اندروید ۱۳: هر آنچه تاکنون در مورد سیستم‌عامل آینده گوگل می‌دانیم

اندروید ۱۲ تاکنون برای برخی از گوشی‌های هوشمند جهان عرضه شده است؛ اما درحال‌حاضر منتظر اندروید ۱۳ (Android ۱۳) هستیم. دو پیش‌نمایش سیستم‌عامل موبایلی گوگل برای توسعه‌دهندگان در ماه فوریه و مارس ۲۰۲۲ عرضه شد و پس از آن گوگل در ۲۶ آوریل ۲۰۲۲ (۶ اردیبهشت ۱۴۰۱)،  اولین بتای عمومی اندروید ۱۳ را برای پیکسل‌های سازگار با این سیستم‌عامل دردسترس قرار داد. به‌نظر می‌رسد که در مقایسه با سال ۲۰۲۱، امسال نسخه‌ی نهایی و پایدار زودتر منتشر شود.

از سوی دیگر، گوگل در حال آماده‌سازی برای کنفرانس توسعه‌دهندگان شرکت، یعنی Google I/O است که از تاریخ ۲۱ تا ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ برگزار می‌شود. این شرکت در جریان کنفرانس قصد دارد نگاهی گسترده‌تر به اندروید ۱۳ داشته باشد. در ادامه با زومیت همراه باشید تا به بررسی آنچه از سیستم‌عامل آینده گوگل می‌دانیم، بپردازیم.

نام و تاریخ انتشار اندروید ۱۳

گوگل پیش از اندروید ۱۰، با استفاده از نام شیرینی یا دسر نسخه‌های سیستم‌عاملش را نام‌گذاری می‌کرد. اگرچه اکنون عموماً در نسخه‌های بعدی از عدد استفاده شده، اما هنوز می‌توان گفت که اکثراً در نسخه‌های داخلی به همان نام شیرینی اشاره می‌شود. به لطف انتشار اولین پیش‌نمایش توسعه‌دهندگان در ماه فوریه، ما می‌دانیم که نام رمز اندروید ۱۳، تیرامیسو (Tiramisu) است.

همان‌طور که در ابتدا گفته شد، این شرکت اولین نسخه بتای اندروید ۱۳ را در ماه آوریل دردسترس قرار داد و سه نسخه‌ی بتای دیگر را ظاهراً درماه‌های می، ژوئن و ژوئیه منتشر می‌کند. در نهایت پیش‌بینی می‌شود که گوگل عرضه‌ی پایدار را در اوت ۲۰۲۲ (مرداد و شهریور ۱۴۰۱) ارائه دهد.

طراحی اندروید ۱۳

یکی از مهم‌ترین تغییرات رابط کاربری سیستم‌عامل اندروید ۱۲ نسبت به سال‌های گذشته، زبان طراحی متریال یو (Material You) است. گوگل در این نسخه، گزینه‌های شخصی‌سازی بیشتر، کنترل‌های پالت رنگ بر پایه‌ی تصویر پس‌زمینه و انیمیشن‌های دیدنی‌تری را فراهم کرده است. گفته می‌شود که در اندروید ۱۳ ظاهراً تغییرات اساسی را شاهد نخواهیم بود؛ اما گوگل همچنان در تلاش است تا ویژگی‌های جدید و ترفند‌های طراحی تازه‌ای را ارائه کند.

توسعه‌ی پالت رنگ به سبک متریال یو

گوگل پس از عرضه‌ی اولین پیش‌نمایش توسعه‌دهندگان، اسکرین‌شات‌های فوق را منتشر کرد. این شرکت، پالت رنگ سازگار Material You فراتر از برنامه‌های خود به همه آیکون‌های برنامه را توسعه است.

شما می‌توانید رنگ‌هایی که سیستم از تصویر پس‌زمینه شما تولید می‌کند روی نمادهایتان (آیکون‌ها) اعمال کنید. توسعه‌دهندگان باید نسخه‌های تک‌رنگ آیکون‌های برنامه‌شان را ارائه کنند و مقداری کد را تغییر دهند. این ویژگی ابتدا در گوشی‌های پیکسل عرضه شده و برک، معاون مهندسی اندروید گفت: «ما در حال کار با شرکای سازنده دستگاه خود هستیم تا آن‌ها را به دستگاه‌های بیشتری ارائه دهیم.»

ایجاد تم داینامیک با ارائه‌ی چهار سبک مختلف
گوگل برای بهبود رنگ‌ها چهار پالت جدید را توسعه می‌دهد که رنگ‌بندی تمام سیستم‌عامل را به‌صورت خودکار با تصویر زمینه‌ی انتخابی کاربر هماهنگ می‌کند.

سبک‌های جدید با نام رمز TONAL_SPOT و VIBRANT (دو تصویر بالا) و EXPRESSIVE و SPRITZ (دو تصویر پایین) شناخته می‌شوند و همان‌طور که گفته شد برای تولید پالت رنگی از تصویر پس‌زمینه‌ی انتخابی کاربر مورد استفاده قرار می‌گیرند. با توجه به این که دو تصویر فوق مشابه هستند، دو تصویر پایین با سبک تم فعلی اندروید ۱۲ فاصله‌ی چشمگیری دارند.

به نظر می‌رسد که «EXPRESSIVE» به رنگ‌هایی اختصاص دارد که مستقیماً از تصویر پس‌زمینه تهیه نمی‌شود، درحالی‌که «SPRITZ» رنگ‌های خنثی‌تری را در مقیاس خاکستری انتخاب می‌کند. این ویژگی را شاید در نسخه پایدار آینده اندروید ۱۲L مشاهده کنیم؛ اما احتمال این اتفاق بسیار کم است.

چینش ساعت قفل صفحه‌نمایش
در اندروید ۱۳، چینش جدیدی در تنظیمات صفحه قفل اضافه خواهد شد تا نحوه‌ی قرارگیری ساعت را روی صفحه قفل تغییر دهید. اکنون در اندروید ۱۲، ساعت قفل صفحه در چینش دو خطی که تصویر بالا مشاهده می‌کنید، نمایش داده می‌شود؛ اما فقط زمانی که هیچ اعلانی وجود نداشته باشد. وقتی اعلان‌ها روی صفحه ظاهر می‌شوند، به چینش تک‌خطی تغییر می‌کند و وقتی اعلان‌ها پاک می‌شوند، دوباره به حالت دوخطی برمی‌گردد. افزون‌براین، ویژگی مذکور احتمالاً به اندروید ۱۲L اضافه خواهد شد.

بهبود عملکرد اندروید ۱۳
اندروید ۱۲ چندین قابلیت کاربردی از جمله پشتیبانی از اسکرین‌شات اسکرولی و حالت تک‌دستی (One-Handed)، چرخش خودکار بهبودیافته و ویژگی AppSearch (امکان جست‌وجو قسمت‌های داخل هر برنامه) را معرفی کرد؛ اما اندروید ۱۳ در چه بخش‌هایی بهبود پیدا خواهد کرد؟

دسترسی آسان‌تر به اسکن کد QR
کد‌های QR در عصر کووید-۱۹ بسیار مهم‌تر شده‌اند و گوگل ظاهراً برای آسان‌تر کردن استفاده از آن‌ها در آینده به دنبال راهکار جدیدی است. ناگفته نماند که قبلاً می‌توانستید کد‌های QR را ازطریق دوربین یا برنامه‌ی اندروید شخص ثالث مشابه اسکن کنید.

اکنون گوگل در اندروید ۱۳ روی اسکن کد QR داخلی کار می‌کند که می‌تواند مستقیماً روی صفحه قفل عمل کند و ازطریق بخش تنظیمات سریع به آن دسترسی داشته باشید. اگرچه ممکن است عملاً تغییر چندانی احساس نشود؛ این روش دسترسی سریع‌تر و آسان‌تر نسبت به دوربین را فراهم می‌کند. اسکن کد QR گوگل اخیراً به‌دلیل نقص‌های امنیتی مورد انتقاد قرار گرفته است؛ بنابراین انتظار می‌رود که شرکت مذکور قبل از انتشار این مشکلات را برطرف کند.

تغییر حساب از صفحه‌ی قفل
سیستم‌عامل اندروید به‌طور معمول از چندین کاربر پشتیبانی می‌کند و راه‌های مختلفی برای تغییر کاربران در دستگاه وجود دارد. در اندروید ۱۳ احتمالاً گزینه‌ی جدیدی اضافه خواهد شد که به کاربران مختلف اجازه می‌دهد پروفایل‌ها را مستقیماً از صفحه قفل (Lock screen) تغییر دهند. اندروید ۱۳ همچنین به کاربران این امکان را می‌دهد که برنامه‌ها را هنگام تنظیم پروفایل مهمان خود بدون به خطر انداختن حریم خصوصی نصب کنند.

پشتیبانی بومی بلوتوث LE Audio
بلوتوث LE audio مخفف عبارت Low Energy است که یک استاندارد جدید برای انتقال کم‌مصرف فایل‌های صوتی محسوب می‌شود. اندروید ۱۲ پیش‌زمینه‌هایی لازم برای بلوتوث LE Audio دارد؛ اما به‌طور کامل پشتیبانی نمی‌شود. به‌نظر می‌رسد در اندروید ۱۳ تغییراتی را شاهد خواهیم بود؛ زیرا پروژه متن باز اندروید (AOSP) در توییتر میشال رحمان نشان داد که پشتیبانی کامل از BLE Audio در اندروید ۱۳ ارائه می‌شود.

گوگل همچنین قصد دارد تا یک نوع کدک LC۳ برای بلوتوث A۲DP اضافه کند. LC۳ مخفف Low Complexity Communications Codec، کد صوتی جدیدی با کیفیت بالا و کم‌مصرف در بلوتوث LE Audio است که ارائه‌ی صدای باکیفیت را حتی با سرعت داده پایین نوید می‌دهد.

انتقال فایل‌های رسانه‌ای
اپل بین آیفون‌ها و بلندگوی هوشمند هوم‌پاد‌های خود قابلیتی به نام Tap to Transfer ارائه می‌دهد. هنگام پخش موسیقی در آیفون می‌توان به‌راحتی با ضربه زدن روی هوم‌پاد پخش را به بلندگو منتقل کرد تا صدایی قوی‌تر را شنید. بر اساس نمونه‌ی آزمایشی به اشتراک گذاشته‌شده توسط وب‌سایت اندرویدپلیس، گوگل احتمالاً روی همین قابلیت Tap to Transfer یا TTT در اندروید ۱۳ کار می‌کند. هنوز اطلاعات بیشتری در دسترس نیست و همچنین نمی‌توان انتشار رسمی این قابلیت را در آینده تأیید کرد.

غیرفعال‌کردن صدای لمس در حالت بی‌صدا
در اندروید ۱۳ می‌توان تمام صدای لمس کردن را در حالت بی‌صدا (Silent) غیرفعال کرد. برای افرادی که نمی‌دانند، وقتی اکنون در سیستم‌عامل اندروید حالت دستگاه خود را بی‌صدا می‌کنید، صدای لمس کاملاً غیرفعال نمی‌شود. اگرچه برای تماس‌ها و پیام‌های دریافتی غیرفعال است؛ ابزار‌های تعاملی مانند ژست حرکتی (Gesture navigation)، فشار دادن دکمه‌ها و ... این‌طور نیستند. در اندروید ۱۳، حالت بی‌صدا تمام بخش‌ها را غیرفعال می‌کند و هنگام استفاده از گوشی، سکوت واقعی را تجربه خواهید کرد.

طراحی جدید منوی خروجی صدا
گوگل روی طراحی جدید انتخابگر خروجی صدا در اندروید ۱۳ کار می‌کند. برای افرادی که نمی‌دانند، انتخابگر خروجی صدا دکمه‌ای است که در گوشه سمت راست بالای پخش‌کننده رسانه ظاهر می‌شود. وقتی روی آن ضربه می‌زنید، منویی با تمام دستگاه‌های موجود نمایش داده می‌شود که می‌توانید خروجی صدا را به آن‌ها هدایت کنید. این قابلیت در اندروید ۱۰ عرضه شد و در اندروید ۱۱ بازطراحی شد. اکنون به‌نظر می‌رسد که این ویژگی قرار است در اندروید ۱۳ برای تطابق بهتر با زبان طراحی Material You دستخوش تغییراتی شود.

امکان انتخاب زبان متفاوت برای هر برنامه
ویژگی جدید با نام رمز «Panlingual» به کاربران اجازه می‌دهد تنظیمات زبان هر برنامه را به انتخاب خود جدا از تنظیمات کل سیستم اعمال کنند.

این قابلیت بدون‌شک برای کاربران چند زبانه‌ای که می‌خواهند از برنامه‌های خاصی به زبان‌های خاص استفاده کنند، بسیار کاربردی خواهد بود. گفته می‌شود که گزینه‌ی جدیدی قسمت پایین زبان‌ها و ورودی‌ها با نام App Languages قرار می‌گیرد که از آنجا می‌توان یک زبان را به یک برنامه خاص اختصاص داد.

در حال حاضر، برنامه‌های خاصی مانند Google Maps اجازه‌ی تغییر زبان داخل برنامه را می‌دهند؛ اما کنترل هر برنامه حتی برای برنامه‌های شخص ثالث قابلیتی است که بسیاری از کاربران در سراسر جهان از آن استقبال می‌کنند.

پروفایل‌های ثانویه برای پرداخت‌های NFC
اندروید ۱۳ می‌تواند به چندین کاربر در یک دستگاه اجازه دهد تا سرویس پرداخت NFC خود را در پروفایل مربوطه خود اجرا کنند.

کنترل روشنایی چراغ‌قوه
گوگل ظاهراً در سیستم‌عامل اندروید ۱۳ ویژگی جدیدی را اضافه خواهد کرد که به کاربران اجازه می‌دهد قدرت روشنایی چراغ‌قوه را در گوشی‌های هوشمند خود کنترل کنند. ناگفته نماند کاربران سامسونگ مدت زیادی است از آن بهره می‌برند.

هشدار به برنامه به‌دلیل مصرف باتری زیاد
گوگل در اندروید ۱۳، سیستم هشداری را معرفی می‌کند که در صورت استفاده‌ی بیش از حد برنامه‌ای از باتری در بازه‌ی زمانی ۲۴ ساعته ظاهر می‌شود. این سیستم، بدون در نظر گرفتن نسخه‌ی SDK (مجموعه فایل‌های مورد نیاز برای توسعه‌ی برنامه‌های اندرویدی)، تمام برنامه‌های موجود روی اندروید ۱۳ را شامل می‌شود.  هنگام سنجیدن تأثیر برنامه‌ای بر عمر باتری دستگاه، سیستم عوامل مختلفی از جمله کش برنامه‌ی مربوطه در نظر می‌گیرد.

پشتیبانی از افکت‌های جدید برای تصویر پس‌زمینه
دومین پیش‌نمایش توسعه‌دهندگان اندروید ۱۳ ویژگی جدیدی را برای شخصی‌سازی دستگاه اضافه می‌کند و به کاربران اجازه می‌دهد جلوه‌های سرگرم‌کننده مختلفی را روی تصاویر پس‌زمینه خود اعمال کنند.

اتصال به دو اپراتور را روی یک سیم‌کارت الکترونیکی
گوگل احتمالاً راه‌حل جالبی برای تمام کسانی دارد که از جابه‌جایی بین سیم‌کارت‌های فیزیکی و سیم‌کارت‌های الکترونیکی (eSIM) برای دسترسی به اپراتور‌های مختلف خسته شده‌اند. اندروید ۱۳ احتمالاً قابلیتی را تحت عنوان MEP اضافه خواهد کرد تا استفاده از دو اپراتور مخابراتی روی یک سیم‌کارت الکترونیکی ممکن شود.

کاهش زمان بارگذاری بازی‌ها
قابلیت جدید کاهش زمان بارگذاری بازی‌ها ظاهراً تجربه‌ی بازی‌های موبایلی در اندروید ۱۳ را بهینه‌تر می‌کند. گفته می‌شود که API جدید Game Mode به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا پروفایل‌های مختلفی را طراحی و بازی‌شان را طبق نیاز کاربر برای ارائه‌ی بهترین عملکرد یا مصرف کمترین انرژی بهینه‌سازی کنند.

اضافه‌شدن ویژگی صدای فراگیر با ردیابی سر
صدای فراگیر و قابلیت ردیابی سر، گوش دادن به موسیقی و همچنین محتوای ویدئویی را لذت‌بخش‌تر می‌کند. بدین‌ترتیب با حرکت دادن سر خود، صدای موردنظر به‌طور خودکار به حرکات سر شما واکنش نشان می‌دهد. البته این ویژگی فقط روی دستگاه‌های سازگار دردسترس خواهد بود.

به‌روز‌رسانی حریم خصوصی و امنیتی
حریم خصوصی و امنیت همیشه برای گوگل مهم است. با هر نسخه‌ی جدید اندروید، این شرکت سیستم‌عامل را ایمن‌تر و خصوصی‌تر می‌کند و کاربر کنترل بیشتری روی چیز‌هایی دارد که بیشترین اهمیت را دارند؛ اندروید ۱۳ نیز از این قاعده مستثنی نیست.

یکپارچه‌کردن تنظیمات حریم خصوصی و امنیت
به‌نظر می‌رسد منوی ترکیبی جدیدی برای بخش امنیت و حریم‌خصوصی در اندروید ۱۳ ارائه خواهد شد. میشل رحمان با انتشار پستی در توییتر اشاره کرد که منوی جدید با عنوان Security & Privacy در بخش تنظیمات دستگاه دردسترس قرار می‌گیرد.

انتخابگر عکس خصوصی
با تمرکز بر حریم خصوصی، مشابه با انتخابگر اسناد در سراسر سیستم، اندروید ۱۳ قابلیت انتخابگر عکس در سراسر سیستم ارائه می‌دهد؛ یعنی برنامه‌های شخص ثالث فقط به تصاویری که شما اجازه می‌دهید و نه کل گالری شما دسترسی خواهند داشت. بدین‌ترتیب از سایر فایل‌های رسانه‌ای محافظت می‌شود. گوگل اعلام کرد که این قابلیت را ازطریق به‌روزرسانی سرویس گوگل‌پلی برای گوشی‌های دارای اندروید ۱۱ و بالاتر نیز عرضه خواهد کرد.

مجوز دسترسی مکانی nearby WiFi devices
اگر برنامه‌ای به مکان‌یابی دستگاه‌های Wi-Fi نزدیک در اندروید ۱۲ نیاز داشته باشد، احتمالاً باید مجوز دسترسی مکانی فعال شود. این مورد امن نیست. در اندروید ۱۳، گوگل مجوز جدید NEARBY_WIFI_DEVICES را معرفی می‌کند و بدین ترتیب برنامه‌ها با این گزینه‌ی جدید، دسترسی بی‌مورد به موقعیت مکانی را نمی‌دهند که از این جهت برای حفظ حریم خصوصی نیز بهتر است.

غیرممکن‌کردن دسترسی بدافزار‌ها به API‌های Accessibility
در این قابلیت، گوگل ظاهراً قصد دارد امکان استفاده از API‌های دسترسی‌پذیری را به برنامه‌های جانبی‌ای که خارج از فروشگاه پلی‌استور روی دستگاه‌های اندرویدی نصب شده اند، ندهد.

اجرای ویندوز ۱۱ در اندروید ۱۳
به نظر می‌رسد که در به‌روزرسانی اندروید ۱۳ کاربران می‌توانند سیستم‌عامل‌های جایگزین مانند ویندوز ۱۱ را با استفاده از ماشین مجازی (VM) روی گوشی خود اجرا کنند.

دنی لین، توسعه‌دهنده‌ی وب و اپلیکیشن‌های اندروید، موفق شده است ویندوز ۱۱ را در گوشی پیکسل ۶ روی ماشین مجازی اجرا کند. توسعه‌دهنده از یک اکسپلویت در اندروید ۱۳ برای اجرای ماشین مجازی روی پیکسل ۶ استفاده کرد. ناگفته نماند که این گوشی اولین نسخه‌ی پیش‌نمایش توسعه‌دهندگان اندروید ۱۳ را اجرا می‌کرد. او حتی با انتشار ویدئویی نشان داد که بازی Doom در ویندوز ۱۱ روی ماشین مجازی در حال اجرا است.

ارتقای دقیق‌تر و بهتر
جزئیات باقی‌مانده نشان می‌دهد که گوگل قصد دارد بار دیگر تغییراتی در مدیریت مجوز‌ها و مصرف باتری اعمال کند.

قابلیت Runtime Permission
اگر از دریافت اعلان‌های بیش از حد برنامه‌های بلااستفاده روی گوشی خود خسته شده‌اید، این ویژگی در اندروید ۱۳ به‌کمک شما خواهد آمد. در حال حاضر، هر برنامه‌ای می‌تواند برای شما اعلان‌هایی ارسال کند، حتی برای تبلیغات که در نهایت می‌تواند هرزنامه باشد.

اندروید ۱۳ یک مجوز جدیدی برای اعلان‌ها اضافه می‌کند؛ یعنی اعلان‌ها می‌توانند در سیستم‌عامل آینده وقتی که شما در حال اجرای برنامه‌ای هستید، به یک ویژگی انتخابی تبدیل شوند. بااین‌تفاسیر، کاربران احتمالاً می‌توانند به یک برنامه اجازه دهند که به دستگاهشان اعلان ارسال شود یا خیر. این قابلیت مشابه روش مجوز‌های دیگری مانند دسترسی به موقعیت مکانی و دوربین هنگام باز شدن یک برنامه‌ی تازه نصب‌شده است.

حالت صرفه‌جویی انرژی (TARE)
گوگل ظاهراً روی ویژگی جدیدی کار می‌کند که بر مدیریت مصرف انرژی دستگاه تمرکز دارد. این قابلیت تحت عنوان Android Resource Economy (به اختصار TARE) شناخته می‌شود.

حالت صرفه‌جویی انرژی که با درصد باتری دستگاه مرتبط است، بر اساس میزان خالی شدن باتری محدودیت‌هایی روی برنامه‌ها اعمال می‌کند و سپس برنامه‌ها می‌توانند از سهم خود در استفاده از منابع سیستم بهره‌مند شوند.

باید منتظر بمانیم تا گوگل اطلاعات رسمی درباره‌ی TARE را منتشر کند تا نحوه‌ی عملکرد دقیق آن را بهتر درک کنیم؛ اما ظاهراً این روشی جدید برای مدیریت پردازش برنامه و مدیریت انرژی دستگاه در اندروید ۱۳ خواهد بود.

موارد فوق تقریباً تمام ویژگی‌هایی بودند که درباره‌ی اندروید ۱۳ می‌دانیم.