افزایش نرخ ارز در پایان سال ۹۶ و افزایش قیمت در سالهای ۹۷ تا ۹۹، موجب ظهور ارز ترجیحی برای حمایت از اقشار کمتوان جامعه شد تا با استفاده از این سیاست، بازار داخلی این کالاها کنترل و کاهش رفاه مردم جبران شود.
ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات دارو و کالاهای اساسی مانند گندم، جو، برنج، گوشت قرمز و سفید، روغن نباتی و تخممرغ که مورد نیاز مردم است، اختصاص پیدا کرد تا این کالاها با هزینه کمتری به کشور وارد شود و در اختیار مردم قرار گیرد.
با وجود مخالفت کارشناسان و اقتصاددانان، ارز ۴،۲۰۰ تومانی از مرداد ۹۷ برای واردات ۲۵ کالا در دستور کار دولت وقت قرار گرفت. با وجود حذف برخی از کالاها مانند گوشت از تخصیص این ارز، اما تصمیم به حذف کلی َآن گرفته نشد تا هزینه زیادی به دولت تحمیل شود.
واقعیت آن است که تکنرخی شدن ارز، سیاستی بود که حذف آن باید از سالها پیش کلید میخورد، اما هر بار با موانعی روبهرو میشد تا امسال که حذف آن اعلام شد. پرسشی که اکنون وجود دارد، آن است که آیا گرانیهای اخیر به دلیل حذف ارز ترجیحی بوده است؟ پرسش دیگر آنکه چرا با توجه به اینکه هنوز حذف ارز ترجیحی اجرایی نشده است، شاهد افزایش قیمت کالاها بهویژه در گوشت قرمز و مرغ هستیم؟
عدهای بر این باورند که بخشی از بهره تمام شده کالاهای مصرفی مانند مرغ، گوشت و روغن تحت تأثیر ارز ۴۲۰۰ تومانی قرار دارد. درست است که تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی هم ضربهگیر تورم نشد، اما حذف این ارز باعث افزایش قیمت نهادهها و بهانهای برای بالا بردن قیمتها میشود. برخی نیز گرانیهای اخیر را پسلرزههای برداشتن ارز ترجیحی مطرح میکنند.
اما این سوال مطرح میشود که آیا با پرداخت یارانه به مردم به خصوص قشر کم درآمد در کشور، میتوان تبعات حذف ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی را کم کرد یا خیر؟
در همین رابطه ابراهیم صابری کارشناس مسائل اقتصادی و سیستم بانکی
در گفتگو با خبرنگار پول نیوز بیان کرد: از سال ۱۳۸۸ بحث هدفمندی یارانهها مطرح بود که در سال ۱۳۹۹ این طرح با کاستیهای فراوان خود اجرا شد. در همان زمان کارشناس بسیاری معتقد بودند که این طرح در بلند مدت باعث بروز عوامل ناگواری در اقتصاد کشور میشود.
وی افزود: برخی دیگر از کارشناسان و صاحب نظران در این حوزه معتقد بودند که این طرح میتواند در اقتصاد را گره گشا باشد همچنین بسیاری از مردم از این طرح بسیار استقبال کردند.
این کارشناس اقتصادی عنوان کرد: با توجه به نبود بسترهای مناسب در اقتصاد کشور، این طرح کمکی به مردم با درآمدهای کم نکرد و با گذشت چندسال نرخ تورم و مواد غذایی در کشور افزایش یافت، اما نرخ یارانه همان ۴۵ هزار تومان باقی ماند.
صابری اظهار کرد: همانطور که میدانید تبعات منفی هدفمندی یارانه در بازه کوتاه مدت برای اقتصاد کشور نمایان بود که با گذشت زمان نتایج منفی آن بیشتر در اقتصاد کشور ظاهر میشود.