شکست رکورد هفت ساله واردات گندم

حجم واردات ایران در سال ۲۰۲۱ نشان از رشد ۲۱۸.۲ درصدی واردات گندم نسبت به سال ۲۰۲۰ دارد. به گفته فعالان اقتصادی ذخیره سازی یکی از عمده دلایلی است که موجب شده تا شاهد رشد واردات گندم در کشور باشیم، روندی که در سایر کشور‌ها نیز مشاهد می‌شود. بطوریکه براساس گزارش منتشر شده از سوی معاونت اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، کاهــش قابــل توجــه ذخایــر جهانــی محصــولات اساســی به دنبال جنگ اوکراین و روسیه از یک سو و اقدام کشــور‌های درگیــر جنــگ در محــدود کردن صــادرات این محصــولات و نهاده‌هــای اساســی کشــاورزی و ذخیره‌ســازی احتیاطــی محصــولات کشــاورزی توســط کشــور‌های غیر درگیــر در جنــگ و صادرکننــده عمــده نظیــر «کانــادا»، «آرژانتیــن» و «مجارســتان» را به همراه داشت؛ این اقدام فشــار عرضــه جهانــی را افزایــش داده و این امر افزایــش بیشــتر قیمت‌هــای جهانـی را به همراه داشته است. همچنیـن افزایـش حجـم خریـد و واردات محصـولات کشـاورزی کشـور‌هایی نظیـر چیـن شـرایط را بـه سـمتی هدایـت کـرده کـه قیمـت محصـولات اساسـی کشـاورزی بـا افزایـش شـدید مواجـه شوند؛ بـه نحـوی کـه طبـق برآوردهـا شـاخص قیمـت مـواد غذایـی فائـو بیـش از ۴۰ درصـد افزایـش را در دو سـال گذشـته تجربـه کرد و ناامنـی غذایـی در ایـن دوره دو برابـر شد. در همیـن راسـتا بـرآورد شده کـه ۴۵ میلیـون نفـر در آسـتانه قحطـی و تهدیـد جـدی امنیـت غذایـی قـرار خواهنـد گرفـت.

بیشترین واردات گندم ایران از روسیه
براساس این گزارش روسـیه در سـال ۲۰۲۱ بزرگتریـن شـریک تجـاری ایـران در واردات گنـدم (سـهم بیـش از ۳۰ درصـدی) بـوده اسـت؛ از ایـن رو جنـگ ایـن کشـور بـا اوکرایـن می‌توانـد واردات گنـدم از روسـیه را بـه شـدت تحـث تاثیـر قـرار دهـد.

از آنجایـی کـه دو کشـور درگیـر جنـگ یعنـی روسـیه و اوکرایـن بـه عنـوان بزرگتریـن تولیدکننـدگان غـلات دانـه درشـت نظیـر گنـدم، جـو و ذرت و برخـی اقـلام روغن هـای گیاهـی نظیـر روغـن سـویا و روغـن آفتابگـردان در جهـان شـناخته می‌شـوند و کشـور مـا نیـز بـه عنـوان یکـی از واردکننـدگان ایـن اقـلام اساسـی خوراکـی بـه واردات ایـن کالاهـا وابسـته اسـت.

براساس ارزیابی صورت گرفته میـزان واردات گنـدم از سـوی ایـران از سـال ۲۰۱۸ بـه بعـد رونـدی صعـودی بـه خـود گرفتـه و در سـال ۲۰۲۱ بـه رقـم ۷ میلیـون تـن رسـیده اسـت کـه رشـدی بیـش از ۱۸ درصـد نسـبت بـه سـال ۲۰۲۰ داشـته اسـت. افزایـش میــزان واردات در ایــن ســال بــه دلیــل کاهــش تولیــد گنــدم در کشــور، بــه تبــع کاهــش بارندگی‌هــا و وقــوع خشکسـالی شـدید رخ داده اسـت. میـزان تولیـد گنـدم در کشـور در سـال ۲۰۲۱ بالـغ بـر ۱۲ میلیـون تـن بـوده کـه در مقایسـه بـا سـال قبـل (حـدود ۱۵ میلیـون تـن) کاهشـی ۲۰ درصـدی را نشـان میدهـد.

از سوی دیگر در ایـن خصـوص، افزایـش واردات گنـدم از سـوی ایـران بـا رکـورد بـالای قیمت‌هـا در بـازار جهانـی مصـادف شـده و هزینه‌هـای مالـی تامیـن اقـلام اساسـی را افزایـش داده اسـت، بـه حـدی کـه واردات اقلامــی همچــون ذرت و ســویا را نیــز تحــت تاثیــر قــرار داده اســت. قیمــت گنــدم در بــازار جهانــی بــه بالاتریــن حــد خـود از سـال ۲۰۱۳ صعـود کـرده اسـت کـه منعکس کننـده نگرانی هـای امنیـت غذایـی جهانـی اسـت و بـا مشـکلات اقتصـادی ناشـی از کوویـد ۱۹ و جنـگ اخیـر بیـن اوکرایـن و روسـیه تشـدید شـده اسـت.

بررسـی آمـار گمـرک ایـران نیـز نشـان می‌دهـد بیشـترین میـزان واردات گنـدم طـی سـال ۱۴۰۰ بـه ترتیـب از کشـور‌های روســیه ۳۰ درصد، عــراق ۱۵.۶ درصد، امــارات ۱۴ درصد، انگلیــس ۸.۶ درصد، هلنــد ۷.۵ درصد، ســنگاپور ۵.۸ درصد، هنــگ کنــگ ۳.۶ درصد بـوده و در حـدود ۱۵ درصـد نیـز از سـایر کشـور‌ها واردات صـورت گرفتـه اسـت.

لـذا همانگونـه کـه مشـاهده می‌شـود روسـیه در سـال گذشـته بزرگتریـن شـریک تجـاری ایـران در واردات گنـدم بـوده اسـت. از ایـن رو جنـگ ایـن کشـور بـا اوکرایـن می‌توانـد واردات گنـدم از روسـیه را بـه شـدت تحـت تأثیـر قـرار دهــد. هــر چنــد سیاســت‌های ذخیره‌ســازی مــواد غذایــی توســط ســایر کشــور‌ها بــه واســطه نگرانیهــای امنیــت غذایـی پیـش آمـده از وقـوع جنـگ نیـز می‌توانـد واردات مـا را در سـال جـاری بـا مشـکلات عدیـدهای همـراه سـازد.