جنگ جهانی سوم؛ احتمالی که نباید به آن بی توجه بود!

«سرگئی لاوروف» وزیرخارجه روسیه طی سخنانی در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «خطر واقعی، وقوع جنگ جهانی سوم است و نمی‌توان این خطر را دست کم گرفت.»

سخنان صریح لاوروف نگرانی‌های زیادی را درباره احتمال افزایش تنش نظامی در بحران اوکراین و تسری آن به حوزه‌های مختلف جغرافیایی در جهان ایجاد کرد.

برخی تحلیل گران مسائل راهبردی این سخنان را هشداری جدی که باید برای عدم شکل‌گیری آن چاره‌اندیشی کرد، تلقی نمودند و البته گروهی نیز آن را بازارگرمی روسیه برای عقب راندن غرب در افکار عمومی تفسیر کردند.

 

هرچند منازعه در شرق اروپا در ظاهر، تنشی میان مسکو و کی‌یف به نظر می‌رسد، اما نگاهی آماری به تحولات این جنگ در بستر زمان نشان می‌دهد که عمده کشور‌های اروپای غربی در کنار آمریکا در این جنگ به صورت جدی ایفای نقش می‌کنند. حمایت تسلیحاتی اوکراین توسط ایالات متحده آمریکا، آلمان، فرانسه و انگلیس از طریق مرز‌های لهستان و تاکید اتحادیه اروپا و ناتو بر تقویت توان نظامی اوکراین روشن‌ترین نشانه از واقعیتی است که از فراگیری این نزاع حکایت می‌کند.

علاوه بر ابعاد نظامی این جنگ، واکنش‌های سیاسی و اقتصادی طرفین درگیری نسبت به هم که مستمرا در قالب خطابه‌های تند نیز مطرح می‌شود، از نشانه‌های دیگری است که بر گستردگی این نزاع دلالت می‌کند. اظهارات «بن والاس» وزیر دفاع انگلیس که اعلام کرد نیروی دریایی این کشور آمادگی دارد در صورت لزوم، از سلاح هسته‌ای علیه روسیه استفاده کند، از جمله اظهارنظر‌هایی است که طی روز‌های اخیر بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهان داشت.

حضور نیرو‌های خارجی در کسوت‌های مختلف در عملیات نظامی نیز این خطر را جدی‌تر می‌کند. در این رابطه سخنگوی وزارت دفاع روسیه عنوان کرده است ۱۷۱۷ نفر از کشور لهستان و ۱۵۰۰ نفر دیگر نیز از آمریکا، کانادا و رومانی به اوکراین آمده‌اند. او عنوان داشته است که ۳۰۰ نفر از انگلیس و گرجستان نیز به اوکراین آمده‌اند و حدود ۲۰۰ مزدور هم از اراضی سوریه که تحت اشغال ترکیه هستند به اوکراین فرستاده شده‌اند. پیش‌بینی مسکو در خصوص احتمال افزایش سطح نزاع به این دلیل است که در حال حاضر ناتو جنگی نیابتی را علیه روسیه آغاز کرده، اما روسیه تلاش می‌کند در دامنه حوزه اوکراین به تحرکات غرب پاسخ دهد.

اما مواضع اروپا و آمریکا در خصوص روسیه می‌تواند مسکو را به مرز تقابل مستقیم نظامی با غرب سوق دهد به‌ویژه اینکه مقامات غربی از طولانی شدن جنگ نیز سخن می‌گویند. در طی دو ماه گذشته علاوه بر درگیر‌های گسترده نظامی و منازعات سیاسی و رسانه ای، برجسته‌ترین شکل مواجهه غرب با روسیه در بحران اوکراین، اعمال تحریم‌های اقتصادی کم‌سابقه علیه روسیه بوده است.

این تحریم‌ها نیز بر شدت بحران اقتصادی جهانی افزوده و حتی در کشور‌های اروپایی همچون آلمان، اسپانیا و حتی در آمریکا موجب شده که تورم به بالاترین سطح طی چند دهه اخیر برسد. تجربه‌های تاریخی نشان می‌دهد که قحطی و گرسنگی و کمبود منابع غذایی که می‌تواند به افزایش تنگنا‌های معیشتی و حتی مرگ گروهی از انسان بر اثر فقر و گرسنگی منجر می‌شود، زمینه ساز جنگ‌های داخلی در کشور‌های فقیر خواهدبود. به عبارت دیگر، سیاست تحریمی غرب در عمل میلیون‌ها انسان در هر پنچ قاره را قربانی خواهد کرد.

همچنان که سیاست خارجی کشور‌های غربی در کشور‌هایی نظیر افغانستان، عراق، لیبی و جنگ افروزی‌های نیابتی غرب در سوریه و یمن به چنین نتایجی منجر شده است. به نظر می‌رسد هشدار روسیه در باب تهدید جنگ جهانی سوم، تحت تاثیر ارزیابی مقامات مسکو از رفتار‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی غرب در اوکراین و تبعات جهانی ناشی از آن شکل گرفته و نمی‌تواند موضوعی موهوم و یا تلاشی تبلیغاتی تلقی شود.

ایفای نقش فعال‌تر سازمان ملل متحد و کشور‌های مستقل برای محدودسازی و سپس توقف دامنه این جنگ در ردیف یکی از اولویت‌های غیر قابل اجتناب جامعه جهانی برای شکل گیری فاجعه‌ای است که در صورت وقوع جلوگیری از ابعاد فاجعه بار ان به راحتی ممکن نخواهد بود.