بحران جهانی غذا و انفعال دیپلماسی ایرانی

همایش جهانی اقتصاد موسوم به «داووس»، پس از یک دوره وقفه که به دلیل همه گیری کرونا اتفاق افتاده بود در تاریخ سوم خرداد سال جاری در شهر داووس سوئیس آغاز به کار کرد. پنجاه و دومین اجلاس داووس بیش از هر موضوع دیگری بر خطر بالقوه قحطی و گرسنگی ناشی از مناقشه نظامی روسیه و اوکراین در بخش‌هایی از جهان تمرکز داشت. روسیه و اوکراین به ترتیب نخستین و پنجمین کشور صادر کننده گندم و تامین کننده بیش از یک چهارم غله دنیا هستند. وقوع درگیری نظامی میان این دو کشور و تسلط روسیه بر ذخایر غله طرف مقابل، صادرات این محصول یا محصولات استراتژیک را به بیش از ۵۰ کشور جهان با اخلال جدی مواجه ساخته و همین امر را به محوری‌ترین موضوع در جریان مذاکرات و سخنرانی‌های اجلاس داووس در سال جاری تبدیل کرده بود.

اما هنری کسینجر در خلال این اجلاس توصیه کرد که روسیه و اوکراین تا دو ماه آینده وارد مذاکرات صلح شوند. وزیر خارجه اسبق آمریکا تاکید کرد پیش از آنکه غلبه بر شرایط پیش آمده دشوارتر شود دو کشور یاد شده باید این مذاکرات را به نتیجه برسانند.

در همین راستا رئیس کمیسیون اروپا نیز با ایراد سخنانی در اجلاس داووس، در مورد بحران مواد غذایی که آن را پیامد جنگ اوکراین دانسته، ضمن ابراز نگرانی خواستار اقدام فوری جامعه جهانی دراین زمینه شده است.
از سوی دیگر «اورسولا فون درلاین» مدعی شده است: روسیه تلاش می‌کند تا با مانع شدن در برابر صادرات گندم، آن را به عنوان یک ابزار سیاسی استفاده کند.

در همین حال و همزمان با آخرین ساعات برگزاری اجلاس داووس ٢٠٢٢ رئیس جمهور روسیه خواهان لغو تحریم‌های غرب بر ضد این کشور در قبال مشارکت دولتش در حل بحران غذایی مورد بحث شد. "ولادیمیر پوتین" نیز در گفت وگوی تلفنی با "ماریو دراگی" نخست وزیر ایتالیا، اظهار کرد: در صورت لغو تحریم‌ها علیه روسیه، مسکو آماده است در غلبه بر بحران غذایی از طریق صادرات غلات و کود، مشارکت داشته باشد. از سوی دیگر سازمان کمک‌های توسعه‌ای و اضطراری موسوم به «آکسفام» به استناد آمار و ارقام موجود عنوان کرده که «۲۶۰ میلیون نفر از جمعیت جهان به دلیل نابرابری، جنگ اوکراین و افزایش شدید قیمت مایحتاج عمومی، در معرض گرسنگی قرار گرفته‌اند».

آکسفام در گزارش خود افزوده است: «توقف صادرات اقلام اصلی غله از دو کشور عمده تولیدکننده این محصولات، یعنی اوکراین و روسیه، عامل اصلی بحران مواد غذایی و تشدید گرسنگی تلقی می‌شوند».
از آنجا که اجلاس جهانی داووس، میعادگاه و محل اجتماع سالانه چهره‌ها و شخصیت‌های نخبه و مطرح اقتصادی و سران و رهبران سیاسی کشورهاست و موضوعات مهم و اساسی پیش روی مردم و حکومت‌های جهان در آن مطرح می‌شود، لذا توجه شرکت کنندگان اجلاس اخیر به موضوع قحطی و بحران غذایی در شُرف وقوع ناشی از درگیری نظامی میان روسیه و اوکراین از حداکثر اهمیت لازم برخوردار است و دولت‌های درگیر و مجامع جهانی باید شرایطی را فراهم بیاورند که هرچه سریع‌تر گفتگوی صلح میان این دو کشور همسایه تحقق عملی پیدا کند تا بدینوسیله از یک فاجعه انسانی بالقوه جلوگیری به عمل آورده شود.

البته بی مناسبت نیست به هشدار وزارت کشاورزی آمریکا در این مورد نیز اشاره شود. بر اساس اعلام این وزارتخانه ذخایر نهایی گندم جهانی برای سال ٢٠٢٢ تا ٢٠٢٣ تنها ٢۶٧ میلیون تن خواهد بود که این مقدار پایین‌ترین رقم در چندین سال گذشته است.

بر اساس گزارش یادشده، این موضوع گویای این واقعیت است که تا سال ٢٠٢٣ با افزایش قیمت جهانی گندم رو به رو خواهیم بود، این در حالیست که هم اکنون نیز قیمت جهانی گندم در سطح بسیار بالایی قرار دارد و ادامه این روند افزایش هرچه بیشتر قیمت مواد غذایی در سطح جهان را موجب خواهد شد.

چنین وضعیت مخاطره آمیزی البته کشور ما را نیز در بر خواهد گرفت و با توجه به اقتصاد شکننده و آسیب پذیری که داریم بحران مضاعفی را به اقشار مختلف مردم تحمیل خواهد کرد. بسیار به جا بود که ایران نیز در این اجلاس دغدغه مندی خود را از این بابت ابراز و ضمن تاکید بر مواضع اصولی خود، بر حل بحران مواد غذایی و قحطی پیش رو تاکید می‌کرد؛ اقدامی که کشور کوچک قطر در همین اجلاس نسبت به آن اهتمام ورزید و تعهد خود را در جهت حل این موضوع حیاتی و مهم به رخ حاضران کشید. امیر قطر در همایش جهانی داووس اظهار داشت که آماده میانجی‌گری میان روسیه و اوکراین است تا به جنگ در این منطقه پایان دهد. شیخ تمیم بن حمد آل ثانی با ایراد سخنرانی در مجمع جهانی اقتصاد افزود: هرگز نباید از تلاش برای گرد هم آوردن طرف‌های درگیر دست بکشیم.

masoudyousefi۱۳۴۴@gmail.com