتقد است که باید به نقش سازمان ملل در مدیریت بین المللی اینترنت از طریق فراهم سازی زمینه مشارکت بیشتر کشور‌ها و دولت‌ها توجه بیشتری صورت گیرد.

فراتر از سیاست‌های سلطه جویانه جهانی آمریکا، چین به عنوان رقیب ایدئولوژیک نوظهور در مقیاس جهانی همواره مورد توجه خاص ایالات متحده بوده و دولت این کشور سیاست‌های مقابله جویانه جدی‌ای برای مهار و کنترل چین دنبال می‌کند. به خصوص اینکه پیشرفت‌های فناورانه چین و موفقیت نسبی این کشور در تدوین پروتکل‌ها و استاندارد‌های جهانی فناوری‌های نوین سایبری یا نفوذ کمپانی‌های آی تی چینی زیرساخت‌های کلیدی کشور‌های جهان، چالش جدی برای سلطه فناورانه آمریکا ایجاد کرده است.

سیاسی بودن دستور مهار سایبری چین از سوی آمریکا

به صورت تاریخی دستور کار مهار چین در عرصه سایبری از سوی آمریکا سیاسی است و همواره در قالب محور‌هایی همچون حمایت از اینترنت آزاد، حمایت از آزادی بیان، حمایت از حقوق بشر در عرصه سایبری و ... دنبال شده است. در واقع آنچه دستور کار آزادی اینترنت در تمامی اسناد راهبردی آمریکا در ارتباط با فضای سایبری مطرح بوده تا حد بسیار زیادی معطوف به اقدامات مقابله جویانه با سیاست‌های داخلی چین و روسیه در ارتباط با اینترنت و جریان اطلاعات بوده است. بر مبنای راهبرد بین المللی آمریکا برای فضای سایبری، مقامات آمریکایی همواره سعی کرده اند که از اصل اینترنت آزاد حمایت، و کشور‌های ناقض این اصل را سرزنش کرده اند. به طور مثال هیلاری کلینتون وزیر خارجه وقت آمریکا بین سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ به طور مشخص طی سه سخنرانی در خصوص اینترنت آزاد، حمایت آمریکا را از آزادی بیان و عقیده در اینترنت و همچنین آزادی دسترسی به اینترنت و اتصال به وب سایت‌ها و افراد دیگر ابراز کرد. کلینتون در سخنرانی خود در ژانویه سال ۲۰۱۰ از چین به سبب جبهه گیری در برابر پیشرفت قرن آینده انتقاد کرد و همچنین وعده داد که ایالات متحده برای کمک به مردم در ممانعت از سانسور، فناوری‌های لازم را توسعه و توزیع خواهد کرد.

در مقابل چین و روسیه همواره سیاست‌های رسمی آمریکا در ارتباط با دستور کار اینترنت آزاد و جریان آزاد اطلاعات را سیاستی دوگانه و متناقض تلقی کرده اند که آمریکا از آن برای پوششی جهت توسعه قابلیت‌های تهاجمی، نظامی سازی فضای سایبری و تسلط مداوم شرکت‌های فناوری آمریکایی دنبال می‌کند. این اختلافات در ماه‌های پایانی اولین دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ تا جایی پیش رفت که مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا در ژوییه ۲۰۲۰ پس از بروز یک سری تنش‌های سخت مرتبط با مسائل سایبری همچون تحریم شرکت چینی هوآوی، بازداشت چندین دانشمند چینی به اتهام جاسوسی سایبری، بستن کنسولگری چین در هیوستون آمریکا، تحریم و ممنوع کردن فعالیت شبکه‌های اجتماعی تیک تاک و وی چت و ... رسما اعلام کرد که استراتژی تعامل کورکورانه با چین شکست خورده است و این کشور دیگر نمی‌تواند اختلافات ایدئولوژیک خود با حکومت چین را نادیده بگیرد. از نگاه تحلیل گران سیاسی اعلان رسمی شکست استراتژی تعامل با دولت چین از سوی آمریکا به معنای بازگشت به دوران تاریک و پرتنش گذشته است با این تفاوت که این بار عمده چالش‌ها چالش‌های سایبری است.