هیجان و برجام وجه مشترک سناریو دلار ۳۰ هزار تومانی

پیش‌بینی روند قیمت دلار در سال جاری نیازمند احاطه کافی بر نحوه تأثیر عوامل بنیادی اقتصادی است؛ تنها از این روش می‌توان قیمت تعادلی دلار در سال جاری را به خوبی در کوتاه مدت و بلند مدت ارزیابی کرد. اما در این بین آنچه که اکنون تعیین کننده نرخ غیر رسمی در بازار شده است، چیزی جز عملیات روانی مبتنی بر انعکاس منفی اخبار مرتبط با مذاکرات احیای برجام و تصمیمات احتمالی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیست.

«هیجان» و «برجام» وجه مشترک سناریو دلار ۳۰ هزار تومانی

روند تاریخی صعود نرخ دلار در کانال ۳۰هزار تومان نشان دهنده آن است که در هر دو برهه‌ای که دلار این کانال را فتح کرده است، این صعود هیجانی بیشتر به اخبار برجام و مذاکرات گره خورده بوده است و تاثیر عوامل بنیادی و اقتصادی در آن کمرنگ و در حاشیه بوده است.

دو مقطع تاریخی «اواخر آذر۱۴۰۰» و «اواخر مهر ۱۳۹۹» از جمله نقاط حساس عبور دلار از قیمت ۳۰ هزارتومان بوده است که با بررسی دقیق زوایای هر کدام از این مقاطع حساس، می‌توان فهمید تا چه میزان نرخ دلار شکننده و متاثر از عوامل روانی و سیاسی کاذب بوده است.

اما نکته قابل توجه از هر دو نقطه تاریخی حاکی از آن است که ماندگاری دلار در کانال ۳۰ هزار تومان معمولاً بیشتر از دو هفته دوام نیاورده است و «قدرت بازارسازی بانک مرکزی» و «حبابی و روانی بودن نوسانات» موجب شده است تا به سرعت التهابات روانی در بازار فرو کاسته شود و نرخ با شیب تندی به سمت کاهش حرکت کند.


انتخابات آمریکا و اولین تجربه دلار ۳۰ هزارتومانی

اولین جهش به نرخ سی‌هزار تومان مربوط به اواخر مهرماه سال ۹۹ و همزمان با انتخابات ریاست جمهوری امریکا بود. تا قبل از پیروزی بایدن، شایعات مربوط به احتمال ابقای ترامپ در کاخ سفید تقاضای هیجانی در بازار را افزایش داد و همین باعث شد نرخ دلار در مهر سال ۹۹ با جهش شدید مواجه شود.

اما در آبان ماه همان سال و در پی اعلام پیروزی جو بایدن، نامزد دموکرات نرخ دلار به ناگهان تا رقم ۲۲ هزار و ۸۹۰ تومان کاهش یافت. جالب توجه آن بود که در دو ماه قبل از انتخابات نیز نرخ دلار در همین حوالی ۲۲ و ۲۳ هزارتومان در نوسان بود، اما سفته‌بازی دلالان بازار فردایی همزمان با شایعه انتخاب مجدد ترامپ باعث جهش چندین هزارتومانی نرخ در مدت یک ماه شد.

تمام این تکاپو‌ها و شایعه پراکنی‌ها در حالی بود که پس از انتخاب جو بایدن هیچ تحولی در زمینه تحریم‌ها و منابع ارزی خارجی ایران حاصل نشد و حتی با وجود ابقای ترامپ در کاخ سفید هم روند کنونی نرخ دلار برای بازار قابل پیش‌بینی بود.


کندی مذاکرات و دومین تجربه دلار در کانال ۳۰ هزار تومان

دومین جهش سی هزار تومانی هم در اواخر آذرماه ۱۴۰۰، اتفاق افتاد و اینبار هم شایعه‌پراکنی درباره مذاکرات برجام نقش محوری بازی می‌کرد. قیمت دلار در این مقطع موقتاً در بازار آزاد در کانال ۳۰ هزار تومانی پیشروی کرد. دلالان مجددا با هدف نوسان‌گیری سعی کردند با استناد به کندی و توقف مذاکرات برجام این گونه به بازار تلقین کنند که قیمت همچنان صعودی خواهد بود؛ اما دیری نپایید که تلاش برای تثبیت نرخ در کانال ۳۰ هزارتومانی این بارهم با شکست مواجه شد.

در آن مقطع تشدید نظارت‌های ارزی توسط وزارت اطلاعات بر بازار، حضور دلالان خیابانی و معامله گران بازار فردایی در فضای حقیقی و مجازی را کمرنگ کرد و همزمان بانک مرکزی نیز با مداخله اندک خود در بازار فردایی توانست نرخ را به قیمت تعادلی گذشته خود بازگرداند.

رییس بانک مرکزی در آن برهه آب پاکی را به روی دست دلالان ریخت و اعلام کرد از ابتدای سال ۱.۳ میلیارد دلار از سمت بانک مرکزی عرضه شده است که این رقم ۳.۷ برابر بیش از سال قبل آن بوده است.


مولفه‌های اقتصادی نرخ دلار را چند پیش‌بینی می‌کند؟

همچنین در زمینه عوامل بنیادی-اقتصادی داخلی و خارجی نیز امسال نسبت به سال گذشته شاهد بهبود در زوایای مختلف بوده‌ایم. در زمینه عوامل بنیادی خارجی «افزایش فروش نفت» و «رشد وصول درآمد‌های حاصل از صادرات غیرنفتی» به طور محسوسی مشهود بوده است. به همین خاطر رئیس بانک مرکزی به رشد بی‌سابقه ذخایر اسکناس بانک مرکزی اشاره کرده و تاکید کرده است که در حوزه اسکناس بیشترین ذخایر اسکناس ارزی را در تاریخ بانک مرکزی دارا هستیم.

در دو ماهه ابتدایی سال جدید، ایران حدود ۵.۷ میلیارد دلار صادرات نفت، فرآورده، میعانات، گاز و پتروشیمی داشته است. در مدت مشابه سال گذشته این رقم ۴.۵ میلیارد دلار بود و این یعنی بیش از ۶۰ درصد رشد در درآمد‌های ارزی محقق شده است. همچنین در زمینه عوامل بنیادی داخلی نیز «حذف رانت ارز ۴۲۰۰تومانی» در بلند مدت و نیز «تحقق درآمد‌های مالیاتی در تابستان» در کوتاه مدت، چشم انداز مثبتی را برای نرخ ارز تا پایان سال پیش‌بینی می‌کند.