جزئیات کاربردی از روند اعتراض اصناف به مالیات‌های تعیین شده

رستم‌پور مدیر کل دفتر نظارت بر امور دادرسی مالیاتی در پاسخ به سوالی در خصوص امکان اعتراض مشمولان تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم که به مالیات تشخیصی اعتراض دارند، گفت: یک بحث کلی در مورد تبصره ماده ۱۰۰ وجود دارد این است که تعیین مالیات مقطوع مشمولان این ماده به عهده سازمان امور مالیاتی است. سازمان در سال‌های گذشته روالی برای تعیین مالیات مقطوع طی می‌کرد که چندان مبتنی بر داده‌ها و اطلاعات جمع‌آوری شده در سازمان نبود.

وی افزود: از یک سو اطلاعات موجود در سازمان شفاف و قابل اتکا نبود که بتوان مالیات را براساس آن تعیین کرد و از سوی دیگر سیاست سازمان این بود که با اتاق اصناف توافقی انجام شود و براساس سوابق مالیاتی، مالیات اصناف را تعیین کنیم. از سال ۱۳۹۵ تا سال ۱۳۹۹ این قاعده پابرجا بود.

رستم‌پور ادامه داد: از سال ۱۴۰۰ و به این دلیل که اطلاعات خوبی در سازمان امور مالیاتی جمع‌آوری شد (به ویژه اطلاعات دستگاه‌های کارتخوان)، از سمت دیگر به این دلیل که قانون بودجه حساب‌های متصل به پز و درگاه‌های پرداخت را به عنوان حساب‌های تجاری در نظر گرفته بود، از دید نظام مالیاتی هر مبلغی که به این حساب‌ها واریز می‌شد به عنوان درآمد مودی شناخته می‌شود.

در نتیجه سازمان امور مالیاتی مبنای محاسبه مالیات برای سال ۱۴۰۰ را دریافتی حساب‌های بانکی متصل به دستگاه‌های کارتخوان قرار داد. در خصوص محاسبه مالیات نیز به طور مثال یک مودی ۳ میلیارد تومان درآمد داشته است. سازمان امور مالیاتی یکسری ضرایب سودآوری داشته که براساس آن مالیات‌ها را محاسبه کرده است.

مدیر کل دفتر نظارت بر امور دادرسی مالیاتی با بیان اینکه این موضوع محل اشکال و اختلاف با اصناف شد، گفت: اصناف اعلام کردند که ضرایب تعیین شده بسیار بالا است و در منطق کسب و کار امروز جامعه چنین سود‌هایی به خصوص برای کسبه خرد وجود ندارد. ممکن است فروش آن‌ها به واسطه تورم افزایش پیدا کرده باشد و به طور مثال فروش یک میلیاردی سال ۹۷ امروز به ۴ میلیارد رسیده باشد، اما سود سال ۱۳۹۷ متناسب با سود سال ۱۳۹۹ یا ۱۴۰۰ نیست.

به طور مثال اگر در آن زمان از هر ۱۰۰ تومان فروش ۲۰ درصد آن سود بوده است، امروز این عدد به حدود ۵ درصد کاهش پیدا کرده است. براساس این اصل سازمان بر روی ضرایب بازنگری و ضرایب را کاهش داد. سازمان امور مالیاتی هم‌اکنون ضرایب کاهشی را در سامانه اعمال کرده است.

وی تاکید کرد: اگر مودیانی که تمایل به استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ دارند به سامانه مراجعه کنند، عدد تعدیل شده برای آن‌ها نمایش داده خواهد شد. ممکن است باز هم این عدد مورد اعتراض باشد. این اعتراض دیگر محل رسیدگی نیست. ممکن است مودی به دلایلی نظیر آتش‌سوزی، سرقت و ... نه تنها سود نکرده باشد بلکه زیان نیز داشته باشد.

رستم‌پور با اشاره به اینکه در تعیین مالیات مقطوع با تصور بر اینکه سودی ایجاد شده مالیات تعیین می‌شود، گفت: حال اگر در مواقع خاص سودی واقع نشده یا به مراتب کمتر از سودی است که توسط سازمان امور مالیاتی تعیین شده است، مودی اختیار دارد اظهارنامه ارائه کند. وقتی یک مودی اظهارنامه ارائه کند به این معنا است که مالیات مقطوع را نپذیرفته و در چهارچوب اظهارنامه‌ای که به سازمان امور مالیاتی ارائه می‌کند، درآمد‌ها و هزینه‌های واقعی خود را اعلام می‌کند.

در انتها سود یا زیان مودی تعیین می‌شود، ضمن اینکه معافیت نیز از آن کاسته خواهد شد و در نهایت اگر مبلغی باقی بماند به عنوان مالیات در نظر گرفته خواهد شد. هر آنچه که اظهارنامه بگوید برهمان اساس مالیات وصول می‌شود و اگر هم بحث زیان باشد به عنوان مالیات صفر در نظر گرفته خواهد شد.

وی گفت: اظهارنامه باید منطبق بر قوانین و مقررات و در زمان تعیین شده قانونی تسلیم سازمان امور مالیاتی شود. این بدین معنا است که ارقام اظهارنامه باید کامل باشد. میزان فروش و انواع هزینه‌ها به همراه اطلاعات هویتی از طریق سامانه سازمان امور مالیاتی ارسال شود.

مدیر کل دفتر نظارت بر امور دادرسی مالیاتی اظهار کرد: موعد مقرر شده قانونی نیز در حال حاضر ۳۱ خرداد ماه است؛ اگرچه سازمان امور مالیاتی به دنبال تمدید این زمان است، اما اختیار تمدید این زمان حتی در اختیار دولت هم نیست و قانون این زمان را تعیین می‌کند. در نتیجه برای تمدید این زمان به دنبال گرفتن دستور شورای هماهنگی سران سه قوه و یا کمیته ملی مبارزه با کرونا هستند. در حال حاضر زمان زیادی تا زمان سر رسید باقی نمانده است و توصیه ما این است که مردم هر چه سریعتر نسبت به ارائه اظهارنامه اقدام کنند.

پنج مرحله اعتراض به برگ تشخیص‌های مالیاتی

وی در مورد مراحلی که مودی باید پس از ارائه اظهارنامه طی کند، گفت: وقتی اظهارنامه ارائه می‌شود، ممکن است که به طور کلی رسیدگی نشود، به این معنا که اگر اطلاعات ارائه شده از سوی مودی با ضوابط، مقررات و موتور ریسک سازمان امور مالیاتی هم‌خوانی داشته باشد، از نظر سازمان اظهارنامه قرین به واقعیت است و دیگر اظهارنامه بررسی نخواهد شد و تنها برگه تشخیص براساس همان چیزی که مودی ابراز کرده است، صادر خواهد شد.

رستم‌پور تاکید کرد: در صورتی که یک اظهارنامه برای حسابرسی انتخاب شود، ادارات مالیاتی فرآیند حسابرسی را آغاز خواهند کرد و از زمان سر رسید اظهارنامه به مدت یک سال فرصت رسیدگی وجود دارد. در این بازه زمانی رسیدگی برگ تشخیص برای مودی صادر می‌شود. حال اگر نتیجه مورد قبول مودی نباشد، مودی وارد پروسه اعتراضات و شکایات خواهد شد.

اولین مرحله از اعتراض، درخواست رسیدگی مجدد به خود اداره مالیاتی است. براساس ماده ۲۳۸ مالیات‌های مستقیم مجددا حسابرسی مورد بازنگری قرار خواهد گرفت. اگر اشتباهی از سوی سازمان امور مالیاتی اشتباهی رخ داده باشد، قطعا اصلاح خواهد شد و با مودی توافق می‌شود.

وی افزود: در صورتی که مودی نظر اداره مالیاتی را پس از بررسی مجدد نیز نپذیرد، پروسه اعتراض تبدیل به شکایت شده و وارد هیئت حل اختلاف خواهد شد. هیئت حل اختلاف نیز متشکل از نماینده سازمان امور مالیاتی، نماینده دادگستری استان و نماینده صنف مربوطه است.

مدیر کل دفتر نظارت بر امور دادرسی مالیاتی با بیان اینکه این افراد براساس اعتراض مودی و رسیدگی انجام شده رای صادر می‌کنند، گفت: این رای هیئت بدوی است که اگر مودی بپذیرد قطعی خواهد شد و در غیر این صورت مودی می‌تواند ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای باید شکایت کند که وارد هیئت تجدید نظر خواهد شد. رای هیئت تجدید نظر قطعی است و برگ تشخیص براساس آن صادر خواهد شد. اگرچه مودی همچنان فرصت دارد تا اگر اعتراضی دارد، آن را ظرف دو ماه به شورای عالی مالیاتی تقدیم کند.

وی در ادامه گفت: بررسی شورای عالی مالیاتی جنبه شکلی دارد نه ماهوی. ممکن است شکایت مودی این باشد که نقض قوانین یا نقص رسیدگی در فرآیند‌های دادرسی وجود داشته است. این موارد از مصادیقی است که اگر به شورا اثبات شود، پرونده را نقض می‌کند و به یک هیئت هم عرض ارجاع می‌دهد. رای این هیئت نیز قطعی محسوب می‌شود.

رستم‌پور با اشاره به اینکه با وجود تمام این موارد دو مرجع برای رسیدگی به اعتراضات وجود دارد، گفت: یک مرجع در بیرون سازمان که دیوان عدالت اداری است که مودیان می‌توانند ظرف سه ماه پس از صدور رای شکایت خود را ثبت کنند و دیگری هیئت‌های ماده ۲۵۱ مکرر هستند که در وزارتخانه تشکیل می‌شود و زیر نظر وزیر اقتصاد و دارایی است.

شکایت مودی باید به دبیرخانه این هیئت‌ها ارائه شود. اگر وزیر اقتصاد اعتراض را وارد بداند آن را به هیئت مربوطه ارجاع می‌دهد تا آن‌ها به شکایت مودی به شکل ماهوی رسیدگی کنند.

بررسی اظهارنامه‌ها براساس موتور ریسک سازمان امور مالیاتی انجام می‌شود/محدودیتی در حسابرسی پرونده‌ها وجود ندارد

وی در پاسخ به سوالی در خصوص ضوابط انتخاب اظهارنامه‌ها به منظور انجام حسابرسی گفت: درصد مشخصی برای انتخاب پرونده‌ها به منظور حسابرسی وجود ندارد. پرونده‌ها براساس خروجی موتور ریسک سازمان امور مالیاتی انتخاب می‌شوند و به صورت سیستماتیک عمل می‌کند.

شرایط آسان‌تر فعالان کوچک و متوسط اقتصادی برای ارائه اظهارنامه مالیاتی

مدیر کل دفتر نظارت بر امور دادرسی مالیاتی در مورد مشکلات برخی اصناف کوچک و متوسط که به صورت سنتی کار می‌کنند و با توجه به واقعی شدن درآمد‌ها تمایل به ارائه اظهارنامه دارند، گفت: آیین‌نامه تحویل دفاتر از سال ۱۳۹۵ تغییر پیدا کرد و ابلاغ شد. براین اساس در گروه‌های اول، دوم و سوم که براساس حجم فعالیت تفکیک شده‌اند، قانونگذار پیش‌بینی کرده است که هر چقدر سطح فعالیت پایین‌تر باشد تکالیف مودیان نیز در ارائه اسناد و مدارک آسان‌تر خواهد شد. اگر بخواهیم شفاف عمل کنیم نگهداری اسناد و مدارک کار چندان سختی نیست.

برخورد جدی سازمان امور مالیاتی با مودیانی که فعالیت‌های خود را ابزار نمی‌کنند

وی در پاسخ به سوالی در خصوص مودیانی که امسال برای اولین بار اظهارنامه ارائه می‌کنند، گفت: اگر مودی برای اولین بار به سایت سازمان امور مالیاتی مراجعه کند و برای سال ۱۴۰۰ خود اظهارنامه ارائه کند و یا اینکه فرم تبصره ۱۰۰ پر کند، برای عملکرد سال ۱۴۰۰ مشمول فرار مالیاتی نخواهد شد.

مدیر کل دفتر نظارت بر امور دادرسی مالیاتی ممکن است فردی پنج سال فعالیت اقتصادی داشته و امسال اولین سالی است که اظهارنامه ارائه می‌کند، در این حالت فعالیت چهار سال گذشته فرد فرار مالیاتی محسوب می‌شود. سازمان امور مالیاتی باید برود شناسایی کند و مالیات را به همراه جریمه اخذ کند، اما برای سال ۱۴۰۰ مشمول مقررات فرار مالیاتی نخواهد شد.

وی افزود: در صورتی که سازمان امور مالیاتی این افراد را شناسایی کند مالیاتی که از آن‌ها دریافت می‌شود مشمول جرایم کتمان نیز خواهد شد؛ چه برای مالیات سال ۱۴۰۰ اقدام کرده باشند چه نکرده باشند.