بن بستی در مذاکرات وجود ندارد

بیش از یک ماه از توقف گفتگو‌ها بین ایران و ۴+۱ با هدف احیای برجام گذشته است. خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست تروریسم از جمله موانع پیش روی گفتگو‌ها است که بار دیگر زیاده خواهی و رویکرد مخرب طرف آمریکایی را در دستیابی به توافق نهایی نشان داد. با این حال کارشناسان معتقدند که همچنان علی رغم وجود موانع مسیر برای احیای توافق هموار است و در این بین وضعیت بحران اوکراین می‌تواند نقش مهمی در این بین ایفا کند.

حسینی: روسیه نگران جاری شدن نفت ایران به بازار‌های جهانی است
علی باقری؛ از منتقد برجام تا مذاکره‌کننده‌ای عملگرا
مذاکرات وین چند قدم با توافق فاصله دارد؟
اقتصاد ایران و سفره مردم نباید تا ابد به برجام و برجام‌ها وابسته باشد

بن بستی در مذاکرات وجود ندارد

عبدالرضا فرجی راد کارشناس مسائل بین‌الملل در مورد موانع موجود و دورنمای توافق ایران با ایالات متحده به خبرآنلاین گفت: نمیشود گفت که ما در گفتگو‌های احیای برجام به بن بست رسیده ایم. بن بست به دیواری ختم می‌شود که انگار راه دیگری وجود ندارد. اما موانع را می‌شود از جلوی پا برداشت. نه ایران و نه ایالات متحده میخواهند که به بن بست برسند. هر دو به نحوی علاقه‌مندند که برجام احیا شود و توافقی به وجود بیاید. دلایل ایجاد این موانع هم متفاوت است. ایران می‌خواهد که سپاه از فهرست سیاه تروریستی خارج شود. علتش هم این است که سپاه در فعالیت‌های اقتصادی در ایران نقش دارد و اگر از لیست خارج نشود طبیعتا امریکا یا هر کشور دیگری می‌تواند بهانه کند که اعضای سپاه در شرکت‌های اقتصادی فعالند و به همین خاطر شرکت‌های بین المللی نگران تحریم‌های امریکا خواهند بود و به همین دلیل به ایران ورود نخواهند کرد. از ان سو امریکا با این خواسته مساله دارد و می‌گوید این مساله مربوط به برجام نیست. در داخل امریکا مقاومت زیادی برای خارج کردن سپاه از این فهرست وجود دارد و در منطقه متحدان ایالات متحده مثل عربستان واسراییل شدیدا مخالفند. پس دولت بایدن اگر بخواهد این موضوع را قبول کند، هزینه بسیار بالایی را باید بپذیرد. این گره به همین دلیل هنوز باز نشده.

در درون امریکا صحبت‌هایی بوده که دولت بایدن تلاش می‌کرده راه حلی میانه پیدا کند. اما به نظر می‌رسد که آن‌ها توانسته اند بخش‌هایی از دموکرات‌ها را راضی کنند که سپاه از لیست در بیاید و بخش سپاه قدس در آن فهرست بماند. اما ایران احساس کرده که چنین نکته‌ای ممکن است وجود داشته باشد از همین حالا مخالفت کرده. تهران روی درخواست خود اصرار دارد.

من تصور می‌کنم که نهایتا این مانع هم برداشته شود. چون راه دیگری وجود ندارد. با توجه به درگیری‌های اوکراین و روسیه و پیشرفت ایران در غنی سازی و اینکه ایالات متحده نمی‌خواهد یک درگیری دیگر در گوشه‌ای از جهان به وجود بیاید، به نظر من بلاخره راهی پیدا خواهد شد.

او در ادامه به مانع دیگری هم اشاره کرده و گفت: مورد بعدی مربوط به اقدام روسیه بر می‌گردد که از ایالات متحده ضمانت‌های کتبی می‌خواهد تا تحریم‌های کشور‌های غربی علیه روسیه به همکاری این کشور با ایران و در رابطه با احیای برجام لطمه نزند که این موضوع نیز در موانع ایجاد شده بی تاثیر نبوده است. اگر جنگ اوکراین به سمت صلح برود، ممکن است در این زمینه هم ما شاهد گشایش باشیم.

من اعتقاد دارم اگر ایران و امریکا مستقیما بتوانند با یکدیگر گفتگو کنند راه هموارتر شده و سریع‌تر نتیجه حاصل می‌شود. شاید امریکایی‌ها نمی‌خواهند که واسطه‌ها از برخی مسائل مطلع باشند. شاید یک راه میانبری وجود داشته باشد. آن راه این است که دو طرف در یک جلسه با یکدیگر بنشینند و گفتگو کنند.
تداوم بحران اوکراین وضعیت مذاکرات را مبهم می‌کند

نوذر شفیعی دیگر کارشناس امور بین الملل و دیپلماسی به خبرآنلاین گفت: مذاکرات وین الان در مرحله‌ای است که نیازمند توافقی سیاسی است. مباحث فنی و توافق‌های فنی بین طرفین صورت گرفته و برخی مباحث سیاسی باقی مانده. هم امریکایی‌ها و هم ایرانی‌ها باید این تصمیم را بگیرند. این تصمیمات مثلا می‌تواند این باشد که امریکا سپاه را از فهرست تروریستی خارج کند یا ایران از این خواسته صرف نظر کند. هر کدام که بخواهد اتفاق بیفتد نیازمند تصمیم سیاسی است. شرایط محیطی به شدت روی اتحاذ این تصمیم تاثیرگذار است. اگر بحران اوکراین تداوم پیدا کند، مذاکرات کماکان در هاله‌ای از ابهام می‌ماند. اما اگر خاتمه پیدا کند این احتمال وجود دارد که بازیگران در احیای برجام به سمت توافق حرکت کنند.

رسیدن به یک توافق واقعا سخت است. این به محاسبات طرف‌های گفتگو و نفعی که از رسیدن یا نرسیدن به توافق دارند بستگی دارد. در دیپلماسی ما با وضعیت سفید یا سیاه مواجه نیستیم. با وضعیت خاکستری مواجهیم. به همین خاطر همیشه امکان رسیدن به توافق یا نرسیدن به آن وجود دارد.

زهره الهیان عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در رابطه با بیانات اخیر مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه معطل مذاکرات نمانید گفت: در هشت سال گذشته دولت آقای روحانی بنا را بر این گذاشت که تمام توان خود را به سمت مذاکرات ببرد، لذا در این هشت سال اقتصاد کشور دچار آسیب و رکود شد.

وی ادامه داد: همانطور که شاهد بودیم در دو دوره قبل، از ظرفیت‌های داخلی غافل مانده بودیم، اما امروز در کشور جوانان متخصص، پرنشاط و تحصیل‌کرده‌ای داریم که این ظرفیت را دارند تا در همه حوزه‌ها ورود کنند و چالش‌ها و مشکلات کشور را با دست با کفایت خود برطرف کنند و به سرانجام برسانند.

الهیان تصریح کرد: در برخی رشته‌های تخصصی کشور میزان متخصصان و نیروی کار کشور ما در حد آمریکایی است که سیصد میلیون جمعیت دارد و قاعدتاً باید این ظرفیت و تخصص جوانان به کار گرفته شود، چراکه توجه به پتانسیل‌های مختلف داخلی می‌تواند ما را در بسیاری از زمینه‌ها بی‌نیاز کند.

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس عنوان کرد: حکمت تدبیر‌های مقام معظم رهبری در این حوزه به همین علت است، اینکه امروز شعار سال بر تولید دانش بنیان تاکید دارد نشان می‌دهد که نگاه رهبر انقلاب نیز به سمت استفاده نیروی جوان و متخصصین داخلی است که از توان آن‌ها در جهت تولید کمک گرفته شود و از این پتانسیل در جهت پیشرفت اقتصادی حمایت صورت بگیرد.

وی تاکید کرد: قطعاً رویکرد حرکت در مسیر تولید دانش‌بنیان ما را از غرب بی‌نیاز خواهد کرد و می‌تواند در مسیر خنثی سازی تحریم‌ها نیز بسیار مؤثر باشد.

الهیان خاطرنشان کرد: البته عملکرد دولت یازدهم تا به امروز در همین راستا بوده است که اقتصاد کشور را معطل مذاکرات و برجام نگذارد و همچنین توجه ویژه به ظرفیت‌های داخلی در دستور کار دولت جدید بوده است. این مسیر یعنی توجه ویژه به ظرفیت‌های داخلی به ما کمک می‌کند به نقطه‌ای برسیم که تحریم‌ها را خنثی کنیم و در مرتبه بعدی حتی نسبت به رفع آن‌ها بی‌نیاز شویم.

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس عنوان کرد: اگر باز هم معطل مذاکرات بمانیم اقتصاد کشور دچار رکود خواهد شد و فرصت‌ها از دست خواهد رفت. این در حالی است که توجه به داخل و نگاه به پتانسیل‌های کشور فرصت‌های زیادی را احیا خواهد کرد.

وی متذکر شد: تجربه گذشته نشان می‌دهد مذاکرات با غرب و آمریکا دستاورد جدیدی برای ما نخواهد داشت، بنابراین نباید بیش از این معطل نتایج مذاکرات بمانیم البته روند گفتگو‌ها با اذن مقام معظم رهبری ادامه خواهد داشت که امید داریم نتایج خوبی برای ما رقم بخورد، اما همه این‌ها نباید منجر به این شود که پیشرفت اقتصادی کشور را به مذاکرات وابسته کنیم یا گره بزنیم.