نقش آفرینی تکنولوژی در تولید سنگ آهن

اگرچه رفتن به سوی علم و فناوری هزینه بر است، اما به مرور زمان که تولید زیاد، با کیفیت و ارزان صورت می گیرد، هزینه هایی که برای رویکردهای علمی صورت گرفته، در دل تولید با کیفیت و کمیت بالا، مستهلک می شود.

در بحث معادن نیز سالهاست با چالش حفاری رو به رو هستیم. با وجود آنکه کشور ما در بسیاری از بخشهای معدنی رتبه تک رقمی در جهان دارد، اما روشهای استخراج همچنان قدیمی و پرهزینه است به نوعی که تولید را زیر سوال می برد و در بسیاری از موارد شاهد هستیم که تولید هیچگونه توجیه اقتصادی ندارد که یا شرکت ها زیان ده می شوند، یا در نقطه سربه سر متوقف می شوند یا سودی که بدست می آورند با سرمایه گذاری همخوانی ندارد. در معادن اکتشاف حرف اول را می زند و پس از آن حفاری اهمیت ویژه ای می یابد. روش‌های استخراج، تولید آهن و فولاد در طی زمان و با پیشرفت تکنولوژی، دستخوش تغییر شده و این تغییرات امروزه در جهت افزایش بازدهی تولید و همچنین کاهش مضرات زیست‌محیطی این صنعت عظیم هستند.

آنچه به عنوان یک الزام می‌تواند بر آهنگ رشد و موفقیت کشف ذخایر جدید کمک کند، گذر از روش‌های سنتی فعلی و بهره‌گیری از رویکردهای توسعه ای و فناوری‌های نوین است. اکتشافات معدنی صورت‌گرفته در ایران به ‌نحو سنتی، با فناوری دستکم سه دهه پیش و به‌صورت سطحی تا نیمه عمیق صورت گرفته و می‌گیرد. این امر سبب شده متوسط عمق اکتشاف‌شده (متراژ حفاری‌شده به کل مساحت اکتشاف‌شده) در کشور به‌دلیل استفاده از روش‌های تشخیصی با عمق تجسس پایین و عدم بهره‌گیری از تکنولوژی حفاری عمیق از حدود ۲۰ متر تجاوز نکرده باشد، حال آنکه در کشورهای پیشرو در امر اکتشافات مواد معدنی، این رقم به ۸۰ متر می‌رسد.

بیشتر بدانیم:تاکید جعفری بر اولویت‌های سه گانه "گل گهر"

در بیشتر کشورهای معدنی ازجمله کانادا، آمریکا، استرالیا و آفریقا از سال ۱۹۶۰ میلادی عمق اکتشاف عناصری همچون مس، آهن، طلا، فلزات پایه، اورانیوم و دیگر فلزات افزایش‌ یافته و تا  ۴۰۰ متر رسیده است. اغلب ذخایر اکتشاف شده و معادن در حال بهره‌ برداری در ایران از نوع سطح‌الارضی هستند و تاکنون به‌طورجدی به اکتشاف کانسارهای عمیق یا پنهان پرداخته نشده است. این نقیصه به‌دلیل عدم استفاده از فناوری‌های نوین تشخیصی و حفاری و استمرار بر رویکرد اکتشافی پیشین و از همه مهم تر عدم وجود رویکرد توسعه گرایانه درازمدت برای بخش معدن، امری کاملا بدیهی است. جبران کمبودهای موجود در دو بخش دانشی و مهارتی خصوصا مرتبط با فناوری اکتشافات عمیق مواد معدنی نیازمند نگرش نوین و حرکت مناسب در حیطه ماموریت‌ها و فعالیت‌هاست تا با تدوین نقشه‌راه جدید از روند سنتی پیشین خود فاصله گرفته و پویاتر به ایفای مسئولیت بپردازد.

در این مسیر گل گهر به صورت پیشرو عمل کرده و با خرید 10 دستگاه حفاری، سعی دارد تحولی نو در فعالیت معدنی ایجاد کند. در این رابطه مدیر عامل شرکت معدنی و صنعتی گل گهر با اعلام اینکه برای نخستین بار گل گهر فناوری استخراج زیر زمینی سنگ آهن را کلید می زند گفت: پیش بینی شده عملیات اجرایی این طرح، شهریور ماه در معدن شماره 6 گل گهر آغاز شود.

ایمان عتیقی از خرید 10 دستگاه حفاری خبرداد و گفت: 5 دستگاه آن بر اساس شرایط زمین شناسی ایران طراحی شده است.مدیر عامل گل گهر به ایجاد تنوع در تولیدات این شرکت اشاره کرد و گفت: این شرکت در حال خروج از تولیدات تک محصولی است و تا یکسال و نیم آینده، 5 محصول جدید از جمله آنتیموان در سبد فعالیت های گل گهر قرار می گیرد.

نکته مهم اینجاست که با استفاده از دستگاههای حفاری و ایجاد معدن زیر زمینی، تنها بخشهایی از معدن مورد هدف قرار می گیرد که ذخایر سنگ آهن دارد، در حالی که با روش معدن روباز، ناچار هستیم آنقدر انفجار و گودبرداری کنیم تا به ذخایر برسیم و در این مسیر ناچار هستیم بخشهای بسیاری خاک را جابجا کنیم که زمان بر و پر هزینه است که در این صورت تولید مقرون به صرفه نخواهد بود.

با نگاهی به آمارهای مثبت و البته رو به رشد از سوی شرکت معدنی و صنعتی گل گهر، می توان به رویکردهای تحول گرا و استفاده از فناوری های نوین در این شرکت پی برد به نوعی که هم اینک 42درصد تولید کنسانتره سنگ آهن، 31درصد گندله سنگ آهن، 13درصد آهن اسفنجی و چهار درصد تولید فولاد کشور را در اختیار دارد. سال گذشته تولید کنسانتره و گندله سنگ آهن این شرکت به ترتیب به 15.4 میلیون و 12.3 میلیون تن رسید. همچنین این شرکت معادل تولید 1.3 میلیون تن کنسانتره و 470 هزار تن گندله سنگ آهن به سبب قطعی برق از دست داده است. ارزش طرح های گل گهر و شرکت های هم گروه 2.6 میلیارد دلار (ارزی) و 25.7 هزار میلیارد تومان (ریالی) است.