پشتیبانی از نیروهای کار شاغل

توسعه نظام رفاه و تامین اجتماعی و مقابله با انواع بیماری، از کار افتادگی، کهولت سن، بیکاری و مواردی از این دست برای هر جامعه به خصوص افراد شاغل اهمیت بسزایی دارد. سازمان تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری به عنوان سازمان‌های بیمه‌گر وزارت کار در ارائه این ماموریت نقش دارند لذا یکی از وظایف وزارت کار علاوه بر اجرای سیاست‌های اشتغال، حمایت از نیرو‌های کار شاغل است و از این منظر بررسی بیمه شدگان شاغل و سهم آن‌ها از کل شاغلان ضروری است.

در تعریف، بیمه شده به فردی گفته می‌شود که با پرداخت مبالغی به عنوان حق بیمه، حق استفاده از مزایای مندرج در قانون سازمان بیمه گر را دارد. بیمه شده اجباری، بیمه شده‌ای است که به دستور کارفرما یا نماینده او در محلی به نام کارگاه کار می‌کند و مزد و حقوق می‌گیرد.

بیمه شده خاص، فردی است که مشمول بیمه اجباری نبوده و با میل و اراده تحت پوشش مقررات تأمین اجتماعی قرار گیرد. بیمه شده تبعی، شخص یا اشخاصی هستند که به تبع سرپرستی یا کفالت بیمه شده اصلی از مزایای مقرر در این قانون می‌توانند استفاده کنند.

بیمه شدگان شاغل سازمان تامین اجتماعی تنها برخی از بیمه شدگان اصلی را شامل می‌شوند، اما با مطابقت تعریف شاغل و انواع بیمه شدگان اصلی سازمان تامین اجتماعی؛ بیمه شده اجباری، برخی از بیمه شدگان خاص نظیر بافندگان، رانندگان، کارگران ساختمانی و کارفرمایان صنفی، برخی از بیمه شدگان حرف و مشاغل آزاد مانند معلمین حق التدیس و مربیان مهد‌های کودک تحت پوشش بهزیستی و اعضای نماینده بیمه ایران و آسیا که بیمه شدگان شاغل در سازمان تامین اجتماعی را تشکیل می‌دهند.

بر اساس گزارش مرکز برنامه ریزی و اطلاعات راهبردی وزارت کار از مجموع بیمه شدگان تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی در ۹ ماهه سال گذشته، ۳۹.۹ درصد از بیمه شدگان، بیمه شدگان اصلی هستند که حدود ۸۸.۹ درصد آن‌ها را بیمه شده شاغل تشکیل می‌دهند.

آمار بیمه شدگان شاغل سازمان تامین اجتماعی طی این مدت همچنین گویای آن است که بیشترین سهم متعلق به بیمه‌شدگان اجباری با ۷۸ درصد و پس از آن رانندگان، حرف و مشاغل آزاد و کارگران ساختمانی است.

به موجب این گزارش، آمار بیمه شدگان شاغل سازمان تامین اجتماعی در ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۷ افزایش یافته است به نحوی که تعداد بیمه شدگان شاغل از ۱۲ میلیون و ۳۵۶ هزار و ۹۷۹ هزار نفر در سال ۱۳۹۷ به بیش از ۱۳ میلیون و ۳۹۵ هزار و ۵۶۳ نفر افزایش یافته و این افزایش در حرف و مشاغل آزاد شاغل و کارفرمایان صنفی بیشترین نمود را داشته است، اما در مربیان مهد‌های کودک، معلمین حق التدریس، اعضای صندوق نظام دامپزشکی، کارگران ساختمانی، رانندگان، باربران و خادمین مساجد با روند کاهشی همراه بوده است.
برابر ماده ۱۴۸ قانون کار، کارفرمایان کارگاه‌های مشمول این قانون مکلفند بر اساس قانون تامین اجتماعی نسبت به بیمه کارگران ونیرو‌های کار واحد‌های خود اقدام کنند.